C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWeg - en water bou wcement 2005 226Het N31-traject kan grofweg indrie delen worden geknipt. Hetgedeelte van Drachten naarNijega bestaat reeds uit 2 x 2 rij-stroken. Op dit wegdeel wordtsinds maart 2004 alleen beheeren onderhoud uitgevoerd. De ver-dubbeling begint op het wegge-deelte van Nijega naar Garijp, datthans nog uit 2 x 1 rijstrokenbestaat. Hiervoor zijn najaar 2004ten noorden van het bestaandetrac? twee nieuwe rijstroken gere-aliseerd. Nadat het verkeer isomgezet naar de nieuwe baan, isde oude baan compleet verwij-derd en opnieuw aangebracht. Indit gedeelte, dat in het voorjaarvan 2005 wordt opengesteld, zit-ten geen bijzondere kunstwer-ken.T w e e b r u g g e nDe verdubbeling van het wegdeelvan Garijp naar Leeuwarden isgecompliceerder. In dit trajectworden twee belangrijke water-kruisingen gerealiseerd. De eersteis de Fonejachtbrug, op de krui-sing van de N31 met het PrinsesMargrietkanaal (foto 1). Dezebestaande brug is relatief laag engaat vooral in het toeristischevaarseizoen veelvuldig open. Ditleidt tot grote opstoppingen op deN31 en indirect tot een slechtebereikbaarheid van Leeuwardenen Drachten. De bedoeling is datde bestaande brug met 2 x 1 rij-stroken wordt vervangen doortwee nieuwe en hogere bruggen,waardoor vier-containersduwvaartzonder brugopening kan passe-ren. Het ontwerp van de bruggenpast in de upgrading van hetgehele Prinses Margrietkanaalvoor de beroepsvaart op het trajectAmsterdam/Lemmer naarDelfzijl.De bruggen bestaan uit een noor-delijke brug, die momenteel wordtgerealiseerd ten noorden van debestaande Fonejachtbrug, en eenveel bredere zuidelijke brug(fig. 2). De zuidelijke brug kan pasworden gebouwd nadat het ver-keer gebruikmaakt van de nieuwenoordelijke brug en de oudeFonejachtbrug is gesloopt. De zui-delijke brug gaat ruimte biedenaan de 1 x 2 rijstroken richtingDrachten, een uit 2 x 1 rijstrokenbestaande lokale weg en een dub-bel, vrijliggend fietspad.De bruggen bestaan uit met pre-fab betonnen palen onderheidepoeren. Voor de poeren in hetPrinses Margrietkanaal wordtgebruikgemaakt van prefab beton-nen bakken die dienstdoen als eenge?ntegreerde bekisting. Op depoeren worden ter plaatse gestortepijlers gemaakt met daarop dwars-balken. Over de dwarsbalken wor-den, in de lengterichting van debrug, 38 m lange prefab betonnenkokerliggers toegepast voor hetrealiseren van de hoofdoverspan-ningen (fig. 3). Deze worden in deaanbruggen tevens gebruikt voorde overspanning naar de hoogge-legen landhoofden.Aansluitend aan de landhoofdenwordt in de op- en afritten van debrug AVI-bodemas verwerkt alssecundaire bouwstof. In de door-vaartopening van de bruggen wor-den stalen basculekleppen voor-zien. De kleppen worden eldersgeproduceerd en in zijn geheel inhet werk gemonteerd. Vanwegehet slanke ontwerp van de nieuwebruggen is voor de bascule geenbasculekelder voorzien, maardraait deze in de vrije ruimte. Debrug zal in de toekomst slechts`s nachts en op aanvraag open-gaan voor bijzondere transporten,zoals scheepscasco's. Het wegver-keer zal hiervan nagenoeg geenhinder meer ondervinden.A q u a d u c tHet recreatieve scheepvaartver-keer zal in de toekomst gebruikmoeten gaan maken van hetnieuw te bouwen aquaduct Lang-deel, dat de bestaande hijsbarebrug over het Langdeel gaat ver-DBFM-contract N31 in FrieslandTwintig jaar garantie opbereikbaarheiding. H. Helmink, BAM CivielHet werk is in volle gang en uiterlijk in het voorjaar van 2008 moet het 22,6kilometer lange traject van de N31 van Drachten naar Leeuwarden zijn uitge-breid naar een autoweg met 2 x 2 rijstroken. De verdubbeling van het wegdeelvan Garijp naar Leeuwarden is gecompliceerder, want hier worden tweebelangrijke waterkruisingen gerealiseerd. Verder kan de recreatieve scheep-vaart in de toekomst gebruik maken van het nieuw te bouwen aquaductLangdeel. Het beheer en onderhoud van het gehele trac? zijn reeds ingegaanen kent een looptijd tot 2023. Bouwcombinatie W?ldwei garandeert in hetDBFM-contract 20 jaar bereikbaarheid in dit deel van Friesland.1 |Bestaande situatieFonejachtbrugluchtfoto: AeroCamera BV,Michel HofmeesterC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWeg - en water bou wcement 2005 2 27vangen. Scheepvaart- en autover-keer zullen elkaar vanaf medio2008 hindervrij kunnen kruisen.Het aquaduct is bijzonder vorm-gegeven en kent groene taluds,waardoor het nagenoeg onzicht-baar wordt ingepast in het Frieseveenweidelandschap (fig. 4). Hetaquaduct, dat onderdeel gaat vor-men van de Staande Mastroute,wordt gerealiseerd in een polder-constructie die wordt drooggehouden met een afgezonkenfolieconstructie. Hiervoor is maarliefst 2,5 miljoen m2grondverzetnodig, wat eind vorig jaar isgestart.De hoofddraagconstructie van hetaquaduct wordt gevormd door eenU-vormige, ter plaatse gestortevoorgespannen betonnen bak. Debak wordt in dwarsrichting aanbeide zijden voorzien van uitkra-gende kwartronde prefab beton-nen schalen. Deze schalen gevenhet aquaduct haar fraaie vormge-ving. Op de prefab schalen wordtaan de ene zijde een fietspad aan-gelegd en aan de andere zijde eennatte faunapassage, parallel aande scheepvaartverbinding.I n n o v a t i e f c o n t r a c tHet op 10 december 2003 onderte-kende DBFM-contract tussenRijkswaterstaat Noord Nederlanden W?ldwei.com b.v. is in alleopzichten een bijzonder contract.Het innovatieve karakter van hetDesign, Build, Finance andMaintain-contract blijkt ondermeer uit de grote hoeveelheidtaken die is verschoven vanopdrachtgever naar opdrachtne-mer.Het belangrijkste verschil met detot heden meer gangbare contract-vormen is, dat de traditionele leve-ring van asfalt en beton verschuiftnaar de levering van een dienst:het beschikbaar hebben en hou-den van de N31 tussen Drachtenen Leeuwarden. De opdrachtgeverbetaalt hiervoor geen aanneem-som, maar een beschikbaarheid-vergoeding. Dit in principe vastekwartaalbedrag wordt verlaagdindien de N31 of gedeelten ervanniet beschikbaar zijn door het uit-voeren van beheer- enonderhoudstaken. Hier tekentzich meteen een belangrijk con-tractmechanisme af: de opdracht-nemer wordt in zijn eigen en hetalgemeen belang uitgedaagd eenkwalitatief goede weg te realise-ren. Indien de kwaliteit te wensenoverlaat, staat de opdrachtnemervoor de herstelwerkzaamheden enwordt hij tevens nadelig be?nvloedin zijn inkomstenstroom.ProjectfinancieringW?ldwei.com b.v. is als feitelijkecontracthouder het eerste aan-spreekpunt voor de opdrachtgevervoor contractuele en financi?lezaken. Voor het ontwerp, de reali-satie en het beheer en onderhoudis door W?ldwei.com (een zoge-noemde Special Purpose Compa-ny) een projectfinanciering afge-sloten bij een consortium vancommerci?le banken onder devoorwaarde dat door de aandeel-houders van W?ldwei.com b.v. ookeigen vermogen wordt ge?nves-teerd. Gedurende de bouwperiodezullen de leningsfaciliteiten volle-dig worden benut, waarna gedu-rende de operationele fase deleningen zullen worden afgelostuit de door Rijkswaterstaat betaal-de beschikbaarheidsvergoedingen.Omdat commerci?le marktpartij-en bereid zijn tot financieringover te gaan, wordt feitelijk aange-toond dat het project `investment-proof' is: een marktpartij wilinvesteren in een nieuwbouwpro-ject op basis van toekomstige soli-de kasstromen.Gedurende de looptijd van hetcontract zijn de banken dan ookzeer ge?nteresseerd in de inkom-stenstroom van de opdrachtnemeren derhalve in aspecten als voort-gang, kwaliteit en kwaliteitsbor-ging. Ontwerp, realisatie enbeheer en onderhoud zijn doorW?ldwei.com volledig doorgecon-tracteerd naar Bouwcombinatie2 |NieuweFonejachtbruggen, eensmalle noordelijke eneen brede zuidelijke brug3 |Fonejachtbruggen; pre-fab kokerliggers op terplaatse gestorte pijlersen dwarsbalkenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWeg - en water bou wW?ldwei v.o.f. Beide partijen ken-nen dezelfde moedermaatschap-pijen: Ballast Nedam, BAM enDura Vermeer. OpdrachtgeverRijkswaterstaat neemt nadrukke-lijk afstand en is niet meer op debouwplaats aanwezig.KwaliteitssysteemDe opdrachtnemer moet zelf aan-tonen dat in alle fasen van hetwerk alle eisen (zowel technischals contractueel) worden gehaalden ge?dentificeerde risico's enraakvlakken aantoonbaar wordenbeheerst. Dit stelt hoge eisen aanhet kwaliteitssysteem van de op-drachtnemer en aan de mensendie ermee moeten werken. In de-ze contractvorm neemt het KAM-systeem een duidelijk andereplaats in bij de dagelijkse gangvan zaken. Rijkswaterstaat toetstop proces en heeft in het gevalvan afwijking de mogelijkheid totopleggen van boetepunten die ver-volgens tot financi?le kortingenkunnen leiden. Dit geldt tevens indie gevallen waarin de aantoon-baarheid van de opdrachtnemer inhet geding is.CommunicatieW?ldwei is uit hoofde van haarcontract verplicht zorg te dragenvoor alle communicatie rondomhet project. Onderdelen hiervanzijn informeren over wegafsluitin-gen, het onderhouden van eenactuele website www.waldwei.com,het organiseren van bewoners-avonden, het houden van lezingenen het onderhouden van goederelaties met omwonenden enallerhande overheden. W?ldwei isverder verantwoordelijk voor hetverkrijgen van alle vergunningen,het doen omleggen van kabels enleidingen en voor archeologischeopgravingen.B e h e e r e n o n d e r h o u dHet beheer en onderhoud van het22,6 km lange trac? is reeds inge-gaan en kent een looptijd tot 2023.Door de lange looptijd waarinW?ldwei verantwoordelijk is, heefthet de mogelijkheid reeds in hetontwerp innovatieve verbeteringendoor te voeren en op deze wijze detotale life cyclekosten te minimali-seren. Daarbij wordt een bewusteafweging gemaakt tussen investe-ren nu of onderhouden later,inclusief de gederfde beschikbaar-heidvergoedingen.Beheer en onderhoud van de N31liggen op een constant hoogniveau en worden gedreven doorcontractueel vastgelegde instand-houdingeisen en niet door vastge-stelde jaarbudgetten. Beheer enonderhoud strekken zich uit vanhet dagelijks schouwen van deweg tot het uitvoeren van preven-tief en correctief onderhoud. Bijpreventief onderhoud kan ondermeer worden gedacht aan maaienvan bermen en verzorgingsplaat-sen, maar ook het overlagen vanverouderde weggedeelten. Onderde categorie correctief onderhoudhoort ook nadrukkelijk alle schadedoor aanrijdingen, waarvoor hetrisico geheel ligt bij de opdracht-nemer. Incidentmanagement,gladheidbestrijding en juridischbeheer blijven onder de verant-woordelijkheid van de opdrachtge-ver vallen, alle overige taken lig-gen bij de opdrachtnemer. Vooralle partijen is het hoofddoel prak-tijkervaring opdoen met de afspra-ken en taken die volgen uit denieuwe contractvorm. Projectgegevensopdrachtgever:Rijkswaterstaat Directie Noord-Neder-landopdrachtnemer:Waldwei.com b.v. (Special PurposeCompany)contractvorm:DBFMcontractwaarde:circa 120 miljoenbouwtijd:uitvoering tot 2008; onderhoud tot2023uitvoering:Bouwcombinatie W?ldwei v.o.f.,bestaande uit Ballast Nedam, BAM enDura Vermeer4 |Aquaduct Langdeel, nagenoeg onzichtbaar ingepast in de omgeving5 |De werkzaamheden aan de nieuwe noordelijke Fonejachtbrug zijngestart6 |Ter plaatse gestorte pijlers voor de noordelijke Fonejachtbrugcement 2005 228