C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU til iteitsbouwHet complex bestaat uit zes bouw-delen (fig. 1). Bouwdeel I is hetclubhuis, enkellaags en voorzienvan een dakterras met uitzicht opde buitenbanen. In bouwdelen IIen IV bevinden zich de indoor ten-nisbanen. Bouwdeel III is het cen-trale gedeelte van het sportcom-plex. Op de eerste verdiepingbevindt zich een restaurant metaan beide zijden uitzicht op detennishallen. Op de tweede verdie-ping is een feestzaal. De verdie-ping daarboven is de woonruimtevan de beheerder.Bouwdeel V bestaat uit een ruimtevoor schermen, fitness en vergade-ren. Bouwdeel VI ten slotte biedtplaats aan twee verdiepingen metsquashbanen en een center courtwaar onder meer het NK squashkan worden georganiseerd.Onder de tennishallen en bouw-deel III bevindt zich op maaiveld-niveau parkeerruimte met een ca-paciteit van circa 150 plaatsen.Daardoor zweven de tennishallenals het ware.R a n d v o o r w a a r d eEerste uitgangspunt bij het ontwer-pen van de tennishallen was deNOC*NSF-norm voor A-banen. Debreedte die hieruit volgde, pasteechter niet binnen het bestem-mingsplan. In overleg met de op-drachtgever zijn de tennishallendaarom minder breed uitgevoerd.Verder wenste de opdrachtgevereen hogere vrije ruimte boven hetnet dan volgde uit de NOC*NSF-norm. Daardoor zou de tennishalvoor de gebruiker veel ruimerogen.Aanleg van parkeerruimte onderhet gebouw kwam voort uit eeneis van de gemeente; hierdoorzou de bouwgrond optimaalworden benut. Ten slotte was eencement 2004 426Frans Otten Stadion AmsterdamZwevend tennissening. J.K. van den Brink PMSE, Royal HaskoningEind 2003 is het nieuwe Frans Otten Stadion in Amsterdam opgeleverd. Ditsportcomplex, gelegen aan het IJsbaanpad naast de ringweg A10, bestaat uit16 buitenbanen, 8 indoor tennisbanen, 21 squashbanen, een fitnessruimte enbijbehorende facilitaire ruimten zoals clubhuis, restaurant en kleedruimten.Voor de constructie is gebruik gemaakt van ter plaatse gestort en prefabbeton in combinatie met staal.2 | Onderzochte construc-tievarianten1 | Overzicht Frans OttenStadionIIIIII IVV VI?323?500HE360M+600x15d=220HE200B+450x12kanaalplaat kanaalplaat d=400?219variant A variant B variant Cd=450d=2007350810040507850 7850 1570040508100735078507850405081007350C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gUtiliteitsbouwsnelle bouwtijd noodzakelijk,omdat op de plaats van het `oude'Frans Otten Stadion een woon-wijk gepland stond.Geadviseerd werd een verander-lijke belasting van 5,0 kN/m2aante houden opdat alle ruimtenmultifunctioneel zouden kunnenworden benut; daarmee werd bij-voorbeeld het houden van eenbeurs in de tennishallen moge-lijk.C o n s t r u c t i e v a r i a n t e nVoor de bouwdelen II tot en metIV, het centrale gedeelte en deindoor tennisbanen is een aantalconstructievarianten onderzocht.Het uitgangspunt was een gebouwals een zwevende doos met daar-onder parkeergelegenheid. Naderonderzocht zijn (fig. 2):? variant Abeton kolommen h.o.h. 7,85 m,met een versterkte strokenvloer(dvloer= 220 mm met dbalk=450 mm) en stalen spantenh.o.h. 7,85 m;? variant Bstalen kolommen h.o.h. 7,85 m,met een kanaalplaatvloer (d =200 mm) in combinatie metge?ntegreerde stalen liggers enstalen spanten h.o.h. 7,85 m;? variant Cstalen kolommen h.o.h. 15,70 m,met een kanaalplaatvloer (d =400 mm) en ge?ntegreerde stalenliggers en stalen spanten h.o.h.15,70 m.Deze drie varianten zijn getoetstaan verschillende criteria, zoalskosten, functionele eisen en archi-tectonische wensen.Variant C kwam als beste uit debus. Vooral de grote kolomvrijeoverspanningen, waardoor hetparkeergedeelte overzichtelijk isen veiligheid uitstraalt, was eenbelangrijk pluspunt. Ook de kortebouwtijd, door het toepassen vaneen staalconstructie met eenprefab vloersysteem, in combina-tie met de prijs was een voordeelvan deze variant.B e s t e k s o n t w e r pIn het bestek is de opbouw van deconstructie voor de verschillendebouwdelen in grote lijnen als volgtbeschreven.Bouwdeel IHet clubhuis bestaat uit ter plaatsegestorte betonnen wanden in com-binatie met hoge (h = 1,80 m) be-tonnen balken en een kanaalplaat-vloer (d = 320 mm) met gewapendedruklaag (d = 70 mm). Voor de es-thetische kwaliteit van het betonop-pervlak van de wanden is in hetbestek verwezen naar type I-avolgens de ENCI-publicatie"Schoon beton ... mooi werk". TypeI is beton met een glad oppervlak;na ontkisten wordt het oppervlakniet nader bewerkt (schoon uit dekist). Notatie `a' in de typologiegeeft de kleur van het betonvolgens de ENCI-grijsschaal aan.Door de grote overspanningen vande kanaalplaatvloer en balken iseen vrijwel geheel kolomvrijeruimte ontstaan. De keuze van uit-voering in ter plaatse gestortschoon beton is door de architectgemaakt om het gebouw een plas-tisch karakter te geven. Zichtbareovergangen zoals bij prefab betonwaren hierbij niet gewenst.Bouwdelen II en IVDe indoor tenniszalen bestaan uiteen dakconstructie van stalen vak-werken met stalen kolommenh.o.h. 15,70 m. De tennisvloer iseen kanaalplaatvloer (d = 400 mm)met gewapende druklaag (d =100 mm) en ge?ntegreerde stalenSFB-liggers (HEB-profiel met eenonderplaat). De vloer, zwevendboven de parkeerruimte, wordt alshet ware op handen gedragen doorstalen V-kolommen (foto 3). Dezeverzorgen tevens de stabiliteit vandeze bouwdelen. De gevel is opge-bouwd uit ge?soleerde stalenwandelementen.cement 2004 4 273 | De boven de parkeer-ruimte zwevende vloerwordt `op handen gedra-gen' door stalen V-kolommen4 |Squashen tegen hogesteenachtige wandenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU til iteitsbouwBouwdeel III en VIHier is gebruik gemaakt van het-zelfde constructieprincipe: ge?nte-greerde stalen liggers h.o.h. 8,1 mmet kanaalplaten (d = 260 of200 mm) met gewapende druklaag(d = 70 mm) op zowel vierkanteals ronde prefab-betonkolommen.De ter plaatse gestorte betonnenkern van bouwdeel III levert eendeel van de stabiliteit.Bouwdeel VVoor het squashen zijn hogesteenachtige wanden als scheidingnodig (foto 4). Hiervoor zijn kalk-zandsteenwanden gekozen (d =300 mm). De kanaalplaatvloeren(d = 200 mm) met druklaag (d =70 mm) overspannen tussen dewanden (h.o.h. 6,72 m). Op deeerste verdieping is een loopbrugvoor het publiek. De belangrijksteruimte van dit bouwdeel, hetcenter court, bestaat uit een terplaatse gestorte portaalconstructieen prefab tribune-elementen opstalen liggers (foto 5). Stalen vak-werken met stalen dakplatenvormen het dak.F u n d e r i n gDe fundering van het sportcom-plex is uitgevoerd met voorgespan-nen prefab-betonpalen, omdat hetheiwerk relatief eenvoudig was.De toegepaste afmetingen zijn 250, 290 en 320 mm2. De palenzijn gefundeerd op de draagkrach-tige tweede zandlaag, circa 19 m -NAP. Paallengten vari?ren tussende 17 en 19 m. Om excentrischebelastingen uit paalafwijkingen opte kunnen nemen zijn de toege-paste poeren minimaal uitgevoerdmet drie (kleine) palen. Voor debegane-grondvloer van bouwdeelV en VI is gebruik gemaakt vaneen ter plaatse gestorte plaatvloermet kolomkoppen.V l a k h e i d s p o r t v l o e rIn overleg met de leverancier vanhet sporttapijt was voor de tennis-vloeren de strenge vlakheid ge?istvan 4 mm onder een aluminiumrei van 4 m. In een vroeg stadiumis overlegd met een kanaalplaatle-verancier om doorbuiging tijdensde bouwfase en de gebruiksfasevan de kanaalplaten (l = 15,7 m) teminimaliseren. Hieruit volgde datde kanaalplaatvloer moest wordenvoorzien van een gewapende druk-laag van 100 mm. Tevens moestde kanaalplaatvloer tijdens hetstorten van de druklaag wordenonderstempeld, om de stijfheidvan de druklaag optimaal te benut-ten. Na drie weken zijn de stem-pels verwijderd. Deze uitvoerings-wijze is vastgelegd in eenwerkplan. De strenge vlakheids-eisen zijn door de aannemergehaald.P r e f a b a f d e k p l a t e nDe V-vormige stalen kolommenonder de tennishallen zijn ge-plaatst op een ter plaatse gestortebalkenstructuur. Door de architectis in het ontwerp aangegeven datop de betonbalken afdekplatenzouden komen. Deze afdekplatenzijn architectonisch fraai vormge-geven (foto 6). De strakke schuineen ronde vormen van de platencement 2004 4285 | De tribune van hetsquash center courtbestaat uit prefab-beton-elementen op stalen lig-gers6 |Prefab afdekplaat metschuine en ronde vormC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gUtiliteitsbouwwaren niet met ter plaatse gestortbeton uitvoerbaar. Daarom is vooreen prefab uitvoering gekozen.Door de repetitie van het kistwerkkonden de kosten worden beperkt.U i t v o e r i n gDe aannemer stelde als alternatiefvoor de betonnen kern in bouw-deel III in prefab uit te voeren.Hierdoor zou de bouwtijd korterzijn. Na uitwerken van de bouw-planning bleek de uitvoering vande kern niet maatgevend te zijn.Daarom is om prijstechnischeredenen uiteindelijk toch beslotende kern ter plaatse te storten. Perverdieping is gebruik gemaakt vaneen traditionele bekisting met inde kern een vlonder.Tijdens de bouw bleken de prefabkolommen van bouwdeel III nietvolgens planning geleverd tekunnen worden. In overleg metarchitect en hoofdconstructeurzijn daarom ter plaatse gestortekolommen in tubes toegepast,waardoor de planning weer konworden gehaald.Om verdraaien van de ge?nte-greerde stalen randliggers - petlig-gers genoemd - tegen te gaan, zijndeze tijdens het leggen van de ka-naalplaten onderstempeld. In degebruiksfase wordt torsie verhin-derd door draadeinden onder inopengehakte kanalen van de ka-naalplaatvloer (fig. 7). Inleidingvan de krachten uit de staalcon-structie in het ter plaatse gestortbeton is gedaan met ankers. Aan-dachtspunten voor dit type uitvoe-ring zijn: exacte positionering vande ankers, maatvaste uitvoeringvan de staalconstructie en het aan-brengen van splijtwapening.Schoon betonHet ter plaatse gestorte beton vanhet clubhuis (foto 8) is uitgevoerdmet stalen bekistingsplaten, dieaan de binnenzijde gecoat zijnmet kunststof. De naden tussende bekistingsplaten zullen altijdzichtbaar blijven. De positie vande stortnaden en de afmetingenvan de bekistingsplaten zijn inoverleg met de architect bepaald.Ter plaatse van de stortnaden zijnV-vormige inkepingen in hetbeton gemaakt.De uitvoering van het sportcom-plex is gestart in november 2002en be?indigd in december 2003.Dit was binnen de door de op-drachtgever gestelde opleverings-termijn. Projectgegevensopdrachtgever:Internationale Tennisclub Amsterdambouwmanagement, architecto-nisch en constructief ontwerp:Royal Haskoning, Amsterdam/Nijme-genhoofdaannemer:Hillen & Roosenprefab engineering:Ingenieursbureau Boorsmaprefab leverancier:Noppert Betonstaalconstructie:Staalbouw Nautacement 2004 4 297 | Torsieverankeringkanaalplaat aan stalenrandligger70druklaagkanaalplaat6250+oplegviltkrimparme mortelDEMU 2010THQ265x6-190x30-490x20prefab kolom 214x664gains 50mm, demu 2020gain aangieten met krimparme mortel(2x) M16 l=600 per plaat (8.8)HE200ADEMU 3010?8-3002608 |Het ter plaatse gestorteclubhuis; type I-a vol-gens de ENCI-grijsschaal