C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWo n i n g b o u w28 cement 2006 7Burggraaff Bouw levert geen half-fabrikaat, maar wil vanuit hetsysteemdenken extra stappenzetten om van de bouw een indu-strieel, hoogwaardig proces temaken. Het resultaat is een com-pleet systeem met buitenmuren,kant en klaar inclusief baksteen,kozijnen, glas, en de betonwandenaan de binnenzijde glad afgewerkten uitgerust met alle leidingen,dozen enz.O n t w e r p v r i j h e i dBelangrijke voorwaarde voor hetten volle kunnen benutten van hetsysteem is dat opdrachtgevers enarchitecten kennis nemen van demogelijkheden en onmogelijkhe-den ervan. In feite kan een indivi-duele woning, woningcomplex,appartementengebouw, school ofkantoorgebouw vrijelijk wordenontworpen. Wel zijn er tien typenstandaardwoningen/villa's, dieconsumenten zelf kunnen aanpas-sen, bijvoorbeeld in maatvoeringper 500 mm en als het moet per50 mm! Of type ramen, deuren,dakvorm enz. Ook het uitrustings-niveau is vrij te kiezen. Daarmeeis er een hoge mate aan ontwerp-vrijheid, zeker als men wil afwij-ken van de standaardtypen.Alle prijzen staan op internet envan vrije ontwerpen is binnentwee uur de totale prijs bekend,als casco, semi-afgebouwd of sleu-telklaar. Er zijn wel twee voor-waarden: het ontwerp moet inbouwdelen van maximaal 9 x3,70 m te splitsen zijn (maximaletransportafmetingen) en de archi-tect moet rekening houden met deprincipedetails en technischeomschrijving van het systeem.In 25 jaar is een zorgvuldige tech-nische detaillering uitgewerkt,compleet met allerlei oplossingenen innovaties om vraagstukken opte lossen. Juist die technischeomschrijving is essentieel vooreen klik- en plopsysteem. Menmoet bij een systeem volgens despelregels werken en niet een tra-ditioneel ontwerp in het systeemwillen inpassen. Desondanks kande architect veel meer kanten opdan bij een traditioneel of bijandere systemen mogelijk is. Allewoningplattegronden zijn bijvoor-beeld uitvoerbaar.K w a l i t e i tBehalve op ontwerpvrijheid richthet bedrijf zich op een technischuitstekend niveau. Inmiddels zijner ruim 2500 woningen gereali-seerd, zo'n 100 op jaarbasis. Tech-nische klachten als vochtproble-Industrieel Individueel Bouwen levert compleet woningsysteemWoning in ??n daggemonteerdBurggraaff Bouw b.v. is meer dan een cascobouwer. Weliswaar worden onderde naam Newton Bouwsystemen ook betonelementen en complete betonnencasco's aan derden geleverd voor woningen en utiliteitsbouwprojecten, maarde prefabricagegedachte gaat verder. Nagenoeg de hele woning wordt in debetonfabriek en timmerfabriek in Leeuwarden vervaardigd. Acht vrachtwa-gens richting bouwplaats, alles met de kraan en een ploeg monteren en dewoning staat. Binnen ??n ? twee dagen is de woning gemonteerd volgens een`klik- en plopsysteem'. Totale realisatietijd van opdracht tot bewoning: circa50 dagen.1 |Cassette met geprefabri-ceerde elementen. Linkszijn nog opgevouwendakspanten zichtbaarfoto's: Henk Snaterse2 |Vastdraaien schoorvoor-zieningC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWo n i n g b o u wcement 2006 7 29men, lekkages of scheurvormingkomen nauwelijks voor. Uiteraardis in 25 jaar veel geleerd en zijndetails verbeterd. Dagelijks leertmen door in de fabriek en bij demontage te werken met checklis-ten. Elk element wordt zowel inde fabriek als op de bouwplaats opkwaliteit, beschadigingen, com-pleetheid en planning bekeken.Als daar ergens een beoordelingmatig of slecht uitkomt, wordt hetproces meteen aangepast.Het bedrijf wil als systeembouwerniet op prijs concurreren met detraditionele bouw, maar op kwali-teit en toegevoegde waarde. Mennoemt het `premium bouw': hogeisolatiewaardes van woningen enappartementen, ge?soleerde garage,goede geluidsisolatie, thermischemassa van beton voor koeling enverwarming, 5% meer woning-ruimte door 280 mm dikke bui-tenmuren in plaats van 380 mm,enz.Kwalitatief hoogwaardige materia-len worden toegepast, zoals roest-vrijstalen ankers. Alle maatvoe-ring (ook van technischevoorzieningen, sparingen enz.) inde fabriek geschiedt via een laser-systeem dat direct verbonden ismet de computers van de tekenka-mer. Verdere voordelen zijn desnelheid - een kwart van de gang-bare bouwtijd - en minder preca-riorechten als ergens in de bin-nenstad moet worden gebouwd.Bovendien is het systeem demon-tabel, zodat een woning, school ofkantoorgebouw kan worden afge-broken en elders opgebouwd.C o n s t r u c t i eEr is 25 jaar geleden bewust voorbeton gekozen vanwege de solideconstructie, betere geluidsisolatie,zomerkoelte, brandveiligheid envloerverwarming in plaats vanluchtverwarming. De buitenmu-ren bestaan uit een constructievan 100 mm gewapend beton, eenisolatielaag van 80 mm polyu-rethaan en 100 mm baksteen ofbetonsteen. De gevelstenenworden volautomatisch in eenmetselstraat op het betonelementaangebracht. Voordeel daarbij isdat bijzondere metselpatronenkunnen worden ge?nstrueerd. Dedilatatie wordt bepaald door hetelement. De isolatiewaarde van debuitenmuur bedraagt Rc = 3,3 m2K/W.De binnenwanden worden ver-vaardigd van 70 mm lichtbetonmet ge?xpandeerde kleikorrels.Voor de badkamer is dit opgetrok-ken naar 100 mm in verband methet vele leidingwerk in de beton-wand.De begane-grondvloer is uitge-voerd als betonvloer, met aan deonderzijde 120 mm polystyreenisolatie met ge?soleerde kopopleg-ging (Rc = 3,5 m2K/W). De beton-vloer draagt op de buitenmuren:hierdoor is elke gewenste binnen-indeling mogelijk.De dakconstructie wordt uitge-voerd als scharnierkap met eenisolatielaag van 170 mm mineralewol (Rc=5,0 m2K/W).B e s p a r i n g e nZoals gezegd gaat het om eenpremium woningbouwsysteem,alsook om het meest completebouwsysteem. Er wordt zoveelmogelijk in de fabriek vervaar-digd, ook dakkapellen, trappen,bordessen en goten. Zoveel moge-lijk voorzieningen, zoals leiding-G e b a s e e r d o p k r a a n s l a g e no p b o u w p l a a t sHet bouwsysteem van Burggraaff Bouw is gebaseerd op tot 100kraanslagen per dag. De onderdelen voor een woning of appar-tementengebouw worden zoveel mogelijk geprefabriceerd in deeigen timmer- en betonfabriek. Met een minimum aantaltransportbewegingen worden de bouwdelen naar de bouw-plaats getransporteerd. Zeker naar binnensteden of eilanden isdat een groot pluspunt. De aanwezige kraan kan samen meteen ploeg eigen mensen alle onderdelen razendsnel monteren.Belangrijk is bijvoorbeeld dat betonnen buitenmuren en bin-nenwanden in ??n hal worden gemaakt, zodat ze tegelijkertijdmee kunnen naar de bouwplaats. Want de bouwplaats is debaas en bepaalt de volgorde van monteren en dus de verwer-king van de uiteenlopende geprefabriceerde bouwdelen. Op datmontageproces is de fabriekmatige productie nauwkeurig afge-stemd.3 |Plaatsen buitenwandele-ment4 |Koppeldetail op hoekwoningC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWo n i n g b o u w30 cement 2006 7werk, kozijnen en beglazing,wandcontactdozen enz., wordenin de elementen opgenomen. Ookde meterkast met alle aansluitin-gen en de installatietechniekwordt zoveel mogelijk vooraf aan-gebracht. Elk uur dat men van debouwplaats naar de fabriek kanbrengen, past in het systeemden-ken en levert besparingen op.Momenteel wordt gestreefd naardrie gespecialiseerde ploegen voorfundering, montage en afbouw/installatie. Dit is voornamelijk omhet aantal bestelbusjes tijdens deafbouw en installatiefase, endaarmee het aantal mensen entransportbewegingen op de bouw-plaats te verminderen. Deze speci-alisten moeten dan wel veelzijdiggetrainde mensen zijn, die eenwoning zelfstandig afbouwen.Logistiek is er nog meer te verbe-teren aan het systeem, maar nogbelangrijker is het om partijenzoals toeleveranciers daarin meete krijgen. nPaul Engels5 |Plaatsing vloerelementop raveelijzer6 |Voorgevelelement in detakels7 |Neerlaten tussenwand opstelplaten8 |Montage dakspant= W a a r d e a a n h e r g e b r u i kDe woningen en gebouwen met het prefab cascosysteem kunnen wordengedemonteerd en elders weer worden opgebouwd. Dat kan rustig na 20 jaarals de wensen of omstandigheden gewijzigd zijn. Vraagstuk kan zijn dat deregelgeving voor woningen in die tijdspanne is veranderd. Zo stelt hetBouwbesluit inmiddels andere eisen aan woningen (bijv. verdiepingshoogte)dan de eerste Burggraaff woningen uit 1982. Omdat waarde wordt gehechtaan hergebruik, worden deze woningen thans van overheidswege speciaalbeoordeeld. Op die manier krijgt het hergebruik van de woningen een kans.