ARBO:DoelmatighulpmiddelofrechtmatigdwangmiddeltOm ervoor te zorgen dat Iedereen in de bouw ARBO accepteert als noodzakelijk en vanzelfsprekend,zijn er hulpmiddelen nodig. Een hulpmiddel wordt als zinvol en bruikbaar ervaren wanneer het ons Instaat stelt een doel te bereiken. Of iets als hulpmiddel te beschouwen is, hangt dus afvan de defini?ring van het doel.ARBQ moet voor de gebruiker een hulpmiddel zijn, In tegenstelling tot Arbodienstenbureaus, waar-voor het een doel op zichzelf is.V&G-plan: prothese of post-these?Zowel de werkgever als werknemer zijn als gebruikerte beschouwen:De werkgever, omdat ARBO-wetgeving middel kan zijn om de be-trouwbaarheid van het productieproces beter te beheersen en deopdrachtgever een constanter productniveau te kunnen bieden.De werknemer, omdat ARBO-wetgeving een veiliger en gezonderwerkklimaat tot stand kan brengen. Uiteindelijk zou dat kunnen lei-den tot het vermogen langer aan het arbeidsproces deel te nemen.Hulpmiddel voor wie en hoe?De optimalisering van het werkklimaat en de arbeidsomstandighe-den is moeilijkte objectiveren. Wantde ene soort arbeid is de andereniet: een kantoorbaan brengt arbeidsrtsico's met zich die niet te ver-gelijken zijn met die van de bouwplaats. Zelfs wordt eenzelfde soortarbeid door verschillen in motivatie anders ervaren, want de betrok-kenheid bij het werkproces zal ongetwijfeld bijdragen aan de matevan acceptatie.ARB?-wetgeving is niet het enige hulpmiddelom een beter werkklimaat te bereiken, maarmaakt het wel beter mogelijk de arbeidsrisi-co's te analyseren. Zo kan een checklist voorarbeidsomstandigheden op de bouwplaatser toe bijdragen gevaarlijke situaties bij voor-baat te elimineren. Een hoger veiligheidsni-veau betekent dat meer aandacht aan hetwerk zelf kan worden gegeven. Voor de werk-nemer gaat van zo'n lijst een preventievewerking uit en de werkgever wordt geatten-deerd op vermijdbare risico's.Doelmatigheid van het hulpmiddelGoede arbeidsomstandigheden in de voe-dingsindustrie zorgen mede voor hygi?ni-sche productieprocessen en zijn een rand-voorwaarde voor een gezond en veilig te con-sumeren product, dat overigens niet altijdhet meest smakelijke behoeft te zijn. ARB? mag hier als een doelge-richt hulpmiddel worden beschouwd.Wanneer de zin van een regel nietwordt begrepen, is het moeilijk de-ze met overtuiging op de werkplek te hanteren. Dat geldt bijvoor-De redactie van Cement heeft een kleine werkgroep in het levengeroepen, met als taakstelling de een aantal in-valshoeken nader te bezien. De werkgroep wordt bemand doorir.J. van Gnensven, architect, ing.J.p.C.Wagemaker, constructiefontwerper en bouwplaatsdeskundige en ing.M.G.P.Nelissen, re-dacteur. Na de vijf thans geplaatste artikelen volgt nog een be-schouwing over 'Arbo en de mens'.De reeks wordt afgesloten met een epiloog.CEMENT1.996/31. Een plan is een hulpmiddel2. zou een uitstekend hulpmiddel kunnen zijn (het-zelfde geldt voor de veiligheids-cheeklist voor aannemers)3. Standaardisatie en vervollediging met wettelijke en juridischeaspecten houden het gevaar in dat het V&G-plan als hulpmid-del zijn doel voorbijschiet4. Het V&G-plan wordt daardoor omgevormd tot een toetsingska-der en is dan geen plan of hulpmiddel meer5. Gepleit wordt het V&G-plan als hulpmiddel te behouden, ge-zien de veelheid aan aspecten die aan de orde komenbeeld voor de regel dat het dragen van een bouwhelm tijdens de uit-voering verplicht is. Maar bij het uitzetten van piketpaaltjes aan hetbegln van het werk wordt zo'n bouwhelm alsweinig realistisch en vooral als lastigervaren.Anderzijds is het evident dat mensen ge-hoorbescherming dragen wanneer zij mettrilhamers werken, al ondergaan sommigenbij houseparties uit puur genoegen zonderoordoppen een bombardement van geluids-trillingen die tegen de pijngrens aanliggen.Het doelgericht zijn van hulpmiddelen hangtaf van degenen die ermee werken. Eenchecklist voor arbeidsomstandigheden isvoor de onervaren uitvoerder een uiterst nut-tig hulpmiddel. Maar de ervaren hoofduit-voerder weet mtultief waar gevaar te duch-ten is en ervaart die checklist als nonsens.Wanneer de kwaliteit van mensen op dewerkvloer geen invloed heeft op de hoeveel-heid van toepassing zijnde voorschriften,loopt men het gevaar dat bouwplaatsveror-deningen als een nutteloze en onuitvoerbaar geachte bureaucratieworden beschouwd. AI met al mag worden geconcludeerd dat dekwaliteit van het effect van regelgeving evenredig is aan de geloof-waardigheid van de implementering ervan.Rechtmatig dwangmiddel?ARBO-regelsdie op zichzelf staan, vormen geen hulpmiddelen meer.Zij worden dan als een belasting ervaren, en moge ons de daarbij be-horende inspectiediensten bespaard blijven.ARB?-regelskunnnen het spel dat bouwen heet, beter maken. Vanuitdie gezichtshoek bezien zijn ze geen hulpmiddel meer, maar moetenze als doelstelling worden beschouwd.?35
Reacties