VERANDERINGDOETLEVENEvalueren en anticiperenOnder het motto: 'Extending the Lifespan ofStructures' wist de IABSEafgelopen zomerinSanFrancisco bijna500 mensen te trekken omvan een250-tal presentaties kennis te nemen. Het thema verzamelde onderzoe-kers die zich bezighouden met het evalueren van bestaande bouwwerkenen met het observeren en onderhouden daarvan, met het oog op een lan-gere gebruiksduur. Reparatie enversterking vanbestaande bouwwerken,vooral ook met het oog op aardbevingen, waseen ander belangrijk congresthema, evenals delessen uit dat alles voor onrwerp en uirvoering.Al met al dus uit het leven gegrepen thema's diehet congres tot een boeiendegebeurtenis maak-ten; ook voor de 15 aanwezige NederlandseIABSE-leden en de 25 op excursie langsgeko-men studenten van het Betondispuut.Deafwisselingvan niet geanticipeerdeeconomische en technische verou-dering, die soms sluipend toeslaat en in elkaarovergaat, maakt het onder-werp eigenlijk zo interessant.Verschillende landen, zoals Frankrijken]apan, toonden deresultaten vanrecente onderzoekingen aan de kunsrwerken in hun nationale spoorwe-gen.Meer treinen, hogere snelheden en zwaardere voertuigen met dedaarmee samenhangende dynamische effecten blijken in veel landen eenaanslag te plegen op de technische levensduur van die kunsrwerken inverband met vermoeiing. Hetzelfde onderzoek geeft echter ook bijtijdsherstelmogelijkheden aan, waarmee de levensduur kan worden verlengd.Prachtige voorbeelden, vooral voor liefhebbers van de vormentaal van1ge eeuwse overkappingsconstructies, van bouwwerken waar de econo-mische functie van de ruimten die ze overspanden was opgehouden te be-staan, vormden eveneens een interessante bijdrage. Deze bouwwerken,in veel gevallen stations- en fabriekshallen, zoals de metamorfose van sta-tion naar congrescentrumvan de ReadingTerminalin Philadelphia, vroe"gen naast de economische herbestemming om zeer zorgvuldige en inven-tieve technische voorzieningen om de nieuwe functie te kunnen vervul-len. In zulke gevallen is niet alleen inspectie van bestaande constructiesvan belang, maar ook onderzoek naar gebruikte materialen, naar debouwmethode en naar gebezigde reparatie- en onderhoudstechnieken,alvorens een definitief rehabilitatieplan kan worden gemaakt.Aardbevingen, een zaak van economie en techniekUiteraard vormden evaluaties van de recente aardbevingen in San Fran"cisco (1989), Los Angeles (1993) en vooral Kobe (1995) eenindrukwek-kend gebeuren.Het gaat daarbij om optreden en analyseren van schade, om sanering enreparatie strategie en techniek en ten slotte om de lessen en acties ten aan-zien van bestaande bouwwerken.Elke grote aardbeving blijkt aanleiding te zijn om technische voorschrif-ten bij te stellen, zodat, zoals ook duidelijk in het geval van Kobe werdaangetoond, bouwwerken die na het van kracht worden van een dergelijkvoorschrift werden gerealiseerd, een beduidend beter overlevingsgedragtoonden dan oudere bouwwerken. Het is daarbij echtereen illusie te den-ken dat, gezien de vele grillige en onbekende parameters bij een aardbe-ving, ooit alle schade zou kunnen worden geabsorbeerd.Voor het herstellen van aardbeefschade blijkt een steeds groter assorti-ment van nieuwe technieken beschikbaar te komen. Nieuwe materialen,zoals uitwendige wapening in de vorm van matten, bestaande uit kool-stofvezels, spelen daarbij een rol. Nog interessanter is het versterken vanbouwwerken op grond van de geleerde lessen. Ook hier vormen, nogmeer dan bij reparatie, nieuwe technieken eenhoofdrol. Het gaat om eencomplex mechanisme, waarbij nieuwe technische inzichten de economi"sche waarde van een bouwwerk ineens devalueren. Meer dan bij noodza-CEMENT1995/12kelijke reparatie van schade, spelen technisch gezagenkosten hiereen rol.Oplappen, technisch restaureren en herbestemmen in NederlandOns land, nauwelijks onderhevigaan de gevolgenvan aardbevingen, kenthet water als gevaar. Recente pogingen om rivierdijken alternatief te ver-sterken, met behoud van landschappelijke schoonheid en economischewaarde, zijn vergelijkbaar met bovengenoemde technische uitdagingentegen de gevolgen van aardbevingen. Maar ookopeen meer directe wijze bestaat de geschetsteproblematiek in Nederland.'Oude fabrieken, nieuwe functies' heet een re-cente brochure van het Projectbureau Indus-trieel Erfgoed, PIE. Hetbeschrijft enkele voor"beelden van geslaagde herbestemmingsprojec-ten van industri?le gebouwen en voegt er even-vele toe waar een projectmatige aanpak, inclu-sief techniek en financiering, nog niet rond zijn.Ondanks de goede voorbeelden laat de interesse van de technische vak-wereld en van financiers nog veel te wensen over. 'Technisch restaureren'heeft nogteveelhet imago van 'oplappen', in plaats van een nieuwe techni-sche uitdaging. Het bevat een element van technische autoriteit, vreemdaan onze wereld van consensus en voorschriften, dat nodig is om gebrekaan ervaring en regelgeving bij het implementerenvan nieuwe techniekente rechtvaardigen.Wellicht is daarom juist herbestemmingen technische restauratie wel eengoed educatief object voor het onderwijs van de moderne ingenieur. Diewordt daarbij immers gedwongen terug te gaan naar de wortels van ideeenfysiek, van vorm en gedimensioneerde materie, van het onderhandenbouwwerk, alvorens daarin modelmatig en modificerend in te kunnengrijpen. Dat idee is een verdere discussie waard.IABSE Nederland zal op 25 april 1996 over dit onderwerp een thema~middag organiseren op de locatie van de Stormvloedkeringin de NieuweWaterweg. Naast de observatiefilosofie en instrumentatie van de Storm-vloedkering, zullen hoogtepunten van het congres van San Francisco enNederlandse voorbeelden van herbestemming en technische verbeteringde revue passeren.?Wormerveer; zeepziederij De Adelaar; omstreeks 198037