IWONINGBOUW I IPREFABRICAGE IWITTE GEPREFABRICEERDEBETONGEVELS VOOR SOCMLEWONINGBOUW IN ZEISTMidden 1987 is in Zeist een woningbouwproject in desociale sector opgeleverd. De projectarchitect HansQuint uit Amersfoort heeft gestreefd naar een hogekwaliteit in bouwtechniek, bouwfys?ca en devormgeving.Het resultaat: 132 woningen boven een half-verdieptgelegen parkeergedeelte, waarin het materiaal betonook in de gevel een belangrijke rol speelt. Het beton isbeeldbepalend, maar ook noodzakelijk vanwege eenhoge geluidbelasting. Het oppervlak van de witteprefab sandw?chelementen is gedeeltelijk gestraald engedeeltelijk voorzien van ingestorte geglazuurdetegeltjes.voor 140 auto's. In verband met het be-taald parkeren in het centrum kunnende bewoners een parkeerabonnementaanschaffen. Bezoekers betalen via eencentraal geplaatste parkeerautomaat.Op het parkeerniveau zijn tevens debergingen van de woningen gelegen.De stedebouwkundige invulling vanhet plangebied bestaat uit twee geslotenbouwblokken, gescheidendoor eenver-hoogde middenstraat, het Van Doom-laantje. Deze middenstraat geeft toe-gang tot24woningen; de anderewonin-gen zijn vanafde omliggende straatzij-den toegankelijk. De in- en uitrit van1-------------------------------, het parkeergedeelte bevindt zich aanweerszijden onder het middenstraatje.De hoogtevan debouwblokkenvarieertvan 2 tot 4 bouwlagen, waarbij een zogoed mogelijke aansluiting bij de be-staande bebouwing is gezocht. De wo-ningen zijn van het type portiek-etage-flats, onder te verdelen in:62 twee-kamerwoningen,59 drie-kamerwoningen en11 vier-kamerwoningen.Het basisontwerp berust op een breed-temaat van 5,40 m bij een diepte van 12m, met de natte kern in het midden. Detravee-maat van de tussengelegen trap-pehuizen is 2,70 m.Constructie en materiaalgebruikDe woningblokken staan op een in hetwerk gestort raster van balken, rustendop ronde kolommen. De fundatie be-staat uit gewapend-betonnen poeren.De betonvloer van de eerste woonlaag istevens het dak van de parkeervoorzie-ning (fig. 2). Aan de onderzijde is dezevloer bekleed met een 80 mm dikkethermische isolatie, afgewerkt metbrandwerende plafondpleten.Alle vloeren zijn systeemvloeren met,een opgestorte druklaag. Met behulpf - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - l van een stalen tunnelbekisting zijn debetonnen woningscheidende wandenFoto's: Arthur Martin/Bussumf-----------------------------~Het woningbouwproject 'De trum van Zeist en wordt omsloten doorWitte Hoven' (zgn.vervangen- vier lanen (fig. 1). Het plan omvat 132de nieuwbouw), ligt in het huur-woningwetwoningen met eenstadsvernieuwingsgebied van het cen- half-verdiept gelegen parkeergarage18gestort.Voor de langs- en kopgevels zijn wittesierbetonnen prefab sandwichelemen-ten gekozen, op basis van de vereiste ho-ge geluidsisolatie en warmte-isolatie,Cement 1988 nr. 11.=-===? ''i----ic---,ACHTERGEVEL JAGERLAAN1 Situatie woningbouwplan De Witte HovenCement 1988 nr. 11?????????? ? ?????h ?????????????...12 Dwarsdoorsnede over woningen en parkeerniveau(richtingJagerlaan)19IWONINGBOUWsamenhangend met het gekozen lucht-verwarmingssysteem en - niet in hetminst - vanwege de esthetische kwali-teit.De gevelelementen zijn zelfdragend,steunend op de vloer. Op het momentdathet casco gereed was, zijn perverdie-ping de gevelelementen ervoor gehan-gen. Stelruimte 20 mm, voegmaat tus-sen de elementen eveneens 20 mmo Alsvoegvulling is thiokol met rugvullinggebruikt.Sandwich elementenUit ontwerp-oogpunt bestaan de ele-menten uit een boven- en onderregel,met daartussen de raampartijen en destijlen met ingestorte tegeltjes (fig. 3), inde kleuren blauwen geel.De elementen bestaan uit een binnen-spouwblad van 120 mm, 80 mm isolatievanpolystyreenPS-15 en een80 mmbe-tonnen buitenblad, betonkwaliteitB 45.De 460 gevelelementen (36 typen inclu-sief alle sub-varianten) en 80 dakrand-elementen (14 typen) zijn liggend ge-stort in een houten bekisting op een tril-tafel. Eerst het buitenblad met raam-openingen, daarop kwamen de stijveisolatieplaten en vervolgens de stelko-zijnen met hun verankering naar hetbinnenspouwblad. De elementen zijndus zonder luchtspouw uitgevoerd. Fi-guur 4 geeft een aanzicht plus doorsne-den van een gevelelement met daaropaangegeven de plaats van de betoncon-sole groot 300 x 300 mm, als verbindingvan binnen- en buitenblad, alsmede deplaats van de twee ankerplaten en detwee haarspelden. De console die zoklein mogelijkis gehouden om eenklei-ne koudebrug te laten ontstaan, draagtIPREFABRICAGE3 Getekend gevelaanzicht van een gedeelte van het complexhouden en is de onderdorpel zo gede-tailleerd dat deze de waterafVoer goedverdeelt.Door het stelkozijn van de ramen in degevelelementenop te nemen, kondenderamen van binnenuit worden gemon-teerd. Een steiger was dus niet nodig. Demontage van de gevelelementen ge-schiedde vanaf de dieplader met eenmobiele kraan, waarbij het stellen ookvan binnenuit kon gebeuren. De veran-kering geschiedde met hoekstelbouten.Een gedeelte van de kopwanden en eenaantal voorzieningen rondom de wo-ningen zijn gemetseld met witte mbi-stenen. De architect is van mening datdaarbij grote aandacht aan de detaille-ring moet worden besteed, omdat dezestenen gevoelig kunnen zijn voor ver-vuiling of algengroei. Het behandelenvan geveloppervlakken met een water-werend middel biedt vaak voordelen.PlanningOp het moment dat de bouwvergun-ning werd verleend, is de prefabricagegestart. Fabricage en bouwvolgorde zijnzoveel mogelijk op elkaar afgestemd.Ook de variaties in de elementen zijnzodanig georganiseerd dat er goede af-spraken konden ontstaan ten aanzienvan produceren (ombouwen van demallen) en leveringsvolgorde. De archi-tect is van mening dat een gedegen de-taillering van de elementen in eenvroegstadium leidt tot minder problemen inproduktie en montage en bijdraagt aande kwaliteit. Tijdens de bouw van hetonderhavige project zijn geen afstem-mingsverliezen in tijd opgetreden; deco?rdinatie is goed verlopen.Bij het uitwerken van de tekeningenvoor de produktie van het prefab beton,heeft de elementenleverancier het ma-ken van de produktietekeningen voorhet gewicht van het buitenspouwblad. ,--_____________________________---,Figuur 5 toont de bevestiging van de ge-velelementen aan de vloer.In overleg met de fabrikant is de vorm-geving van de elementen geoptimali-seerd. Zo waren de dakranden aanvan-kelijk als losse elementen ontworpen,maar zijn uiteindelijk opgenomen in debovenste gevelelementen. Dit leverdeeen aanzienlijke besparing op die tengunste is gekomen van de oppervlakaf-werking van de elementen. De onder-en bovenregels daarvan zijn licht-ge-straald uitgevoerd in plaats van als glad-de witte betonoppervlakken. Zo is deoorspronkelijke bedoeling gewijzigd ingestraald beton met wit toeslagmateri-aal (Welbers-grind). Gestraald betonheeft het voordeel dat craquel?-vor-ming in het oppervlak niet zichtbaar isen ook wordt de kleur egaler en minder'vlekgevoelig'. Ter voorkoming van ver-vuilingvan de elementenis hetmidden-gedeelte (ramen en penanten) terugge-20 Cement 1988 nr. 11t)SZ'~~~~stelkozi;.n ilshrten~ 411 ~ 15118 '- 312 ~ 9181" 'i 'iI III~III" deha aricerplaal r.vs.IPOS.JI I IYi I13 12 11Pl 915" 3281151111'-""\7 ,t.ri,;jde?j go-oId~ ........jde"'... / ........",,,,,,,,,-,,,,,,,,,,,70322012001Cement 1988 nr. 11~SZ~~ 312" 15118" "T malzijder?l!tzi:ht,m?zijde tthtzipe,miJlzijde stralenstralea v?.g!(1S recept na: 101P'vlzl""915" 511111411:IIII:'-"~'"