C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB o u w te ch n i ekcement 2005 546Wat maakt dat een sloper vraagtom het gebruik van explosieven?"Als het een groot, dik of zwaarobject betreft, dan komt eensloopbedrijf voor de keuze testaan: slopen met pneumatischehamers of laten `springen'. Tijd-winst is dan cruciaal. En in datlaatste geval bellen ze meestalmijn bedrijf", verduidelijkt Dan-ny Jowenko (49). Op het gebiedvan explosieve demolitie is hijmarktleider in Nederland en ookin onze buurlanden kunnen wezijn mensen regelmatig tegen-komen. De oorsprong van zijnbedrijf is dat hij qua beroep door-ging waar anderen stopten."Met de komst van betaalbare Ja-panse hydraulische sloophamersen tangen zo'n 25 jaar geleden,besloten veel slopers zelf te stop-pen met springstoffen. Op adviesvan een oudere collega besloot ikmij juist te specialiseren in explo-sieve demolitie. Ik werkte tijdensmijn schooltijd bij een sloopbe-drijf en die werkervaring heb jeabsoluut nodig bij het gebruikvan explosieven. Voordat je aan`springen' begint, moet je eerstverstand hebben van slopen."R e g e l g e v i n gZijn opdrachten krijgt Jowenkomeestal van sloopbedrijven inbinnen- en buitenland. Hij komtook alleen om te `ploffen', wantal het andere sloopwerk en hetruimen van opgeblazen objectenis voor de slopers. "Je moet welspecialist zijn, want het aantalrestricties van overheden isenorm toegenomen. Je moet overveel vergunningen en erkennin-gen beschikken, mede door Eu-ropese regelgeving. Het werkenmet explosieven is strenggereglementeerd en dat is in deSlopen volgens springmeester Danny Jowenko:"We larderen een objectmet explosieven"Jowenko Explosieve Demolitie staat op het visitekaartje van springmeesterDanny Jowenko. Dat maakt meteen duidelijk dat hij niets met paarden doet,maar vooral met producten van de firma Dyno Nobel. Vanuit Veere werktJowenko voor de grote slopers in Nederland, Belgi? en Duitsland en incidenteelin andere Europese landen. Wanneer zware fundaties, bunkers, viaducten,kademuren, hoge gebouwen en schoorstenen snel en veilig moeten wordengeruimd, dan komt hij `ploffen' met zijn specialisten. "We larderen een objectmet explosieven, een perfecte manier om precies mee te ruimen."1 t.m. 3 | Het Servaas-bolwerk inUtrecht: een enor-me Duitse bunkermoest midden inde stad wordengeruimd (foto's:www.edwinoostmeijer.nl)C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB o u w te ch n i ekcement 2005 5 47loop der jaren in mijn voordeelgaan werken. Voor nieuwkomersis het niet aantrekkelijk om nunog van vooraf aan te beginnen."Het bedrijf beschikt voor onsland over een Explo II Erken-ning om alle soorten explosievente mogen opslaan, gebruiken ofverhandelen, conform de WetExplosieven voor Civiel Gebruik,artikel 17. Jowenko Sprengarbei-ten in Duitsland is in bezit vaneen Erlaubnis conform paragraaf7 van het `Sprengstoffgesetz',waarmee de omgang, het verkeeren het transport van explosievenin Duitsland zijn toegestaan. Ver-der schrijft Arbobesluit 4.8 voordat werkzaamheden met explo-sieven moeten worden uitgevoerddoor of onder toezicht van eenSKO vakbekwaam-gecertificeerdespringmeester. Jowenko beschiktover zeven gecertificeerde spring-meesters, omdat bij grote werkenmeer specialisten nodig zijn. Diezijn ook in bezit van het Duitse`Bef?higungsschein' en het Eu-ropese `Certificate for Shotfiring'van The European Federation ofExplosive Engineers."Onze bevoegdheden gaan vanbasis springwerken en springenin gebouwen en hoge werken viaonderwater springen en springenin warme massa's tot (niet) elek-trische ontstekingssystemen enelektrische ontstekers", vervolgtJowenko. "Voor het transport vanexplosieve stoffen beschikkenonze mensen over een ADR-cer-tificaat met de aantekening voorklasse 1 stoffen en we hebben zelfeen veiligheidsadviseur gevaarlijkestoffen. Al onze bedrijven zijnISO-9001:2000 gecertificeerd enconform de laatste norm van hetVCA. Tja, toen ik begin jaren '80met dit vak startte was de oplei-ding `Veilig werken met spring-stoffen' nog voldoende.Het is een beetje een uit de handgelopen hobby geworden. Weproduceren eigen machines eninvesteren volop in vakkennis.Omdat we door die kennis veelaandurven, zijn we veelgevraagd:al 25 jaar in Nederland, ruim 20jaar in Belgi? en al weer 10 jaarin Duitsland. Binnenkort zit ikin Ierland, want ook daar mag ikmet mijn papieren zo aan de slag.Dit werk trekt veel publiciteit endaardoor kun je je geen foutenveroorloven. E?n foute klap helpt25 jaar imago naar de bliksem!Het is altijd gevaarlijk. We werkenmet het nieuwste materiaal enzorgen voor een perfect beheersteuitworp. Veel werk is in steden ofdrukke omgevingen wat betreftmensen en gebouwen en daarhebben we als bedrijf veel praktijk-ervaring mee."S p r i n g p l a nHij toont een uitgebreid springplanvoor een object dat tot in detail allehandelingen beschrijft en de ef-fecten van het springen. Jowenkobeschikt verder over eigen uniekesoftware waarmee projecten kun-nen worden doorberekend enbegroot. "Je zet in je springplan watde gevarenzone is, de valrichtingvan een object, hoe iets wordt afge-dekt om uitworp te voorkomen enwat de trillingsmeters registreren.We moeten vooraf de wapeningdeels elimineren voor het besteresultaat en als alles gedaan is, kaneen druk op de knop volstaan.Dan is bijvoorbeeld in een paarseconden een compleet viaductvergruisd, maar dat kost wel veelvoorbereiding. Het verkeer merktdaar niets van, op een korte af-sluiting gedurende de nacht na.De volgende morgen rijdt allesin de spits gewoon weer door. Opdie wijze geven we slopers veeltijdwinst en blijft de hinder vooranderen zoals weggebruikers toteen minimum beperkt."Een nadeel van dit werk zijn devooroordelen en angst die explo-sieven oproepen. Hij moet elkekeer zijn werk onderbouwen enaantonen dat het veilig is. "Terwijlde tegenstanders dat niet hoeven.Die roepen maar wat en als ereenmaal angst is gezaaid, danhoudt het op. In een woonwijk ofbij de industrie, het maakt nietuit. Dan kiezen ze voor de duur-dere oplossing van slopen, watook meer tijd in beslag neemt.Terwijl de Arbeidsinspectie voorons werk is afgeschaft. We wer-ken zonder toezicht omdat we allevergunningen en referenties heb-ben. Aan de andere kant kun jeeen wethouder soms simpel over-tuigen omdat hij bij het opblazenop de knop mag drukken..."4 |In de RotterdamseMaassilo werden beton-nen kolommen opgebla-zen voor de komst vandanceclub Now & WowC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB o u w te ch n i ekcement 2005 548R e f e r e n t i e sJowenko kan een indrukwekkendelijst met referenties overleggen,waarbij hij enkele projecten metname noemt. "Voor EnergeticCleaning Technologies hebben weeen doorlopend contract om vuil-verbrandingsketels te reinigen metexplosieven. Terwijl de installatiein bedrijf is, kunnen we slakkenen aangroei beheerst `wegblazen'.Die techniek is ook in cement-ovens mogelijk. Verder hebben wede enorme scheepshelling bij Ver-olme Botlek verwijderd: 10 000 m3gewapend beton. En 28 betonnenkolommen in de Maassilo in Rot-terdam [1] voor een danceclub.Megaklussen waren de hoogovenen staalfabriek van Thyssen Kruppin Dortmund. De hoogoven was92 m hoog, 7500 ton staal. Metspeciale snijladingen zijn de potenonder de hoogoven weggeblazen.In die poten zat de staalconstructiedie door de druk van de ontploffin-gen werd vernield. De oven kwamtoen door het eigen gewicht om-laag. Daarna waren de betonnenvloeren en de gewapend betonnenfundatie in de ovenkelder aan debeurt. Bijna alle staal kon wordengerecycled.Vorig jaar was het Servaasbolwerkin Utrecht, op de hoek met deNieuwegracht, een opdracht dieveel tijd in beslag nam. Het betrofeen in het centrum van Utrechtverstopte Duitse bunker uit 1944van 30 x 35 m2met muren en eendak van 3 m dik gewapend beton,`verkleed' als woonhuis in eenpark. De sloop duurde zes maan-den, met 27 ontploffingen in meien juni om 4500 m3op te ruimen.Dat gaf vijfhonderd vrachtwagensmet afval. De nieuwbouw voor`Het Bolwerk' staat op de oude2 m dikke funderingsplaat van debunker. Het worden zestien luxeappartementen met een onder-grondse parkeergarage, de bouw isin uitvoering." Ton BrehmL i t e r a t u u r1. Springend van bestaand naarnieuw. Cement 2004 nr. 56 |Een viaduct bij Brusselwerd in ??n nacht metexplosieven verwijderda Overzicht viaductb Aanbrengen ontste-kingssysteemc `Ingepakte' brugdek-constructied Boeme Demolitie brugdekgeluktf Opgeruimd5 |De enorme scheepshel-ling bij Verolme werddoor Jowenko vergruisda.d.b.e.c.f.