C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 148Het verkeersplein Kooimeer, tenzuiden van Alkmaar, vormt eenabrupte en fysieke be?indigingvan rijksweg 9 (fig. 1).Het drukke verkeer op de A9 leidter vaak toe dat zich voor het ver-keersplein lange files vormen. Deverwachte verkeerstoename alsgevolg van de openstelling vande Wijkertunnel, de uitbreidingvan het HAL-gebied met 15 000woningen en het realiseren vanhet nieuwe AZ-voetbalstadion inhet gebied tussen de N242 (deverbindingsweg naar Heerhugo-waard) en het Kooimeerplein, zalhet fileprobleem nog extra ver-groten.Om het verkeersplein te ontlas-ten, wordt ten zuiden ervan eennieuwe verbindingsweg (bypass)aangelegd die de A9 met de N242verbindt. Deze nieuwe verbin-dingsweg is bedoeld om te zorgenvoor een betere doorstroming vanen naar de A9. De weggebruikersvanuit Heerhugowaard richtingHaarlem en omgekeerd mijdenzodoende het Kooimeerplein.Met het viaduct `KW1' wordt deA9 over de nieuwe aftakking vande N242 naar het Kooimeerpleingeleid.Hetbestaandeviaductoverde A9 in de Nijnburgerweg moetworden vervangen door eennieuw viaduct, `KW2'.In de nieuwe verbindingsweg A9-N242 wordt over de Smaragdwegeen viaduct gebouwd `KW 3' voorde bereikbaarheid van het in ont-wikkeling zijnde bedrijventer-rein. Voor de bereikbaarheid vanVerbetering verkeerssituatie bij Kooimeerplein te Alkmaar (I)Viaduct in de verbindingswegA9 ? N242ir. R. Gabra, Bouwdienst Rijkswaterstaat, ZoetermeerIn opdracht van de Rijkswaterstaat directie Noord-Holland ver-zorgt de Bouwdienst ontwerp, engineering en directievoering vanvier kunstwerken ten zuiden van Alkmaar, waar een betere ver-binding wordt gerealiseerd tussen A9 en N242. Het is een tame-lijk ingewikkeld knooppunt dat eind 2003 gereed zal zijn. Dit arti-kel gaat in op het ontwerp en de bouw van kunstwerk 1 (KW1).Het hierna volgende artikel betreft de realisatie van kunstwerk 2.Viaduct in uitvoering en voltooid1 | De verkeerssituatie nabijhet Kooimeerplein, tenzuiden van AlkmaarC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 1 49het voetbalstadion wordt voor hetfiets- en voetgangersverkeer eenonderdoorgang aangelegd `KW4'.O n t w e r pKW1 heeft een totale lengte vancirca173menisbestemdvoorhetautoverkeer (verkeersklasse 60).De breedte van het dek, met eendwarshelling van 5%, bedraagt17,95 m inclusief randafwerking.Het dek is momenteel ingedeeldin twee rijstroken met een vlucht-en redresseerstrook in ??n rich-ting. Rekening is gehouden meteentoekomstigewegindelingmetdrie rijstroken en een vlucht-strook. Het kunstwerk is in tweevlakken gekromd, met een hori-zontale straal van 500 m en eenverticale straal van 4500 m.De onderbouw van het kunstwerkbestaat uit twee hooggelegenlandhoofden en drie pijlers. Deplaats van de pijlers is bepaalddoor de wegindeling van de N242:twee middenoverspanningen van48,47 m en twee zijoverspannin-gen van 37 m. De doorrijhoogte isminimaal 4,60 m.In het voorontwerptraject is, inoverleg met de architect, ervoorgekozen het viaduct uit te voerenals een betonnen plaatviaduct.De hoogte van de constructie iszo minimaal mogelijk gehouden.De beperkte constructiehoogtegecombineerd met de afschui-ningen maakt dat het schrikeffectvoorhetonderdoorgaandeverkeerminimaal is.O n d e r b o u w / f u n d e r i n g e nDoor de schuine kruising van hetkunstwerk met de onderliggendeN242 en de vereiste zichtafstan-den voor het verkeer op de N242,was het niet mogelijk de onder-steuning van het dek lijnvormiguit te voeren (meerdere kolom-men of wanden). In overleg metde architect is besloten om alsondersteuning ??n enkele rondebetonnen kolom per tussen-steunpunt te kiezen. Uit prakti-sche overwegingen is gekozenvoor een kolomdiameter van 3 m.Dit heeft onder meer te makenmet de benodigde ruimte voor hetplaatsen van de opleggingen. Deafmetingen van de funderings-plaat (9 x 6 m2) ter plaatse van detussensteunpunten zijn beperktdoor de aanwezigheid van de rij-stroken onder het viaduct (fig. 2).Onder elk tussensteunpunt zijn35 prefab betonpalen aanwezigmet afmetingen van 0,45 x 0,45m2. De lengte van de palen onderde steunpunten 2 t.m. 4 is respec-tievelijk 18,25, 17,0 en 11,75 m.Ter plaatse van steunpunt 1 (zui-delijke landhoofd) zijn 14 palenaangebracht. Daarentegen staaner 24 palen onder steunpunt 5(noordelijke landhoofd).H e t d e kDe plaat is uitgevoerd in terplaatse gestort beton met voor-spanning in langs- en dwarsrich-ting. Vanwege de grote overspan-ningen is de plaat uitgevoerdmet sparingsbuizen om het eigengewicht te reduceren. Links enrechts van de tussensteunpuntenis in de langsrichting over 6 m dedoorsnede massief uitgevoerd.aanzicht A-AHaarlemas M100 RW9ABHeerhugowaardCDNCDAAlkmaarBASM100doorsnede D-Ddoorsnede C-C1:20sparingbuizen ?10001:20ASM10017950173522500 2500500150020010001234512330137711277611 2 3 4 5doorsnede B-B1 2 3 4 5N.A.P.5000600060006000600060006000500037000 48470 48470 3700015?25-20052?40-1252x11?252x52?253x52?253x8?2515?25-20015x 2x4?12-30015?20-550maatvoering steunconstructie15?25-20061?12-20061?12-20015?25-200hart steunpunt28?12-200min. 300min. 300735 5005751935253 | Dwarsdoorsneden terplaatse van middenoverspanning en bijsteunpunt4 | Langsdoorsnede metdetail steunpunt 32 | Boven- en zijaanzichtC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBr uggenbou wcement 2003 150Bij de eindopleggingen is over 5m een massieve doorsnede toege-past. De constructiehoogte is inhet voorontwerp op 1,5 m be-paald. Voor het wegontwerp isdestijds uitgegaan van dezehoogte die ook voor de verdereontwerpactiviteiten is aangehou-den. In de dwarsdoorsnede is eenverjonging van de doorsnede van1,5 naar 0,25 m over een afstandvan 2,5 m aan weerszijden aange-bracht (fig. 3).In totaal zijn per overspanningnegen sparingsbuizen met eendiameter van 1,0 m geplaatst. Desparingsbuizenliggenopeenhartop hart afstand van 1,5 m tenopzichte van elkaar. De beton-dekking op de buizen bedraagt0,2 m aan de onderzijde en 0,3 maan de bovenzijde. Voor de langs-voorspanning zijn 32 nagerektevoorspankabels toegepast.Elke kabel bestaat uit 19 x 15,7"strengen met een totale opper-vlakte van 2850 mm2en een werk-voorspankracht van ca. 6500 kN/m. In het gebied van de sparingenliggen tussen elke twee sparings-buizen vier kabels in twee lagen(2 x 2 kabels). Boven de steun-punten liggen de kabels in ??nlaag.Ditisgebeurddoordeonder-ste kabels in het overgangsgebiedvan de doorsnede met sparingennaar de massieve doorsnede telaten uitwaaieren (fig. 4). Het uit-waaieren van de kabels heeft totgevolg dat in het overgangsge-bied een groot aantal wapenings-staven (splijtwapening) aange-bracht moest worden om de grotesplijtkracht in het beton te kun-nen opnemen.Aangezien de ondersteuning vanhet dek uit ??n kolom per tussen-steunpunt bestaat, ontstaan terplaatse grote uitkragingsmomen-ten. Deze momenten wordendoor middel van dwarsvoorspan-ning opgenomen die uit tweegroepen voorspankabels bestaat.De bovenste groep omvat 12kabels met per kabel 10 x 15,7strengen met een totale opper-vlakte van 1500 mm2. De onder-ste groep bestaat eveneens uit 12kabels met 19 x 15,7 strengenmet een totale oppervlakte van2850 mm2. Uit esthetische over-wegingen is de dwarsvoorspan-ning uitgevoerd met een blindeverankering aan ??n zijde. Na hetspannen van de kabels is de plaatsvan de spanankers weggewerktmet een in de afschuiningen aan-gebrachte verbijzondering (terug-liggend vlak) (foto 5).U i t v o e r i n gVoor het storten van de kolom-men bij de steunpunten 2, 3 en 4zijn koelelementen in de door-snede geplaatst om scheurentijdens het verharden als gevolgvan hydratatiewarmte en tempe-ratuurverschillen te vermijden.Uit esthetische overwegingen,het vermijden van stortnaden aande buitenkant van de betondoor-snede,wasbeslotenhetdekin??nkeer te storten. In totaal is circa3100 m3beton in het dek ver-werkt. De aanwezigheid van desparingsbuizen had ertoe geleiddat in het bestek een grootste kor-relafmeting 16 mm ge?ist was.Devereistesterkteklasseinhetbe-stek was gesteld op minimaalB 45.??n van de voorziene risicopun-tenindeuitvoeringwashetmoge-lijk opdrijven van de sparingsbui-zen tijdens het storten van hetdek. Men is begonnen met hetstortenvandetotalehoogtevandebetondoorsnede bij steunpunt 3.De hydrostatische (beton)drukveroorzaakte het omhoogkomenvan twee van de sparingsbuizen(kegelgedeelte). Het aanwezigewapeningsnet heeft ze echtertegengehouden. Om verdere pro-blemen te vermijden, is beslotenhet beton in twee lagen te storten.De eerste laag is bedoeld om desparingsbuizen te verankeren.Door de lagen steeds over eenbeperkte lengte achter elkaar testorten, zijn stortnaden verme-den. Uiteindelijk heeft het stortenvan het gehele dek 28 uur ge-duurd. Projectgegevensopdrachtgever:Rijkswaterstaat directie NoordHollandarchitect:Zwarts & Jansmaontwerp en directie:Bouwdienst Rijkswaterstaataannemer:Combinatie Gebr. Van Kessel Wegen-bouw BV / Gebr. Beentjes GWW BVvoorspansysteem:Spankern (thans Spanstaal)betonleverancier:Mebin5 | Recente opname viaductfoto: Klaas Laan