C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU t i l i tei t sb o u wcement 1999 2 37P r o b l e e m s t e l l i n gDe parkeergarage `Q-Park Ossen-markt' in Groningen, de eersteronde ondergrondse parkeer-garage in Nederland, omvatenkele bijzondere constructies:? een poldersysteem, circa 15 monder maaiveld, dat gebruikmaakt van een afsluitende pot-kleilaag;? een cirkelvormige diepwand 58 m (dikte 1 m, lengte 25 m);? spiraalsgewijze in prefabbeton uitgevoerde vloeren, dieals een `wokkel' naar benedenen naar boven draaien.De kolommen in het midden vande garage moeten een belastingvan circa 70 000 kN overbrengenop de ondergrond. Hiervoor kwa-men twee methoden in aanmer-king: een fundering op palen eneen fundering op grondslag.O p l o s s i n gDeeerstemethodevielafvanwegepositieve kleef op de palen door dezwel van de potklei. De palenzouden zeer diep in het pleis-tocene zand verankerd moetenworden en elke paal zou door deafsluitende potkleilaag een gevaarzijn voor een mogelijke wel.De keuze viel daarom op een fun-dering op grondslag. De ver-plaatsingen in de constructie tengevolge van de zwel zouden danwel gecompenseerd moetenkunnen worden.Ten gevolge van de ontlastingdoorontgravenontstaatzwelindepotklei (volgens berekening 20 ?60 cm). Ter compensatie is eenaflaat-vijzelsysteem ontworpen.Hierbij worden de kolommen opstalen stoelen geplaatst die veran-kerd zijn in de fundatieplaat.Tussen deze stalen stoelen kunnende vijzels worden geplaatst. Dekolommen worden initieel 5 cmlager geplaatst dan het referentie-vlak. Zodra door de zwel de fun-datieplaat 10 cm omhoog isgedrukt, is dat het moment om devijzels te plaatsen, de stoelen 10cm in te korten en de kolommenmet de vijzels in cycli van 5 mmaf te laten op de ingekorte stoelen.Het middengedeelte van deparkeergarage kan dus + en ?5 cmverplaatsen.Devloerplatenliggenaan de buitenkant op de starrediepwand en aan de binnenkantop de kolommen. De genoemde5cminrelatietotdeoverspanningvan de vloerplaten resulteert ineen voor bouwwerken normaleverhouding van 1:300.Het dak wordt gedragen dooreen rondgaande gerberliggercon-structie over de kolommen. Bijhet aflaten van een kolom gaat deligger zwaarder afdragen naar denaastliggende kolom. De prefabconstructie-onderdelen, de stoelenonder de kolommen en de funde-ringsplaat zijn gedimensioneerdop de optredende belastingen bijalle mogelijke vijzelscenario's.U i t v o e r i n gBij de uitvoering is veel aandachtbesteed aan de positionering vande stalen stoelen, omdat grotenauwkeurigheid vereist was voorde kolommen die reeds voorzienwaren van betonnen borstwerin-gen. De kolomvoeten werden metpasbouten gekoppeld aan destalen stoelen. In de fundatieplaatzijn bouten opgenomen om even-tuele verplaatsingen in de con-structie te monitoren. sProjectgegevensbedenker:Ballast Nedam Beton en Waterbouwregio Noord Oost, tevens hoofdaannemeropdrachtgever:Parkeerfonds Nederland Holding BVi.s.m. gemeente Groningenconstructeur:Ballast Nedam Engineeringprefab beton:Haitsma BetonVijzelconstructieDe WokkelFoto's:Studio SphinX - Groningennominatie