Rijkswaterstaat heeft de opdrachttotversterkingvandebruggegundaandebouwbedrijvenOevermannuit M?nster en Vorspann-Tech-nik uit Oberndorf. Deze laatsteheeft een externe voorspantech-niek ontwikkeld waarmee al en-kele bruggen zijn versterkt, zo-wel binnen de brug als erbuiten.Er wordt gebruik gemaakt van ge-plastificeerde kabels die in eenvierkante kunststof omhullingzijn verpakt. Bij de Ketelbrug zijntussen de doorgaande dwarsdra-gers boven de acht pijlers elk tweebetonnen U-profielen gestort, 64in totaal. Deze profielen bevattenopeningen voor het doorvoerenvan de kabels. In de dwarsdragerszijn aan de bovenzijde gatengeboord voor het doorvoeren vande kabels die na aanspannen voorextra kracht in de brug zorgen.Voor het beton was sterkteklasseB 45 vereist. Het werd geleverddoor Betoncentrale Flevoland. Demoeilijke bereikbaarheid in dekokerligger en de vorm van de U-profielen maakte betonneren enverdichtentoteenvrijwelondoen-lijke zaak. Om die reden is ge-kozen voor ZVB die `ge?njecteerd'kon worden.Z V BBijdesamenstellingzijnfijnema-terialen toegepast om de gewen-ste eigenschappen te verkrijgen.Proefondervindelijk is bekekenwelkmengselbijdeopdecentraleaanwezige menger en met devoorhanden materialen het bestevoldeed.Voor dit werk is kalksteenmeel alsmengselstabilisator toegepast dieook tot voordeel heeft dat een ver-hoogde aanvangssterkte wordt be-reikt.Essentieel is de toepassing van dehulpstof waarmee de vloeibaar-heid wordt bewerkstelligd. Poly-carboxilaat hoort tot de modernegeneratie superplastificeerders.DehulpstofOptima200zorgtvoorbehoud van de verwerkbaarheid.Als bindmiddel werd een meng-sel van cementen toegepast: 2/3CEM III 42,5 LH HS en 1/3 CEMI 52,5. Toeslagmaterialen: grind4 ? 16 en betonzand 0 ? 4. Eenstabilisator is niet toegepast.U i t v o e r i n gAls eerste is een half U-profielgemaakt om het betonstorten enhet injecteren te testen. Het resul-taat was uitstekend: een perfecteverdeling van het beton zondergrindnesten en zonder ontmen-ging. Een glad oppervlak, behalvedaar waar de lucht niet hadkunnen ontsnappen.Bij de start van het echte werkfaalde de eerste verpomping in debrug. Oorzaak was een verkeerdedimensionering van de stortpij-pen (van 120 naar 100 naar 70mm) en de overcapaciteit van debetonpomp die voor een te grotedruk in de leidingen zorgde.Nadat alleen een verkleining vande diameter van 120 naar 100 mmwas gekozen en een pomp metminder capaciteit was ingezet,waren er geen problemen meermet het inbrengen van het ZVB.Om op plaatsen waar geen visuelecontrole mogelijk was, overlopenvanspecietevoorkomen,werdhetaantal slagen van de pomp geteld.Omdat het voorbereidende werkvoor het maken van de U-profie-len, zoals het verankeren in dewanden en het stellen van dewapening, veel tijd vergde (onge-veer 1 week), werd besloten vierprofielen op ??n dag te storten.Bij twee profielen is om onver-klaarbare redenen ontmengingvan het ZVB opgetreden, terwijlde samenstelling niet was veran-derd.Reparerenwasnoodzakelijkendaarbijbleekdathet(ontmeng-de) beton toch een grote sterktehad bereikt. De hoge cementcon-centratie in de bovenste pastalaagheeft voor een andere warmte-ontwikkeling gezorgd. Als bij hetverpompen ontmenging zou zijnvastgesteld, was toevoegen vaneenstabilisatoreengoederemediegeweest.C o n c l u s i eDeaannemerheefttijdgewonnendoor de toepassing van ZVB. Hetmaken van U-profielen zoals hiergebeurd (foto 1), moest zonderverdichten plaatshebben en ZVBis daarvoor geschikt. Een goedekwaliteit werk was het gevolg. Hetniet hoeven trillen had ook eengunstig gevolg voor de plaatsvast-heid van de vierkante kokers voorde voorspankabels. C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBetontechnologiecement 2003 136Zelfverdichtendbeton in KetelbrugC. Hoogeveen, Betonmortelcentrale Flevoland, LelystadB. Piscaer, Univerde AgenciesGroeiende verkeersbelastingen waarmee begin jaren '70 geen rekening wasgehouden, maakten versterking van de Ketelbrug noodzakelijk. Externe voor-spankabels zijn in de kokerliggers aangebracht. Om die kabels het gewenste ver-loop te geven zijn U-vormige betonnen hulpconstructies aangebracht. Voor hetstorten van deze hulpconstructies is zelfverdichtend beton (ZVB) toegepast.1 | Gedeelte van een U-profiel met door-voer van de voorspanwapening