IUTILITEITSBOUW IUITVOERINGSTECHNIEK I_~__~ _SUPERVLAKKE VLOERENMONOLIETSTORTENAls gevolg van nieuwe produktieprocessen en verdergaande automatisering, ziet debouwindustrie zich in toenemende mate geplaatst voor ongewone eisen aanprestaties van bedrijfsgebouwen. Een daarvan betreft de vlakheid van vloeren voormagazijnen met elektronisch bestuurde transportsystemen. Onlangs is in hetBrabantse Schijndel de eerste monoliet gestorte en toch supervlakke vloer gemaakt.De techniek daarvan en de opgedane ervaringen worden besproken.Doelmatig voorraadbeheer gaat. een steeds belangrijker rol spe-len in produktiebedrijven,postorderbedrijvene.d. Moderne maga-zijnen tonen een beeld van zeer hogestellingen en smalle gangpaden tussende stellingen. Stellinghoogten van 10 ?12 m zijn daarbij gebruikelijk, maar ook20 m komt voor. Elektrische geleidingvan vorkheftrucks maakt het mogelijkin de smalle paden snel te rijden, zonderaanrijdingen. De chauffeur concen-treert zich op de juiste lokatie, niet ophetjuiste spoor in het pad. Hoe grootdemarkt voor deze hoogbouw-magazij-nen is, valt nauwlijks te zeggen. Volgenseen voorzichtige schatting worden er inons land momenteel jaarlijks enkeletientallen gebouwd.In dergelijke magazijnen zijn zoge-naamde supervlakke vloeren een hardenoodzaak. Een afwijking van enkelemillimeters in de vloer veroorzaakt eenuitwijking van de uitgeschoven mastvan de heftruck van verscheidene centi-meters. En dat is te veel om snel zonderschade goederen te halen en te brengen.Naar verluid ligt de effectiviteitvan en-kele kostbare, moderne magazijntrans-portsystemen in Nederland onder de50%, alleen vanwege de te grote onvlak-heid van de vloeren.Wat is supervlak.?De markt vraagt om supervlakke vloe-ren. De norm hiervoor wordt gestelddoor de leveranciers van de transport-systemen. Dezen hebben daarbij eenmachtspositie: als een magazijnvloerniet voldoet, vervallen garanties geheelofgedeeltelijk. De transportspecialistenvragen bijvoorbeeld een maximumhoogteverschil in de breedterichtingvan de vorkheftruck (tussen rechter- enlinkerwiel) van 2 mmo In de lengterich-ting is naast het hoogteverschil (tussenvoor- en achteras) bovendien de hel-lingshoekvan een 'dal' naar een 'top' eenbelangrijk gegeven.Cement 1987 nr. 101 Uitvoering van ee.n bedrijfsvloerin stroken, gevormd doorbetonnen railsOmtrent de vlakheid van vloeren? is inde Nederlandse normen voor de bouwniet bijster veel geregeld. NEN 2741'Met cementgebondendekvloeren' Gu-ni 1982) differentieertde vlakheidseisennaar enerzijds woongebouwen en an-derzijds utiliteits- en industriegebou-wen. De eisen voor de laatste zijn dannogweer onderscheiden in 'normale ei-sen' en 'verzwaarde eisen'. Deze eisenzijn gebaseerd op de Duitse norm DIN18.202 'Masstoleranzen in Hochbau'.Volgens deverzwaardeeisen mag de on-vlakheid tussen meetpunten op 1 m af-stand maximaal2 mm bedragen,en tus-sen meetpunten op 3 mafstand maxi-maal3 mmo Naastdeze norm bestaanderichtlijnen van het STS voor industrie-vloeren en een publikatievanhet Belgi-sche WTCB (nr. 122, Cementgebondenbedrijfsvloeren).Belangwekkend is het rapport van deEngelse Concrete Society 'Concrete in-dustrial ground floors', dat is opgesteldinsamenwerkingmetdeBritischIndus-trial Truck Assoeiation en de StorageEquipment Manufacturers Association(draft report, 1986). Daarin wordt deproblematiek van industri?le vloerenvooral benaderd vanuit de eisendie mo-39IUTILITEITSBOUW IUITVOERlNGSTECHNIEK2? Overzicht van de verschillendebewerkingen, vanafstorten totvlakheidsmetingderne transportsystemen stellen (in hetjargon spreekt men over VNA Trucks(~ Very Narrow Aisie), High DensityWarehouses of VNA Warehouses). Inhet rapport zijn de maximum hoogte~verschillen gerelateerd aan de richtingten opzichte van de wielsporen. Verderwordt ook de statistiekin de meting be-trokken door te werken met gemiddel-de en karakteristieke waarden.Inde Nederlandse taal is nog geengoedebenamingvoorde moderne magazijnendie hier worden bedoeld. In aansluitingop de benamingen in dit Engelse rap-port, zullen we in deze bijdrage dan ookmaar spreken over VNA-magazijnen.Voor VNA-magazijnen met stelling-hoogten tussen 8 en 13 m wordt bij-voorbeeld in een wielspoor tussenmeetpunten op 3 m afstand een maxi-male onvlakheid toegelatenvan gemid-deld 1,5 mm, met een 5% grens van1,0 mmo In een raster van 3 x 3 m, nietgerelateerd aan wielsporen, wordt eenmaximale onvlakheid toegelaten vangemiddeld 3,0 mm, meteen 5% grensvan 2,0 mm.40Watis het antwoordvan de bouwindus-trie voor vloeren in VNA-magazijnen?Monoliet gestorte vloeren zijn niet een-voudig in eendergelijkevlakheid te rea-liseren. Als naderhand geconstateerdwordt dat de vlakheid niet voldoet, zul-len kostbare maatregelen moeten wor-den getroffen: vlakschuren ofeen nieu-we dekvloer aanbrengen. De kostendaarvan zijn dan in ieder geval hogerdan wanneer van meet af aan een dek-vloer op de constructievevloerwas aan-gebracht. Maarwie betaalt de extra kos-ten als een vloer wordt afgekeurd? Eenaannemer gaat in wezen een flink risicoaanals inhetbestekeen tolerantiewordtgesteld, die met de voorgestelde bouw-methode niet ofnauwelijks isje verwe-zenlijken.MonolletentochsupervlakOnlangs is in Schijndel een monolietgestorte vloer gemaakt (aangelegd opeen grondverdichting), die voldoet aande kwalificatie supervlak. Devloer is ge-legd in een nieuw magazijn van kaar-senfabrikant Bolsius, waarvoor aanne-mingsbedrijf Van Lee uit Veghel het -grond- en betonwerk heeft uitgevoerd.Voor het leggenvan de vloerwerd firmaHAvan Berlo, eveneens uit Veghel, in-geschakeld. Tijdens de discussies overhet te kiezenvloersysteem, kwaminfor-matie van Verver Best, een bouwtech-nisch handelsbureau, ter tafel. Beslotenwerd de door Verver aangeboden tech-niek toe te passen.Verver introduceert hier een techniekdie hij importeert uit Zweden en Enge-land. Het totale systeem voor het vloe-renleggen, incl. de al bekende werktui-gen, bestaatuit de volgende onderdelen:- geprefabriceerde betonnen rails (Per-maban) voor het geleiden van de afrij-balk;- een pneumatische tril- en afrijhalk;- een tweede afrijbalk;- een aluminium trekbalk of wisser,met kantelbaar profiel;- een elektronische, zelfrijdende vlak-heidsmeter.Dewerkmethodewordt gei1lustreerd infiguur 1.Permaban railsPermabanis demerknaamvanliggertjesvan gewapend beton,dieworden gepro-duceerd in Zweden; sterkteklasse B 45.Dezeliggertjesvervangendetraditione-Ie stalen geleiders (guides) ten behoevevan het afrijen en vormen naderhandCement 1987 nr. 10de vloer gereed is, is vaak de tijdsdrukom de vloer in beslag te nemen voor af-bouw- en installatiewerk, te groot omdeze enkele dagen vrij te houden vooruitgebreide waterpassing (rastermaat1 m).Toch zou de aannemer ofhet vloeren-bedrijfdathetwerk in onderaanneminguitvoert, erveel aan gelegen moetenzijnhetwerk op te leveren meteen akkoord-verklaring, zeker bij supervlakke vloe-ren. Later geconstateerde schade aan devloer kan dan niet de (onder)aannemerin de schoenen worden geschoven. !"'"Als oplossing voor dit belangrijke knel-! ipunt heeft Verver een mobiele elektro- -h~"""nische vlakheidsmeter uitEngeland ge- !-""'~=:!:=~::::::!:::::=:::o:==:=~~::;=='==:!:='--1haald (Floor Survey's), waarmee in een 4 Print van de elektronischeminimum aan tijd een uiterst exacte re- vlakheidsmeter (langs- enh I I k kdwarsrichting)gistratie van et v oeropperv a an L.... --:-----:-_-'-jworden gemaakt. Elke dagproduktie Tevens is het als hetware eenstokachtervan het vloerenbedrijfkan hiermee de de deur voor hetvloerenbedrijfomma-daarop volgende dag worden gecontro- ximale aandacht te blijven besteden aanleerd, waarbij het meetresultaat snel de kwaliteit, omdat overschrijdingenge?nterpreteerd kan worden. van de tolerantiegrenzen vrijwel zekerDe prints die het meetinstrument af- worden blootgelegd.geeft, tonen de wisselingen van de wiel-posities van het instrument ten opzichte Resultaten in Schijndelvan elkaar, zowel in de rijrichting als De vloer voor het VNA-magazijn inloodrecht daarop. Daartoe zijn op de Schijndel is de eerstevloer die inNeder-langs- en dwarsbalken van het frame land met deze techniek is gemaakt. On-sensoren aangebracht. Behalve hoogte- danks dat er dus sprakeisvan eenonver-verschillen zijn uit de grafiek ook de mijdelijk leerproces, zijn de resultatenhellingshoeken tussen 'toppen' en 'da- zodanig dat de aannemer en de leveran-len' af te leiden. Dit laatste is ongetwij- cier een spoedige herhaling van dezefeld van belang voor eventuele accepta- bouwwijze verwachten.tie van de geconstateerde afwijkingen. Als vlakheidseis was geformuleerd:Vermeldenswaard is, dat het frame - in dwarsrichting, tussen de wielspo-waarop het instrument is geplaatst, in- ren op 1026 mm een hoogteverschilBrede w?sser met kantelbaarprofiel stelbaar is, zodat de wielconfiguratie van maximaal 1,5 mm;Ten behoeve van de vlakheid in de van uiteenlopende heftrucks kan wor- - in lengterichting, overeenafstandvanlangsrichting volgt dan een essenti?le den gesimuleerd. 1000 mm een hoogteverschil van ma-bewerking: het gebruik van een 4 m Metditmeetinstrumentis hetnumoge- ximaall,5 mmobrede wisser, die dwars over de baan lijk de risico's aan de zijde van de op- Op slechts enkele plaatsen werd eenwordt gestreken. Dankzij een kantel- drachtgever (nl. aanvaarden van een overschrijdingvan de tolerantiegrenzenbaar profiel kan met elke streek de hoe- vloer die in feite niet voldoet) te mini~ gemeten, wat door middel van afschu-veelheid mee te nemen materiaal wor- maliseren, zonder langdurig opont- ren kon worden hersteld.den gevarieerd. Deze bewerking wordt houd van de afbouw ofingebruikname. Het produktietempo was te hoog inge-verscheidene malen herhaald totdat een r------------------, schat. 750 m2per dag bleek voor eenoptimale vlakheid is bereikt. 3 Met de zgn. Bull Float, trekbalk ploeg van 7 mensen niet goed haalbaar;Dit is een handeling die veel vakbe- met kantelbare wisser, wordt de 500 m2per dag is realistisch.kwaamheid vergt. Daartoe was een En- vlakheid in langsrichting gerealiseerd Zo'n eerste vloer zal uiteraard duurdergelse vakman overgekomen, die de Ne- t - - - - - - - - - - - - - - - - - j zijn dan vloeren in volgende projecten,derlandse ploeg heeft ge?nstrueerd en waar van de ervaringen kan worden ge-ingewerkt. profiteerd. Ruwweg kanwordengesteldOp de traditionele wijze wordt de vloer, (volgens Van Lee), dat een volgens dezena voldoende te zijn opgesteven, met techniek monoliet gestorte, supervlak-een vlinderschuurmachine afgewerkt. kevloer tot circa 50% duurder is dan eentraditioneel gestortevloer. Indeinveste-ringskostenvaneenVNA-magazijnzijndeze meerkosten nauwlijks terug tevin-den. In elk geval is aangetoond dat metdeze aangepaste techniek hedrijfsvloe-ren die aan de hoogste vlakheidseisenmoeten voldoen, monoliet gestort kUn-nen worden.J.H.K.?hneVlakheidsmetingWanneer wordt nu gecontroleerd ofdevloer voldoet aan de vlakheidseisen? Enwie controleertdat? Uitgebreidewater-passing met een nauwkeurigheid intienden van millimeters is tijdrovenddus kostbaar; bovendien laat de repro-duceerbaarheid vaak te wensen over. AlsPneumatische tri/balk en tweede aftijbalkDe betonspecie wordt afgerijd met eenpneumatische trilbalk, die het belang-rijkevoordeel heeft over de hele raaklijnmet de betonspecie eenzelfde trillings-energie over te dragen. Achter deze tril-balk wordt het verse betonoppervlakmeteen tweedebalkinde dwarsrichtingzorgvuldig afgestreken en vervolgensingestrooid met cement en een slijtvastmateriaal.een integrerend deel van de vloer. Zezijn verkrijgbaar in hoogten van 25 tot150 mm; de standaard lengte is 5,10 m.Met behulp van deze liggertjes wordenrails gevormd, waartussen de stortstro-ken ontstaan. De liggertjes worden ge-steld op proppen van schraal beton. Ditstellen dient zorgvuldig uitgevoerd enstreng gecontroleerd te worden; de railsvormen immers de basis voor de vlak-heid van de vloer. De baanbreedte zal inhet algemeen worden afgestemd op delokatie van de stellingen en de rijbanenvan de vorkheftrucks, zodanig dat dePermaban-railslater onder de stellingenliggen. Ook kan rekening worden ge-houdenmet de maatvoering van de wa-peningsnetten; voor het doorvoeren vanwapeningsstaven ofdeuvels zijn de lig-gertjes voorzien van sparingen.De te verwerken betonspecie (in dit ge-val B 22,5) is in principe niet anders danvoor een vloer die zonder speciale vlak-heidseisen wordt gelegd. Belangrijksteeis aan de betonspecie is dat de bleedingminimaal zal zijn.Cement 1987 nr. 10 41