Het idee voor het horecapaviljoen was van project-ontwikkelaarHuibdeJongvanArtConstructionsuitRotterdam. In 1998 deed hij een haalbaarheidson-derzoek voor een diner- en horecagelegenheid naarAmerikaans model op de middenberm van de West-blaak. Op dat moment was het plan voor de ontwik-keling van een skatepark in deze zelfde strip nog nietdefinitief. De bestemming van de zone was `Groen-voorziening'. Dit betekende dat een langdurige vrij-stellingsprocedure van het bestemmingsplan moestworden ingezet.C o n c e p tDe Westblaak, bebouwd met degelijke kantoren, iseen van de drukste verkeersaders in het naoorlogsecentrum van Rotterdam. De straat verbindt het win-kelgebied met het museumkwartier en de galerie?nvan de Witte de Withstraat. Hoewel omringd doorvoorbijrazend verkeer heeft de middenberm zo eenbijzonder potentieel voor uitgaan en recreatie.De ontwerpopdracht voor het paviljoen dateert uithet voorjaar van 1999. De gemeente wilde graag eengebouw zonder `achterkant'. Het plan moest reage-ren op zowel de gebruikers van het toekomstige ska-tepark, als op het overstekende kantoor-, winkel- encultuurpubliek. Een belangrijke, onzichtbare factorwas verder de metrotunnel, die onder ??n zijde vande middenberm ligt. Met de keus voor een langwer-pig paviljoen kon een complexe en kostbare over-bouwing van die tunnel worden vermeden.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2003 5 19Horecapaviljoen Skatepark Westblaak, RotterdamVERSCHANSTTE KIJK ZITTENir. Jeroen Hoorn, architectenbureau Jeroen Hoorn, architect bnaIn binnenstedelijk gebied heeft elk braakliggend terreineen waarde. Zo ook de min of meer ongebruikte midden-berm van de Rotterdamse verkeersader Westblaak, waarenkele maanden geleden een skatepark in gebruik isgenomen. Recent is aangrenzend een horecapaviljoenopgeleverd met een opvallend uiterlijk: witte prefab-betonelementen met daarboven zogenoemde schans-korven (foto's 1 en 2).1-2 | Oost- resp. westzijde van een opvallend horecapaviljoenV o r mOm meer budget te hebben voor zo min mogelijkvierkante meters, was een compact volume gewenst;een stevig doosje dat tegelijk hip genoeg is voor deskaters en dat in zijn robuustheid aansluiting zoektbij de gevels van de omringende `jaren-zeventigkan-toren'. Bovendien moest het gebouw de `ruis' vangroen, auto's en bushokjes goed kunnen weerstaan.Daarom kreeg het een aanzienlijk grotere hoogte(7 m) dan noodzakelijk was voor het aanvankelijkeprogramma.In het interieur grijpen rondom een centrale, lang-gerekte bar twee L-vormige vloeren in elkaar. E?ndaarvan is 600 mm opgetild (fig. 3). Zo ontstond eenvanzelfsprekende ruimtelijke geleding en werd eensouterrain gevormd waarin zich keuken, toiletten,garderobe en bergruimte bevinden (fig. 4). Al dezeutilitaire functies werden in de kelder geplaatst omeen maximale indelingsvrijheid en openheid in degevels te kunnen behouden. Om het exploitabeloppervlak te vergroten werd in een later stadium nogeen entresolvloer toegevoegd (foto 5). Deze vloer ?wederom in L-vorm, maar nu gespiegeld ? hangt let-terlijk als een afdak boven de bar.G e v e l sTijdens onderzoek naar een monoliete gevelmate-rialisering kwam de opdrachtgever met het idee eengevel uit schanskorven toe te passen, gevuld metkeien (foto 6). Bij eerdere toepassingen functioneer-den deze korven steeds als buitenspouwblad vooreen dicht binnenspouwblad. In dit ontwerp werdechter aan de binnenzijde een geheel glazen gevelin cederhouten kozijnen voorgesteld. Door gebruikvan een aanzienlijk geringere dikte van de korven(ca. 200 mm), een zo open mogelijke stapeling vande kalkbreuksteenkeien en door het toevoegen vanglasbrokken verspreidt het daglicht zich op een spec-taculaire manier door het interieur. Zo massief enA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2003 520UNLUNLNL UNL NLP=0600+PP=0=650mm-N.A.P.det.6*3000= 180002*3640=7280det. Adet. B397 140260140315det.A260det. Bkozijnenstalen koker 100x100glasschanskorvenstalen koker 100x100kozijnenstalen kolom 250x200glasschanskorvendet. A264603 | Plattegrond van de begane grond met principedetail4 | Dwarsdoorsnede over het paviljoen met twee principedetailsdicht als de gevel van buiten oogt, zo fragiel is deaanblik van binnen. `s Avonds lichten de keien zachtop, door de naar buiten gerichte verlichting vanuithet interieur.De schanskorven moesten intensief worden veran-kerd. Om een veelheid aan perforaties en koude-bruggen ter plaatse van de verankering te vermijden,werd gekozen voor een opstelling van de draagcon-structie buiten de thermische scheiding. De staal-constructie, de gevels en het dak zijn dus aan de bin-nenzijde ge?soleerd.P l i n tOphetniveauvandebeganegrondzijnstevigeraam-plinten uitgesneden uit de keiengevel. Plaats enfunctie van de twee L-vormige vloeren zijn duidelijkin de gevels af te lezen (fig. 7). Op het eerste gezichtzijn de twee langsgevels gelijk. Pas een tweede bliklaat de subtiele verschillen zien.Het verhoogde gedeelte, dat gericht is op de kruisingmet passerend stadspubliek, is meer dicht enbeschut. Hier drinkt iemand, vermoeid na het win-kelen, een kop koffie achter een tafelhoge borstwe-ring. De ramen zijn terugliggend gedetailleerd in debetonnen kaders, waardoor het ritme van de kolom-men duidelijk zichtbaar wordt.Hetgedeelteuitkijkendophetskateparkisjuistopenen extrovert: hier zit men te kijk (foto 8). Manshogeetalageruiten geven nadrukkelijk zicht naar binnenen buiten. Erachter is een meer vrije inrichtingmogelijk. Het glas en de betonkaders springen naarvoren uit het gevelvlak en lopen voor de kolommenlangs.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2003 5 21oostgevelzuidgevelnoordgevel westgevel5 | Interieur metentresolvloer. Boven eenintieme zithoek, onderzit men `te kijk'6 | Toevoeging vanglasbrokken in deschanskorven brengtdaglicht op eenspectaculaire wijzenaar binnen7 | De vier gevels, metdaarin duidelijkafgetekend de tweevloerniveaus die 60 cmvan elkaar verschillenVoor het overige zijn de betonnen kaders juist alseenheidgedetailleerd.Hetwitgepigmenteerdebetonheeftoveraleenzachteuitstraling,doordeafgerondehoeken en naden en de handgladde afwerking. Debetonnen plint is over de lengte met brede nadengeleed in vijf gelijke velden. De draagstructuur isdaarentegen verdeeld in zes velden van 3 m. Mededoordezeinterferentieontstaan23verschillendeele-menttypes, die bijna alle eenmaal voorkomen en alspuzzelstukjes in elkaar passen. Vooral de elementenbij hoeken en be?indigingen vormen zo somsopmerkelijke sculpturen.Hoewel voor het bekisten en storten van deze ele-menten hierdoor groot vakmanschap vereist was,heeft de schijnbaar willekeurige plaats van de dila-taties als voordeel dat de aansluitingen van de ele-menten aan elkaar en aan de kozijnen relatief een-voudig en overzichtelijk konden zijn wat betreftafdichting. Om deze zelfde reden zijn de elementenop de hoeken als het ware "de hoek omgevouwen"(geen kwetsbare versteknaden, foto 9) en zijn neutenaangestort ter plaatse van de kolommen op deborstweringen en aan de uiteindes van de brede treebij de schuifpui in de zuidgevel. Dergelijke detailsliggen voor het oprapen in de omgeving: kijk maareens naar hoe goed de gevels van het Shellgebouw,deMedischeFaculteitofhetoudepostkantoorernoguitzien.F u n c t i eDe diversiteit in publiek dat het paviljoen zal trekkenbrengt ook een ruime opvatting van de horecabe-stemming met zich mee. Het paviljoen kan zichgedurende het verloop van een etmaal transforme-ren van loungeplek voor skaters tot lunchroom, caf?,restaurant, dansruimte of podium voor kleinereoptredens. De vrees voor verpaupering door het ska-tepubliek leidde aanvankelijk tot een grote hoeveel-heid bezwaarschriften van belanghebbenden in deomgeving. Door de levendige aanblik die het inten-sieve gebruik van het skatepark nu met zich mee-brengt, zijn deze bezwaren echter snel vergeten. Projectgegevensmasterplan, projectontwikkeling en uitvoering:Art Constructions, Rotterdamarchitect:architectenbureau Jeroen Hoorn, architect bna, Rotterdamconstructeur/adviseur bouwfysica:Bureau voor Architectuur en Bouwkunde, Strijenleverancier prefab beton:C. Tomaello BV, Vlaardingen, adviseur: Umberto Lenarduzzileverancier/onderaannemer schanskorven:Nautilus Schanskorven BV, HeilooA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2003 522P r o d u c e n t G i u l i oT o m a e l l o :"Jonge, ambitieuze architecten als Jeroen Hoornhebben vaak het voordeel dat ze zich niet laten lei-den door wat mogelijk is, maar vooral door wat ze ingedachten hebben. Dat vraagt van een bedrijf alsTomaello veel inzet, tijd en geduld om de wens ?voorzover mogelijk in beton ? te vervullen. Het eind-product (totaal 15 gevelbanden, 8 kolommen en 8grote gevelelementen) is dan ook tot stand gekomendoor een goed samenspel van de betrokken partijen:schoon, wit beton in een slanke prefab constructie.De omlopende gevelelementen zijn zowel robuust alsverfijnd.Om ervoor te zorgen dat het beton van nature zomin mogelijk kwetsbaar zou zijn, is een hoogwaar-dig, zeer goed verdicht, wit beton gemaakt. Voor dewitte kleur zijn wit cement en het pigment titaanwittoegepast. Ter bescherming is het betonoppervlakvervolgens behandeld met zowel een permanent vuil-afstotend impregneermiddel als een zelfopofferendeanti-graffiti coating, die de kleur slechts marginaalheeft be?nvloed.Het hier gebruikte betonmengsel is verder ontwikkelden heeft als basis gediend voor een wit beeld dat wezeer recent hebben gemaakt voor het KoninklijkHuis in Den Haag."8 | Manshoge etalageruitengeven zicht op deskatebaan9 | De betonelementen zijn de hoek `omgevouwen'foto's: Willem van Det v.o.f.