I I IVOORSCHRIFTENVBD TER KRITIEKGEPUBLICEERDOnlangs is het normontwerp NEN 6722'Voorschrnten Beton Uitvoering (VHU 1988)'ter kritiek gepubliceerd. De Betonvereniging organiseerde te zamen met de CUReind mei een studiemiddag ter toelichting van het normontwerp. De hoofdzakenvan de nieuwe norm worden hier kort weergegeven.Op 20 mei jl. werd door de Be-tonvereniging in samenwer-king met de CUR in motelNulde eenstudiemiddaggeorganiseerd,ter toelichting van het hierboven ge-noemde normontwerp. De sprekerswa-ren commissieledenvan de CUR-Voor-schriftencommissie 18 'Uitvoer?ng'. Deleiding was in handen van de commis-sievoorzitter, ir.A.H. van Rijs.De essentie van het normontwerp werdreeds gepubliceerd in Cement 1987 nr.7(blz. 37). De VBV is het tweede ontwerpvan een nieuwe serie betonvoorschrif-ten die de Voorschriften Beton VB1974/1984 zal gaan vervangen. Het eer-ste deel, de 'Voorschriften Beton. Tech-nologie' (VBT 1986) is inmiddels vankracht geworden. Het derde deel, de'Voorschriften Beton. Berekening enOntwerp' is het minst ver in de voorbe-reiding.Ir. Van Rijs karakteriseerde hetwerkvanzijn commissie als een gebruikersvrien-delijke ordening van de thans geldendevoorschriften, gericht op uitvoerders entoezichthouders. De genoemde gebrui-kersgroepen hebbenvoorhunwerk nietmeer nodig dan hetgeen in de VBUwordt opgenomen.Bij het verzamelen van de artikelen uitde bestaande voorschriften, gericht opde uitvoering, zijn deze, evenals de toe-lichtingen daarop kritisch bekeken.Overbodig geachte artikelen zijn ge?li-mineerd, maar ook worden aanvullin-gen voorgesteld. Verder is rekening ge-houden met de internationale ontwik~kelingen in het kader van de Eurocodes.Het ontwerp waarop tot 1 septemberaanstaande kritiek kan worden gele-verd, bestaat uit devolgende hoofdstuk-ken:- H.1-7: Algemeen (bestek, verant-woordelijkheid, toezicht, materialenenz.);- H.8: Bekistingen en ondersteuningen;- H.9: In het werk vervaardigd ongewa-pend, gewapend en voorgespannenbeton;- H.10: Vooraf vervaardigd gewapend56en voorgespannen beton;- H.11: Voorspanning met aanhechting-VMA;- H.12: Voorspanning zonder aanhech-ting- VZA;- Bijlage: Richtlijnen voor het trillenvan betonspecie.DuurzaamheidEen belangrijk aandachtspunt in denieuwe voorschriften betreft de duur-zaamheid van betonconstructies. Doordr.R.EM.Bakkerwerd achtereenvolgensbehandeld wat de duurzaamheid vaneen betonconstructie bepaalt, welke ei-sen daartoe in de diverse normen wor-dengesteldenwat de bijbehorende keu-ringscriteria en beproevingsmethodenzijn.Aangezien de duurzaamheid zowel af-hangt van de resistentie van het mate-riaal zelf, als de agressiviteit van het mi-lieu, dienen zowel de resistentie als deagressiviteit in de norqlen teworden ge-definieerd. De verantwoordelijkheidvOOr het vaststellen van de agressiviteitvan het milieu ligt bij de constructeur.Zoals in de VBU staataangegeven, dientde milieuklasse (een criterium voor deagressiviteit) aangegeven te worden inhet bestek. Bij een constructie moetenvaak de diverse constructie-onderdelenverschillende milieuklassen toegewe-zen worden. Dit als gevolg van de ver-schillende wijzen waarop plaatselijk hetbeton door het milieu wordt belast.Dein hetbestekvastgelegde milieuklas-se bepaalt conform de VBT de maxima-le water-cementfactor. Naarmate dezekleiner is, neemt de permeabiliteit vanverhard beton af. De dichtheid wordtgroter en daarmee de duurzaamheidvan de constructie.Ook de keuze van de betondekking af~hankelijkvan het milieu, is voor verant-woording van de ontwerper. Ook hiergeldt conform de VBT dat de vereistedekking in het bestek dient te wordenvastgelegd.Nieuw in de VBU zijn de eisen die ge-steld worden aan de kwaliteit van dedekkingsblokjes.Aspecten van de duurzaamheid die dui-delijk een zaak zijn van de uitvoering,betreffen de verdichting van de beton-specie en de nabehandeling van hetver-hardend beton. Wanneer de verdichtingen de nabehandeling onvoldoende zijn,wordt een te poreus en permeabel betonverkregen met nadelige effectenvoor deduurzaamheid.De verdichtingsgraad kan (zonodig)destructief worden bepaald aan boor-kernen. Voor hetvaststellenvan de kwa-liteitvan de nabehandelingzijn voorals-nog geen eenduidige meetmethodenvoorhanden. Door het ontbreken vantoetsingscriteria voor nabehandelingkunnen met de VBV geen harde gege-vens omtrent de duurzaamheid wordenverkregen. Echter de gedachtengang is,dat duurzaamheid hetlogische gevolg isvan het werken met deskundig perso-neel en het zorgvuldig navolgen vanaangegeven procedures die ook gebrui-kelijk zijn bij industri?le produktiesys-temen.In dit verband werd gewezen op de in-teractie die bestaat tussen de detailleringin deontwerpfase en de kwaliteitvan deuitvoering. In feite zou elk ontwerpmoeten worden getoetst op de moge-lijkheden van een optimale uitvoering.Tijdens de studiedag werd ook de aan-dacht gevraagd voor twee belangrijkeaanvullingen. IngJP.C.Wagemaker be-sprakdeinvoeringvan een geschikte be-rekeningsmethode voor de betonspe-ciedruk op bekistingen. Daarna wijddeing.H.Dijkgraafuit Over de beoordelingvan betonoppervlakken waarvoor in deVBU twee klassen worden gehanteerd.Bepaling betonspeciedrukDe noodzaak voor hetvaststellen van dehorizontale betonspeciedruk overeen~komstig een uniforme berekeningsme-thode wordt door de dagelijkse praktijkbevestigd. Het voorkomt namelijk dis-cussie op de bouwplaats omtrent desterkte en de stijfheid van de bekistings-constructie. Berekening van de maxi-maal optredende betonspeciedruk isvoornamelijk van belang voor de uit-Cement 1987 nr. 81Granek voor het bepalen van demaximale horizontale betonspe-ciedruk (p maj. afhankelijk van destijgsnelheid van de betonspecie (v).De grafiek is geb~sseerdopde volgen-de gegevens:- verdi?hten met behulp van trilnaal-den. tot 1 m diepte;- specietemperatuur en omgevings-temperatuur 15 ?C; .- geen hulpstoffen;- volumieke massa betonspecie2400 kg/m3?120r--r--r---,.-?"'""-r--r-"r-'-,.-?"'""--,r---r--,..---r-----rkN/m21101----+--I----jI---+--I----iI---+-+---1--l--+--+--+---.11001----+--I---1---+--I----;1----+-+---1--l--+--+--+--J90r--+--+-!-;--+--+---+--+--+--+--1--+--1---,1----1801---+-~--i-1-+--+-+--/---+-.....-+V-,...:....---l-_--!:.--'--,..-I;....--:~~~==~==~?==~~==~=~'\;~~~"~~~~=;:::::-~--=~~~::~==~=:~~=~~3~~~~...~...........-::~~~?~.... ~,,'\~~~.--~t~?fj=?3~-31~~ __.~~?J"_~..,1 I30 1--:ril.~c:\:liis...lBIe~;-- I 1 , , I~~201---+-+---+--+--+----+-+--+--+--1--+--+--+--1Pmax 10/--;--+-+--1--+-+-+----+-+-+--11---+-+---1?O:----::O=':.5~~1--::1"=.5-~2-'="2.5=---3=----::3=':.5~...J.4-...,.4L.::-.5-~5-5'="'.5=---6,.....--::6"=.S---:!7mlhv ?Tabel 1Criteria voor beoordeling van hetbetonoppervlakaa-a-a-ABCABCDabbbb--Het moge duidelijk zijn dat de indelingin klassen niet betekent dat aan het zgn.schoon beton de hoogste eisen moetenworden gesteld. De in te voeren klassendienen discussies over de eisen overbo-dig te maken. Deze kunnennu inhetbe-stek ondubbelzinnig worden omschre-ven. Het daaraan verbonden kosten-vraagstuk is dan in het uitvoeringssta-dium niet meer discutabel.BesluitDe studiedag werd afgesloten met eenforumdiscussie. De inleiders hebben opeen aantal punten nadere ophelderinggegeven.Te beluisteren viel ook een kritischenoot ten aanzien van gekozen uitgangs-punten envan hetgeen in deze ontwerp-norm nog nietisgeregeld. Op eenaantalonderdelen kunnen in de definitieveverSIe nog bijstellingen worden ver-wacht.Zoals bekend wordt de termijn van kri-tiek op 1 september aanstaande geslo-ten.M.G.P.Nelissenoppervlakken, klasse II voor ruwe op-pervlakken en speciale structuren.Devoorschriftencommissie heeftdebe-staande richtlijnen in hetStandaard Re-ferentie Bestek B&U en de STABU alsuitgangspuntgenomenvoornadere uit-werking van de bepalingen. De beoor-deling van het oppervlak geschiedt opvlakheid, plaatselijke onvolkomenhe-den, kleurverschillen en eventuele na-bewerking. Voor de beoordeling van dekleurverschillen wordt vooralsnog ver-wezen naar de criteria die door Stubecozullen worden voorgesteld. De belang~rijksteverschillen tussenklasse I(streng-ste bepalingen) en klasse II betreft de. vlakheid. Klasse I kent drie onderverde-lingen (A, B en C) voor gladde opper-vlakken. Deze verdeling sluit aan bij deverschillendie bij toepassingvanhoutenofstalen bekistingen bestaan.voering van civiele werken. In de wo-ning- en utiliteitsbouw kan vOor wan-den tot een hoogte van ca. 3 m de hy-drostatische druk worden aangehou-den. Een begrenzing van deze maximalewaarde biedt dan nauwelijks voordeel.Uitgangspunt voor de voorschriften-commissie was het streven naar prakti-sche rekenregels die eenvoudig te han-teren zijn. Daarom is gezocht naar eenbeperking tot de belangrijksteinvloeds-factoren voor de betonspeciedruk. Ineen inventarisatie van berekeningsme-thoden en beproevingen heeft men ookde internationaal gehanteerde formulesbetrokken. De meeste ervan zijn proef-ondervindelijk verkregen. Tot de be-kendste formules behoren die van ACI(American Concrete Institue), CERA(Cement & Concrete Association, En-geland) en DIN 18218 (Duitsland). Decommissie blijkt zich het beste te kun-nen vinden in de in Duitsland gehan~teerde formule. Deze biedt goede over-eenkomsten met Nederlandse praktijk-metingen. Een en ander is in Cement1984, nr.6 al uitvoerig onderde aandachtgebracht. De in de ontwerpnorm opge-nomen grafiek ter bepalingvan de hori-zontale betonspeciedruk is afgestemdop Nederlandse betonsterktes en - om-standigheden.Beoordeling betonoppervlakZoals opgemerkt wordt een betoncon-structie niet meer alleen beoordeeld opsterkte.De betekenis die aan duurzaam-heid wordt gehecht is in hetvoorgaandeal besproken. Een derde facet wordt ge-vormd door de eigenschappen van hetbetonoppervlak. De VBU geeft regelsvoor de beoordeling van dit facet. Dezeregels moeten onduidelijkheid en sub~jectiviteit ten aanzien van het gewenstebetonoppervlak uitsluiten. Er zijn tweebeoordelingsklassen (I en II) ingevoerd,watverband houdt metde kostenconse-quenties die aan 'de gestelde eisen ver-bonden zijn. Klasse I geldt voor gladde- cabc b ca b bbcabcbcbca a b a b - bbeoordelingsklasseI 11vlakheid van geheleoppervlakkenhoeknaden (o.a. uit-wendige hoeken vankolommen en balken)plaatselijke afwijking\o.a. beklstingsnaden)plaatsel~k oneffen-heden door bekistings-materiaal (o.a plaat-beschadigingen enbramen)onvolkomenheden(o.a. groepen vanluchtbellen)te beschonwenaspectenaftekening van destructuur van hetbekistingsmateriaalCement 1987 nt. 8 57