UMC met menselijke maat Hoofdgebouw vormt sluitstuk van transformatie Radboudumc 1 Met de bouw van het hoofdgebouw is de ingrijpende transformatie van de campus van het Radboudumc in Nijmegen bijna afgerond, foto: Aronsohn 1 6? CEMENT 6 20 22 Het Radboudumc in Nijmegen is in 1994 gestart met een ingrijpende aanpassing van het ziekenhuis: het langgerekte ziekenhuis zou worden getransformeerd tot een compacte campus. Deze ontwikkeling is uitgewerkt in het ontwerp van diverse nieuwe gebouwen en de renovatie van het oudste zorggebouw op de campus: het mo- numentale bestuursgebouw uit de jaren vijf- tig. De uitrol van dit zogenoemde structuur- plan (fig. 2) is afgetrapt met de bouw van een ondergrondse bezoekersparkeergarage hal- verwege de jaren negentig. In een rap tempo zijn daarna diverse omvangrijke, nieuwe ge- bouwen gerealiseerd rondom de gefaseerd gebouwde nieuwe Centrale As van het zie- kenhuis. Deze as zorgt voor de onderlinge verbinding van alle zorggebouwen op de campus, waarmee zowel patiënten als me- dewerkers comfortabel van het ene zorgge- bouw naar het ander zorggebouw kunnen lopen. Ook de volledige logistiek van het zie- kenhuis vindt plaats via de kelderlaag on- derin deze as. Door middel van een oprol- plan is de nieuwbouw afgewisseld met de sloop van bestaande gebouwen. Het hoofdgebouw: sluitstuk in nieuwbouw structuurplan Als sluitstuk van de nieuwbouw binnen het structuurplan is het nieuwe hoofdgebouw van het ziekenhuis gerealiseerd. Na inge- bruikname van het hoofdgebouw in juli 2022, worden de laatste, oude gebouwen ten westen van het hoofdgebouw gefaseerd ge- sloopt. Daarbij blijft het rijksmonument Huize Heyendael behouden op de campus. De ontwikkelingen op deze campus staan in de tussentijd niet stil: nadat de laatste ge- bouwen zijn gesloopt, ontstaat ruimte voor de verdere uitrol van het masterplan. In dit plan wordt nog meer aandacht gegeven aan het concept Healing Environment met veel ruimte voor groen, licht en ontspanning. De ontwikkelingen binnen dit plan zullen zich, nu de grote bouwprojecten gereed zijn, meer richten op de buitenruimte. Het ontwerp: functioneel, de menselijke maat en duurzaam Het hoofdgebouw is gerealiseerd op de loca- tie van drie bestaande gebouwen. Deze ge- bouwen zijn (deels) gesloopt om ruimte te maken voor de nieuwbouw. Het ontwerp PROJECTGEGEVENS project Hoofdgebouw Radboudumc opdrachtgever Radboudumc Nijmegen architect EGM architecten aannemer FourCare, bestaande uit Trebbe, Van Wijnen, EQUANS en Unica constructeur Aronsohn Constructies raadgevende ingenieurs geotechnisch adviseur Fugro NL Land leverancier breedplaten Prefab Beton Veghel leverancier kanaalplaten VBI leverancier trappen en bordessen Vlassak Betonbedrijf leverancier overig prefab beton (o.a. n-vloeren) Holcon uitwerking overig prefab beton (o.a. n-vloeren) Lincon Na een decennialange, gefaseerde sloop en nieuwbouw, is met de bouw van het hoofdgebouw de ingrijpende transformatie van de campus van het Radboudumc in Nijmegen voor het ziekenhuisgedeelte bijna afgerond. De ogenschijnlijk eenvoudige constructieve opzet bevat een aantal bijzondere constructieve elementen, zoals een fundering op staal met een zeer hoog draagvermogen, unieke voorgespannen vloerelementen (n-vloeren) en gewicht- besparende betonvloeren met kartonnen kokers erin. Samen met de bijzonderheden in de bouwput waren het ontwerp en de realisatie van het hoofdgebouw een uitdagend traject. CEMENT 6 2022 ?7 van de nieuwbouw (foto 1) is geïnspireerd op het monumentale bestuursgebouw uit de jaren 50 dat is ontworpen volgens de stijl Bossche School (foto 3). Het ontwerp van het hoofdgebouw kenmerkt zich als een moderne vertaling van deze architectuurstijl. Belang- rijk element van deze stijl is de menselijke maat, waarbij alle gebouwonderdelen op elkaar worden afgestemd volgens de ideale maatverhouding gebaseerd op de Gulden Snede.In het hoofdgebouw worden vele ver- schillende functies ondergebracht, zoals de centrale ontvangst met retail, beddenka- mers, poliklinieken, kantoren en techniek. Het gebouw bevat twee kelderlagen, acht verdiepingen, een techniekopbouw en drie lichte atria en is met een afmeting van 115 m x 50 m x 37 m (L x B x H) het grootste gebouw op de zorgcampus. De plattegrond vertoont een kenmerkende H-vorm, waarbij het centrale deel van het gebouw bestaat uit een bijna vierkante kern met daarin het grote centrale atrium (fig. 4). Vanuit dit cen- trale volume kragen de vleugels uit naar het oosten en het westen. In de oksels van 2 Overzicht masterplan Radboudumc, bron: EGM architecten & Buro Poelmans Reesink IR. STEPHAN TARIS RC Projectleider Constructies en Bouwmanagement Aronsohn Constructies raadgevende ingenieurs auteur 2 8? CEMENT 6 20 22 S1 S2 S3 SA SG SF SE SD SC SB SH SBa SFa S4 S5 S7 S8 S9 S10 S12 S13 S14 S15 S16 S6a S11a S6 S11 B B A A a a c30 c31 c32 c33 c34 c35 c36 c37 c38 c39 c40 c41 c43 c42 c44 c45 c46 c47 3 Het monumentale bestuursgebouw uit de jaren vijftig, foto: Ossip van Duivenbode 4 Plattegrond eerste verdieping, bron: Aronsohn CENTRALE AS Meer over de Centrale As staat bij de online versie van dit artikel. Het gebouw heeft grotendeels een fundering op staal, die bestaat uit grote beton- poeren met een draagvermogen tot wel 21.000 kN per poer 3 4 CEMENT 6 2022 ?9 deze vleugels zijn twee zijatria gepositioneerd. De twee zuidelijke vleugels zijn, met acht verdiepingen boven maaiveld, aanzienlijk hoger dan de vleugels aan de noordzijde, met slechts twee verdiepingen boven maai- veld. Hierdoor ontstaat aan de pleinzijde een trapsgewijs aanzicht van het gebouw. De lagere vleugels zijn wel berekend op een toe- komstige uitbreiding waarbij nog twee extra bouwlagen er bovenop gezet kunnen worden zonder extra versteviging van de onderlig- gende constructie.Zowel de -2-kelder als de achtste ver- dieping wordt benut voor de complexe, tech- nische installaties die voor een modern zie- kenhuis nodig zijn. In het gebouw zijn vier installatieschachten voorzien die het hele gebouw voeden. Deze schachten zijn rond- om het centrale atrium geplaatst en lopen in één keer door vanaf de -2-kelder tot aan de techniekruimte op niveau 8. De structuuropzet van het gebouw ken - merkt zich door de grote indelingsflexibiliteit, waardoor eventuele functieveranderingen in de toekomst eenvoudig door te voeren zijn. Bij de bouw van het nieuwe hoofdgebouw hoort ook de bouw van het laatste stuk van de Centrale As, waar de meeste gebouwen van het ziekenhuis op zijn aangesloten. Deze Centrale As bestaat uit twee kelderlagen en zes lagen boven maaiveld. Deze gangstruc- tuur kenmerkt zich door lange zichtlijnen, veel daglicht en een heldere stalen structuur vanaf de begane grond. Het constructief ontwerp: heldere structuur met veel aandacht voor de uitvoering Het constructief ontwerp van het gebouw is zo opgezet dat een grote indelingsflexibiliteit wordt behaald, de bouwtijd wordt beperkt door het gebruik van veel prefab beton en de hoge draagkracht van het onderliggende zandpakket optimaal wordt benut. Het ge- bouw heeft grotendeels een fundering op staal, prefab-betonnen kolommen, een in het werk gestorte stabiliteitskern rondom het hele centrale atrium en (prefab-)beton- nen vloeren (fig. 5). De glazen gevels en daken van de atria worden gedragen door houten gelamineerde liggers en kolommen. De dakopbouw voor de techniekruimte op niveau 8 is door middel van een lichtgewicht staalconstructie gerealiseerd. Fundering? Dankzij het zeer draagkrachtige zandpakket onder het gebouw kon het ge- bouw op staal worden gefundeerd, met een fundering die voornamelijk bestaat uit grote betonpoeren. Deze poeren, met afmetingen tot 4,5 x 4,5 x 1,5 m³ (L x B x H), zorgen voor een draagvermogen tot wel 21.000 kN per poer. Hiermee is een veel goedkopere en sneller te realiseren fundering ontworpen dan wanneer was gekozen was voor een paalfundering. Om het verschil in zettingen van het gebouw tussen de verschillende poe- ren onderling te beperken, is per poer geke- ken naar de optredende belasting en is de daarbij horende minimale poerafmeting gekozen. Hiermee zijn de verschillen in gronddrukken per vierkante meter beperkt gebleven, waarmee ook het verschil in zet- tingen in de hand is gehouden. De geotech- nisch adviseur heeft op basis van de daad- werkelijke poerafmetingen en belastingen de te verwachten zettingen bepaald voor het gebouw. Op basis van deze resultaten is ge- concludeerd dat de verschillen in zetting dermate klein zijn dat dit goed opneembaar is binnen de constructie. Op enkele locaties was het praktisch niet mogelijk om een fundering op staal te realiseren. Onder andere een 7 m brede, bestaande leidingtunnel, die dwars door de bouwplot loopt, maakte het onmogelijk om op die locatie een fundering op staal te ma- ken. De tunnel moest gehandhaafd blijven vanwege de daarin aanwezige leidingen die essentieel zijn voor het primaire proces van het ziekenhuis. Overkluizen van de tunnel zou leiden tot te grote overspanningen. Daarom is in de ontwerpfase het gebouw zo gepositioneerd dat de kolommen op precies die locatie door de tunnel prikken waar, tussen de vele leidingen in, precies genoeg ruimte was om een smalle poerfundering van slechts 900 mm breed te realiseren. Onder deze poeren zitten grote Tubex-palen waarvan de grootste een puntdiameter van bijna 1 m hebben. Deze palen zijn vanaf het tunneldek door het dek zelf en de tunnel- vloer heen geboord (fig. 5). De vloeren zijn deels uitgevoerd als een in het werk gestorte betonvloer met holle, afgesloten, kartonnen kokers als gewicht- besparing DUURZAAMHEID Bij de start van het ontwerp is de ambitie opgevat om met dit gebouw het BREEAM-certificaat Excellent te halen. Met een ont- werpscore van bijna 74% is deze ambitie ruim waargemaakt. 10? CEMENT 6 20 22 00 b.k. ruwe vloer-70 01 b.k. ruwe vloer+3930 02 b.k. ruwe vloer+7930 03 b.k. ruwe vloer+11930 04 b.k. ruwe vloer +15930 05 b.k. ruwe vloer+19930 06 b.k. ruwe vloer+23930 -1 kelder b.k. ruwe vloer-4230 -2 kelder b.k. ruwe vloer -8000 07 b.k. ruwe vloer+27930 08 b.k. ruwe vloer+31930 09 b.k. ruwe vloer +36930 SA SG SF SE SD SC SB SH SBa SFa -3 bk ruwe vloer -9700 B Aa maten (ook peilmaten) in mm. peilmaten t.o.v. peil peil is b.k. afgewerkte begane grondvloer= revisie project formaat architectwerknummerfasediscipline Kruisplein 488 Postbus 2401 3000 CK Rotterdam 010 - 280 80 80 www.aronsohn.nl Ukkelstraat 2D Postbus 75 5600 AB Eindhoven 040 - 290 99 00 rotterdam@aronsohn.nl onderdeelwerk Aronsohnconstructies A0tekeningnummer doc.nr. :9970_ UO_ S_009 EGM arc\fitecten \bordrec\ft doorsnede 1Radboudumc gebouw S (M480) Nijmegen 9970UO S_009 ? datum omsc\frijvingget. vrijg. 00 b.k. ruwe vloer-70 01 b.k. ruwe vloer+3930 02 b.k. ruwe vloer +7930 03 b.k. ruwe vloer+11930 04 b.k. ruwe vloer +15930 05 b.k. ruwe vloer+19930 06 b.k. ruwe vloer+23930 -1 kelder b.k. ruwe vloer-4230 -2 kelder b.k. ruwe vloer -8000 07 b.k. ruwe vloer+27930 08 b.k. ruwe vloer+31930 09 b.k. ruwe vloer+36930 S1 S2 S3 S4 S5 S7 S8 S9 S10 S12 S13 S14 S15 S16 S6a S11a S6 -3 bk ruwe vloer -9700 S11 maten (ook peilmaten) in mm. peilmaten t.o.v. peil peil is b.k. afgewerkte begane grondvloer= revisie project formaat architectwerknummerfasediscipline Kruisplein 488 Postbus 2401 3000 CK Rotterdam 010 - 280 80 80 www.aronsohn.nl Ukkelstraat 2D Postbus 75 5600 AB Eindhoven 040 - 290 99 00 rotterdam@aronsohn.nl onderdeelwerk Aronsohnconstructies 1600x841tekeningnummer doc.nr. :9970_ UO_ S_010 EGM \frchit\bct\bn Dordr\bcht Unn\fm\bdR\fdboudumc g\bbouw S (M480) Nijm\bg\bn 9970UO S_010 ? d\ftum omschrijvingg\bt. vrijg. 5 6 5 Doorsnede over de lengte van het gebouw, bron: Aronsohn 6 Doorsnede over de diepte van het gebouw en de Centrale As, bron: Aronsohn Bovenbouw? Vanaf de fundering naar boven is het gebouw opgetrokken met zwaar gewa- pende prefab-betonnen kolommen met een maximale afmeting van 600 x 600 mm². In het grootste deel van het gebouw zijn de vloeren uitgevoerd als breedplaatvloeren op geprefabriceerde balkbodems. Op een aantal locaties zijn hierop uitzonderingen gemaakt ten behoeve van het besparen van gewicht en het realiseren van grotere over- spanning. De bovenbouw kenmerkt zich door grote overspanningen en zeer weinig dra- gende wanden. De verdiepingen kunnen daardoor, zonder constructieve aanpassin- gen, voor diverse functies worden gebruikt. Zo wordt maximaal ingezet op de aanpas- baarheid van het casco, wat uiteindelijk ook ten goede komt aan de levensduur van het gebouw. Ook in de gevels is gekozen voor kolommen in plaats van dragende gevelele- menten, waarmee het constructieve casco in de toekomst eenvoudig kan worden voor- zien van een nieuwe gevel. Een gevel heeft immers een kortere levensduur dan het constructieve skelet. CEMENT 6 2022 ?11 Rondom de installatieschachten zijn bewust geen constructieve wanden geplaatst zodat er maximale ruimte is voor het uittreden van kanalen en in de toekomst aanpassingen van de installaties mogelijk zijn. Gewichtbesparende kokervloeren? Vanaf de derde verdieping naar boven verspringt de voorgevel naar buiten waardoor de over- spanning van de bovenliggende vloeren bij- na 5 m groter wordt (fig. 6). Om het eigenge- wicht van de vloer te beperken, is voor deze vloeren met een overspanning van 14 m, gekozen voor een gewichtbesparende beton- vloer. De vloer is uitgevoerd als een volledig in het werk gestorte betonvloer, waarbij hol- le, afgesloten, kartonnen kokers (Monotub, Ø310 mm) zijn opgenomen tussen de wape- ning. Het gewicht van de vloer is daarmee met gemiddeld 30% gereduceerd. Doordat de kokers met een hart-op-hart-afstand van ongeveer 450 mm een groot deel van de ruimte voor wapening innemen in de vloer van slechts 420 mm dik, is de hoofdbuig- wapening geconcentreerd aangebracht ter plaatse van de betondammen tussen de kokers (fig. 7). Aan de randen van de vloer draagt deze de belastingen af naar de gevelbalken rondom de vloer. Dit heeft tot gevolg dat de vloer daarmee gedeeltelijk in twee richtingen overspant, waardoor ook buiging en dwars- kracht haaks op de hoofdoverspannings- richting optreedt. Hierdoor is niet alleen buigwapening haaks op de kokers nodig, maar zorgt de dwarskracht haaks op de kokers ook voor lokale buiging in de beton- dammen rondom de kokers en in de dunne betonstroken boven en onder de kokers. De dwarskracht in de vloer moet immers boven- en onderlangs de kokers worden gevoerd. De ongewapende doorsnede van de betondammen zou onvoldoende sterk zijn om deze krachten op te kunnen nemen. Speciale kanteelvormige wapeningstaven zijn daarom ontworpen die haaks op de kokers zijn geplaatst (fig. 7). Deze staven hebben meerdere functies: dwarskrachtwapening (in combinatie met extra verticale haarspelden); verticale buigwapening in de betondam- men; koppelwapening tussen eerste en tweede stort van de vloerplaat; positioneren en verankeren van de kar- tonnen kokers tijdens de storten. Dit laatste punt was nodig omdat tijdens het storten van de vloer de met luchtgevulde kokers willen opdrijven. Dit effect is tegen- gegaan door de vloer in twee fasen te stor- ten. Eerst is een dunne onderschil gestort waarin de kanteelvormige wapeningstaven zijn verankerd. Na deze stort en bij voldoen- de uitharding van het beton, zijn de kokers op hun plek gehouden door het bovennet aan de kanteelstaven te knopen, waarmee het opdrijven werd voorkomen. De bovenzij- de van het beton van de eerste stort heeft een speciale nabehandeling gekregen om een goede aanhechting tussen de twee stor- ten te garanderen. Voorgespannen n-vloeren? Naast de toepas- sing van de kokervloeren, zijn unieke gepre- fabriceerde, voorgespannen betonvloeren toegepast die overspanningen van bijna 16 m in één keer maken. Dit vloersysteem is toe- gepast vanaf de eersteverdiepingsvloer in alle vleugels die uit het centrale volume ste- Naast de toepassing van de kokervloeren, zijn unieke geprefabriceerde, voorgespannen betonvloeren ('n-vloeren') toegepast die overspanningen van bijna 16 m in één keer maken 7 Detail kokervloer met kanteelwapening, bron: Aronsohn 7 12? CEMENT 6 20 22 ken (fig. 4). De voorgespannen, prefab platen zijn specifiek voor dit project door Aronsohn ontworpen en hebben in de doorsnede de vorm van een nietje of 'n' en worden daarom ook wel 'n-vloeren' genoemd (fig. 8). Elke vloerplaat van 1,95 m breed (vier platen per stramien van 7,8 m) bestaat uit twee voorge- spannen ribben van 220 x 550 mm² met daartussen een gewapende, maar niet voor- gespannen betonnen spiegel van slechts 100 mm dik. Door de voorspanning en grote lengte van de n-vloeren is een toog van de platen niet te voorkomen. De toog is wel aanzienlijk gereduceerd door, naast voor- spanning in de onderzijde van de ribben, ook voorspanning toe te passen in de boven- zijde van de ribben. Er is geen druklaag toe- gepast op de vloer om het totale gewicht van de constructie en om de constructieve vloer- hoogte te beperken.Dankzij dit vloersysteem bestaan de vleugels vanaf de eerste verdieping volledig uit prefab beton. De prefab kolommen onder- steunen de prefab balken (gerbersysteem) waarop, met behulp van een doorlopende nok, de n-vloeren zijn opgelegd. Voor de on- derlinge samenhang (trekbanden), schijf- werking en doorkoppeling van de n-vloeren naar de prefab balken zijn de voegen tussen de platen én de koppen van de n-vloeren in het werk aangestort. De constructieve samen - hang en tweede draagweg zijn daarmee in het verder volledig prefab skelet van de vleu - gels geborgd. Stabiliteit? De stabiliteit van het gebouw wordt centraal geregeld: de 600 mm dikke wanden van het negen bouwlagen hoge atrium vormen één centrale stabiliteitskern en verzorgen de stabiliteit van het hele ge- bouw (fig. 9). Dit atrium van 21,6 m breed en 14,4 m diep zorgt niet alleen voor licht op de begane grondvloer, maar dankzij grote ope- ningen in de atriumwanden, ook voor dag- licht op alle verdiepingen. Vanwege de plaat- sing van de transparante liftschachten in het atrium moesten in de twee korte wan- den ook nog drie deursparingen per verdie- ping en per wand worden opgenomen (foto 10). Daarmee blijft er weinig volume in de wanden over. De penanten naast en de latei- en boven deur- en raamopeningen zijn daarom zwaar gewapend, waarbij de wape- ningconfiguratie in overleg met de aanne- mer is bepaald zodat deze schoonbeton wanden nog goed te storten en te verdichten waren. De schijfwerking in de vloeren wordt onder andere verzorgd door forse trekban- den die vanuit de kern starten en doorlopen tot in de koppen van de n-vloeren. Door de centrale stabiliteitskern bleek het mogelijk om het hoofdgebouw volledig zonder dilata- ties uit te voeren. Met name bij het ver- 8 3D-weergave n-vloer, bron: Aronsohn 8 CEMENT 6 2022 ?13 maten (ook peilmaten) in mm. peilmaten t.o.v. peil peil is b.k. afgewerkte begane grondvloer= revisie project formaat architectwerknummerfasediscipline Kruisplein 488 Postbus 2401 3000 CK Rotterdam 010 - 280 80 80 www.aronsohn.nlUkkelstraat 2D Postbus 75 5600 AB Eindhoven 040 - 290 99 00 rotterdam@aronsohn.nl onderdeelwerk Aronsohnconstructies 1600x841tekeningnummer doc.nr. :9970_ UO_ S_1202R EGM architecten Dordrecht 3D afbeeldingen van de volledige IHW G -stabiliteitskernRadboudumc gebouw S (M480) Nijmegen 9970UO S_1202R ? datum omschrijvingget. vrijg. plaatsen van patiënten in bedden of rolstoe- len, zijn dilataties hinderlijk en zijn deze om die reden voorkomen in het gebouw. Bouwfase: stabiliseren, bouwen, slopen en bouwen Bouwput? De bouwput grensde bij start bouw aan alle vier de zijden direct aan be- staande belendingen. Bouwen op slechts centimeters naast en deels op bestaande bebouwing heeft tijdens het ontwerp veel aandacht gekregen. Met name het realiseren van de fundering op staal, ruim 8 m lager dan het naast gelegen maaiveld en 2 m tot 4 m dieper dan de funderingen op staal van de naastgelegen gebouwen, zorgde voor een aanzienlijke uitdaging. Tel daar nog de be- staande leidingtunnel dwars door de bouw- put bij op en er is daadwerkelijk sprake van een uitdagende bouwput. Om een stabiele bouwput te creëren, is rondom de hele put een gewapende Cutter Soil Mix-wand (CSM-wand) aanbracht. Af- hankelijk van de locatie en daar aanwezige bebouwing, is de diepte van de wanden en 9 10 9 De wanden van het atrium vormen een centrale stabiliteitskern, bron: Aronsohn 10 Atrium van onderaf. Vanwege de liftschachten zijn in de twee korte wanden drie deursparingen per verdieping opgenomen, foto: Radbouwumc 14? CEMENT 6 20 22 bijbehorende afmeting van de staalprofielen in de wanden aangepast.Aan de noordzijde van de put moest ruim 8 m grond worden gekeerd om vol- doende diep te kunnen ontgraven. Over de gehele lengte van de wand is deze daarom voorzien van groutankers. Een deel van deze wand is als perma - nente, grondkerende wand uitgevoerd voor de realisatie van een 8 m hoge koekoek (foto 11). Op een deel van deze permanente wand is een van de kolommen van het ge- bouw geplaatst, waarmee de CSM-wand ook nog functioneert als fundering van het hoofdgebouw. Aan de overige drie zijden van de bouwput was sprake van bestaande funde- ringen waarvan de aanlegdiepte aanzienlijk hoger ligt dan de aanlegdiepte van de nieuw te maken funderingen. Op die locaties was het voornaamste doel van de CSM-wanden het stabiliseren van het zandpakket onder de bestaande funderingen op staal, zodat strak naast de CSM-wand verticaal ontgra- ven kon worden. Direct na het stabiliseren van de belendingen en het naastgelegen maaiveld, is de put ontgraven en is gestart met de ruwbouw. Bypass bezoekers en medewerkers? Vooraf- gaand aan de nieuwbouw zijn de bestaande gebouwen op de plek van het nieuwe hoofd- gebouw gesloopt. Dit was echter niet moge- lijk voor de bestaande Centrale As: op de locatie van de nieuwe Centrale As stond tij- dens start van de uitvoering nog de bestaan- de, betonnen Centrale As. De as werd, ook tijdens de nieuwbouw, gebruikt door bezoe- kers en medewerkers. Ook alle interne transport vond plaats via de as. Tevens be- vindt zich onder de as zoals gezegd de -2-tunnel waar alle kabels en leidingen (o.a. ook buizenpost) van het ziekenhuis door- heen lopen. Al deze functies moesten onge- hinderd doorgang vinden terwijl de as tot het dek van de tunnel -2 gesloopt en op- nieuw opgebouwd zou worden. Het was daarom essentieel om voor de vervanging van dit bouwdeel een goed plan uit te werken. Dit plan is al in de ontwerpfase ontwikkeld, waarmee vooraf voor de aanne- mer duidelijk was hoe de nieuwbouw kon worden gerealiseerd met het onverhinderd door functioneren van de as. Het faserings- plan bestond in hoofdlijnen uit de volgende stappen: 1?stabiliseren belendingen en bestaande Centrale As door middel van gewapende CSM-wanden naast de funderingen van belendingen (foto 12); 2?ontgraven en aanleggen nieuwe funderin- gen hoofdgebouw; 3?realiseren betonnen casco hoofdgebouw tot en met vloerniveau 2; 11 11 Gewapende CSM-wanden voor het stabiliseren van de belendingen, foto: Aronsohn CEMENT 6 2022 ?15 4?realiseren tijdelijke bypass voor publiek, medewerkers en transport op laag -1 en 0 door het in aanbouw zijnde nieuwe hoofd- gebouw; 5?sloop van de bestaande Centrale As tot bovenzijde -2-tunnel terwijl verder gebouwd wordt aan het hoofdgebouw; 6?nieuwbouw van de Centrale As boven op de bestaande -2-tunnel; 7?afbreken van de bypass na in gebruik nemen van de nieuwe centrale as; 8?afbouw van het hoofdgebouw ter plaatse van de tijdelijke bypass. Deze operatie, waarbij bezoekers en mede- werkers door het in aanbouw zijnde hoofd- gebouw liepen, stelde strenge eisen aan de sterkte van de constructie in verband met het risico dat zware (betonnen) elementen uit één van de torenkranen zouden kunnen vallen. De kans daarop was weliswaar zeer klein doordat alle elementen dubbel waren gezekerd, maar de consequenties zouden enorm kunnen zijn. Daarom is geanalyseerd onder welke strikte randvoorwaarden het mogelijk was om toch boven de bypass ver- der te bouwen met zware, prefab elementen. Hiervoor is de impact van verschillende zware, vallende objecten, zoals de n-vloeren en kolommen, constructief geanalyseerd. Uit deze analyse en bijbehorende berekenin- gen volgde dat als de valhoogte van een zwaar element, zoals een n-vloer, ten opzichte van de onderliggende constructieve vloer beperkt werd tot een vastgestelde hoogte, de con- structie in staat zou zijn om de impact van het vallende object op te vangen zonder ge- vaar voor de gebruikers van de bypass. Uitgangspunt van de analyse was dat de vloer, waar de impact op plaatsvindt, grote vervormingen ondergaat en uiteindelijk door middel van zeilwerking de klap absor- beert en voorkomt dat het vallende object door de vloer heengaat. Om de gebruikers van de bypass verder te beschermen tegen afbrokkelend beton, wat niet te voorkomen is bij een vloer die dermate ver doorbuigt dat er sprake is van zeilwerking, moest er te allen tijden nog een extra constructieve vloer tussen de impactvloer en de bypass zitten. Daarmee kon men dus veilig op de begane grond lopen terwijl verder gebouwd werd aan laag 2 en hoger. Healing Environment Het nieuwe hoofdgebouw is door de bouwers overgedragen aan het Radboudumc. Daar- mee is het einde in zicht van een bijzonder structuurplan met als hoogtepunt dit nieuwe hoofdgebouw. Mede dankzij de succesvol doorgevoerde ontwerpfilosofie gericht op een Healing Environment, is het hoofdge- bouw een waardevolle bijdrage geworden aan het spoedige herstel van de patiënten van het Radboudumc. 12 In het ontwerp is voor veel daglicht en groen gezorgd, foto: Radboudumc 12 16? CEMENT 6 20 22