Balancerende uitkraging5200976BalancerendeuitkragingHet project Sunset Boulevard inRotterdam-Hillesluis nadert zijnvoltooiing. Een vestiging van dewinkelketen Media Markt met`op het dak' twee woontorensvan 13 en 6 lagen. De entreevan de winkel is kolomvrijgehouden door de bovenlig-gende appartemententorente voorzien van eenuitkraging van maarliefst 15 m. De krachts-werking in dezeuitkraging is`gestuurd' om eente grote horizon-tale uitwijkingaan de top tevoorkomen.1Tijdelijke dubbele uitkraging voorkomt te grote vervormingenBalancerende uitkraging 77Sunset Boulevard bestaat uit 61 appartementen, 15 stadswonin-gen en 5000 m2winkelruimte, verdeeld over twee verdiepingen.Een zogenoemd parkeerhof biedt plaats aan 71 auto's. Hetproject is ontworpen door architectenbureau De Zwarte Honden wordt gebouwd door Sprangers Bouwbedrijf. De opleveringvan de Media Markt is naar verwachting in mei 2009, de appar-tementen volgen later dit jaar.WandliggersBeide appartemententorens worden opgebouwd uit breedplaat-vloeren en dragende betonwanden. In het eerste ontwerp liepende betonwanden van de appartementen door in de winkels.Deze hadden met een overgangsconstructie kunnen wordenopgevangen om een commercieel aantrekkelijke kolomstructuurin de winkel te kunnen toepassen. Het bleek echter veel econo-mischer om de appartementenwanden te herschikken, zodatdeze direct door de kolommen konden worden ondersteund.De constructie is met deze structuurwijziging duidelijk medebe-palend voor de indeling van de appartementen.De dragende betonwanden worden dus uitgevoerd als wandlig-gers, die tevens de stabiliteit van de appartemententorens verzor-gen. Op de tweede verdieping (dak van de winkel) worden dehorizontale stabiliteitskrachten uit de appartementenwandenovergedragen op de betonwanden rondom de winkel.Uitkragende betonwandDe uitkragende gevelwand aan de Beijerlandselaan vormt eenbijzondere wandligger. Aanvankelijk was er precies voor deentree van de winkel een 3 meter brede betonschijf voorzienvoor de constructie van de hoogste toren. Als onderdeel vaneerdergenoemde structuurwijziging kon deze schijf vervallenen in plaats daarvan is de 50 m hoge gevel als één constructievewand ontworpen. Hierdoor werd het mogelijk een uitkragingvan 15 m te maken (fig. 2)De locatie en afmetingen van de raamsparingen in deze wandzijn cruciaal voor de krachtswerking. Al vroeg in het ontwerp-proces zijn deze in overleg met de architect vastgesteld, zodatzowel vanuit esthetisch oogpunt als vanuit constructiefperspectief sprake is van een optimale oplossing.De sokkel op de begane grond en de uitkragende wand op deeerste verdieping zijn 400 mm dik, uitgevoerd in beton C35/45.Deze wand is tijdens de bouw (uiteraard) onderstempeld(foto 3). Na het verharden van de wand op de eerste verdiepingwas er een basis om op door te stapelen en kon de onderstem-peling worden verwijderd. De belasting op de wand neemthierbij stapsgewijs toe, maar ook de beschikbare wandhoogte,waardoor steeds meer belasting kan worden opgenomen.Vervorming van de wandEen uitkragende constructie vervormt in verticale richting alsgevolg van de verticale belasting. Doordat de uitkraging in ditgeval geen lijnvormig element is, maar een vormvaste schijf,heeft een verticale zakking een horizontale uitwijking aan detop tot gevolg: de wand wil roteren. Dit effect wordt versterktdoor inklinking van de laag van Kedichem (een dieper liggendekleilaag) onder de zware belasting (fig. 4).Om de horizontale uitwijking te beperken is de krachtswerkingin de wand door middel van een constructieve ingreep`gestuurd'. In plaats van een eenzijdige uitkraging is deze in hetconstructieve model tweezijdig gemaakt. Hierdoor treedt deverticale vervorming van de wand nog wel op, maar wordt dehorizontale uitwijking aan de top gecompenseerd (fig. 5).ir. Michiel Niens en ir. Remko WiltjerIMd Raadgevende Ingenieurs1 De entree van de winkel is kolomvrij gehouden door de bovenlig-gende appartemententoren te voorzien van een uitkraging van 15 mfoto: Stieber fotografie2 De 50 m hoge gevel werkt als een wandligger3 Vlak na het storten werkt de wand nog niet als wandligger7604 7500 7500 7500 7500 7500 7500 5200H G F E D C AB4868 +P50 -P10171 +P13131 +P16091 +P19051 +P22011 +P24971 +P27931 +P30891 +P33851 +P36811 +P39771 +P42731 +P45691 +P48621 +P-belending-stortstrook32Balancerende uitkraging52009784 Een verticale zakking heeft een horizontale uit-wijking aan de top tot gevolg5 De eenzijdige uitkraging is in het constructievemodel tweezijdig gemaakt6 De poerwapening is met behulp van staalplatenverankerdvan een proefsleuf werd geconstateerd dat deze kabels en leidin-gen dichter dan verwacht langs de constructie liepen. Bovendienbleek uit het overleg met de nutsbedrijven dat het omleggen vanenkele kabels en leidingen geen optie was. Hierop werd beslotende afmetingen van de poer tot een absoluut minimum te`knijpen'. De palen werden verspringend gepositioneerd en debuitenste rijen werden onder een lichte schoorstand geheid.Hierdoor wordt aan de punt de geotechnisch benodigde paalaf-stand gerealiseerd, terwijl aan de kop de paalafstand alleen nogafhankelijk was van de uitvoeringsmogelijkheden. Deze afstandkon uiteindelijk worden gereduceerd tot 1000 mm.De poerwapening is met behulp van staalplaten verankerd(foto 6), waardoor de afstand tussen de palen en de rand van depoer is geminimaliseerd. Mede doordat de heier na het heienvan elke paal de piketten heeft gecontroleerd, zijn de paalafwij-kingen in de 17-paalspoer beperkt gebleven. )In het bouwkundig ontwerp is er echter geen sprake van eentweezijdige uitkraging. Bovendien is een koppeling met debetonwand van de Media Markt gunstig voor de stabiliteit vande toren. Omdat in een woontoren de veranderlijke vloerbelas-ting ten opzichte van het eigen gewicht van het gebouw margi-naal is, zal de vervorming van de betonwand grotendeelstijdens de bouw optreden. Uit een analyse van de optredendevervormingen bleek het afdoende om alleen tijdens de bouwover het model van de dubbele uitkraging te beschikken. In dewand wordt daarom een stortstrook open gehouden tijdens debouw. De wand is uiteraard wel via de achterliggende vloerengekoppeld met de betonwand. De overspanningsrichting vandeze vloeren is zodanig gekozen dat deze voldoende verticalevervorming toestaan. Middels deze koppeling is de stabiliteittijdens de bouw gegarandeerd.FunderingTer plaatse van de sokkel wordt de fundering zeer zwaar belast.Er zijn 17 vibropalen 508/552 toegepast met een inheiniveauvan NAP -23 m. De belasting op deze palen zorgt voor eensubstantiële indrukking van de laag van Kedichem die zichbevindt tussen NAP -30,5 m en -43,5 m. Verwacht wordt datgedurende de bouw circa 75% van de totale inklinking van delaag van Kedichem al is opgetreden. Hierdoor is de rotatie vande wand als gevolg van de restzetting beperkt. De totale bere-kende zetting bedraagt ongeveer 45 mm, na bijna een jaarbouwtijd en het bereiken van de 10e bouwlaag bedroeg degemeten zetting 22 mm.Het analyseren van de te verwachten zettingen en het hieropinspelen in de krachtswerking en bouwvolgorde heeft er toegeleid dat het aanbrengen van zeer lange palen tot onder delaag van Kedichem kon worden voorkomen.Aanvankelijk was de 17 paalspoer ontworpen met de gebruike-lijke h.o.h.-afstanden voor de palen en met voldoende ruimterondom voor het verankeren van de poerwapening. Vlak naastdeze poer loopt een tracé met kabels en leidingen. Bij het graven4 56I PRojectgegeveNsproject Sunset Boulevard, Rotterdamopdrachtgever Celestian International b.v.architect De Zwarte Hondconstructeur IMd Raadgevende Ingenieursaannemer Sprangers Terneuzen