C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwtechniekcement 2000 870Sinds 1994 schrijft Stubeco detweejaarlijkseUitvoeringsprijsuit.Deze prijs beoogt het zo breedmogelijk onder de aandachtbrengen van het vakgebied uit-voering.Bijdeuitvoeringzijnnietalleen de aannemer en toeleve-ranciers betrokken, maar ook deopdrachtgever, de architect, deconstructeurenandereadviseurs.De prijs wordt toegekend aan eenbouwmethode (mensen en mid-delen) die innoverend is tenopzichte van de stand van zakenin de huidige uitvoeringstech-niek.W e r k w i j z e j u r yDe jury, voorgezeten door prof.ir.G.J. Maas, was verheugd over hetgroeiend aantal inzendingen enhet verhoogde kwaliteitsniveauervan. Dit jaar zijn eenentwintiginzendingen beoordeeld die voorde Stubeco Uitvoeringsprijs 2000in aanmerking kwamen.De ingediende onderwerpen bena-drukken de breedheid van hetuitvoeringsgebied, namelijk toe-leveringsindustrie, werkmetho-den, maatvoering, materieel, be-tontechnologie, wapening, prefab-betonindustrie, bekistingssyste-men, ontwerpaspecten en uitvoe-ringstechnieken.Na een discussie over de validiteitvan criteria, zijn de inzendingengetoetst aan de hoofdcriteria:innovatief,praktischetoepasbaar-heid en van blijvende waarde. Bijde waardering spelen onderlig-gende elementen als inventiviteitvan de deelnemers, constructieveeigenschappen, economie, arbo,doelmatigheid en milieu even-eens een rol.Het viel de jury op dat het formu-leren van de essentie van deinzending bij een aantal inzen-ders nog steeds op moeilijkhedenstuit. Bij de discussie over hetinnovatieve karakter van de in-zendingen concludeerde de jurydat er soms eerder sprake is vandoorontwikkelen van systemen ofvindingen dan van nieuwe inno-vaties. Opvallend was verder datook van origine buitenlandseinnovaties, toegepast in de Neder-landse bouw, de weg naar deStubeco Uitvoeringsprijs hebbengevonden. Alle inzendingen vol-deden aan de door de Stubecogestelde inzendcriteria.Na een boeiende fundamentelediscussie is de jury in staat ge-weest een keuze te maken en deStubeco Uitvoeringsprijs 2000met grote unanimiteit toe tekennen aan ??n inzending. Daar-naast zijn twee inzendingenbeloond met een eervolle vermel-ding.W i n n a a r : B A M T E C R o l m a tVoorbij Spantechniek / Rolmat b.v.De jury heeft unaniem beslotenom aan deze wapeningstechniek,die is toegepast op diverse werkenin ons land de Stubeco Uitvoe-ringsprijs toe te kennen. De uit-voeringsmethode met de Rolmatheeft tot doel zowel een besparingin het materiaalverbruik te be-werkstelligen als de ergonomi-schebezwarenbijhetaanbrengenvan wapeningsstaal te reduceren.Met de toepassing van de Rolmatwordt de lichamelijke belastingvan het wapeningspersoneel sterkgereduceerd.Naar aanleiding van een product-informatie in Cement nr. 1 van1998 (Bouwstaalmatten verkrijg-baar in tapijtvorm) is de belang-stellingvoorditnieuweproductinNederland bij Van Noordenne,Voorbij en ZND ontstaan.Wapenen met de Rolmat is geba-seerd op een computergestuurden geprefabriceerd wapeningsta-pijt. De Rolmat wordt opgeroldgeleverd op de bouwplaats enwordt met de kraan naar de werk-plek gebracht. Daar wordt de matuitgerold zonder zware lichame-lijke inspanning.Bij de prefabricage van de mattenzijn alle eisen voor de wapenings-samenstelling verwerkt zoals dia-Vooral de durf om innovaties toe te passen is beloondStubeco Uitvoeringsprijs 2000Tijdens de Betondag 2000 is voor de vierde keer alweer de StubecoUitvoeringsprijs uitgereikt. Winnaar werd de Rolmat; eervolle vermeldingenwaren er voor het project Westtunnel Amsterdam CS en de toepassing van deBubble Deck-vloer in het project Millenniumtoren Rotterdam.Met deze drie toekenningen heeft de jury willen benadrukken dat de uitvoe-ring van werken geen op zichzelf staand onderdeel is van het bouwproces. Deuitvoering is er een integraal onderdeel van, wat mede tot uitdrukking komtSamenstelling Jury Uitvoeringsprijs 2000Bij de samenstelling van de jury is rekening gehouden met deverschillende disciplines die bij het vakgebied uitvoerings-techniek relevant zijn. De volgende disciplines waren verte-genwoordigd:? uitvoeringstechniek;? bouwplaatsorganisatie;? constructie;? betontechnologie;? arbeidskunde;? materieelbeheer;? onderzoek en ontwikkeling;? communicatie.De jury bestond uit de volgende deskundigen:prof.ir. G.J. Maas, voorzitter, Koninklijke BAM GroepNV/TU Eindhovenir. W. Colenbrander, Bouwdienst Rijkswaterstaatdrs. P.J. Damen, vocBETONBOUWing. C.V. Overbeeke, KOMATprof.ir. Ch.J. Vos, TU Delft, subfaculteit Civiele Technieking. J.P.C. Wagemaker, Ciwacon Engineeringing. H.H. Wapperom, redactie CementNamens de Werkgroep Uitvoeringsprijs 2000 waren aan-wezig:ing. J.H. Lugthart, 1ste secretaris Stubecoing. J.W.C. Rooijakkers, 2de secretaris StubecoC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwte chniekcement 2000 8 71meter, lengte, afstanden en deaanwezigheid van sparingen. Hetverwerken van de Rolmat is overeen breed vakgebied toepasbaar,zowel in de GWW-sector als in deU-bouw en levert aanzienlijkebesparingen op.De ontwikkeling van de Rolmat iseen resultaat van het samengaanvan verschillende vakdisciplines.Daarbij wordt het volledige trajectge?ntegreerd doorlopen vanaf hetontwerp, de prefabricage, hettransport tot en met de verwer-king op de bouwplaats. Juist dezege?ntegreerde aanpak heeft dejury bijzonder aangesproken.Toepassing van de Rolmat vereisteen adequate afstemming vanafde ontwerpfase. In het fabricage-proces is een groot aantal ver-nieuwende aspecten naar vorengekomen, die een technische ont-wikkeling en uitwerking behoef-den, waarbij diverse disciplinesmoesten worden doorlopen.Ook de ergonomische aspectenbij het aanbrengen van de mattenhebben bijgedragen in de toeken-ning van de Uitvoeringsprijs2000. De lichamelijke belastingbij de toepassing van de Rolmatwordt sterk gereduceerd, omdateen groot deel van het fabricage-en verwerkingsproces op ge?ndu-strialiseerde wijze plaatsvindt.Bovendien maakt deze wijze vanfabricage en verwerking hetproces beter beheersbaar en ver-hoogt het de veiligheid van hetpersoneel aanzienlijk. Lichame-lijke klachten die nog steeds eenbelangrijke oorzaak van de uitvalvan het bouwplaatspersoneel zijn,kunnen door de toepassing vanhet product aanzienlijk wordenverminderd.De ontwikkeling van de Rolmat iszonder meer een stap vooruit bij1 | Gebruik van de Rolmatheeft gevolgen voor veeldisciplines, van hetontwerp tot en met deverwerking op de bouw-plaats2 | De gehanteerde, innova-tieve uitvoerings-methode voor de West-tunnel Amsterdam CSwas een gevolg van dege?ntegreerde aanpakvan een groot aantaluitvoeringsdisciplinesfoto: Peter Schoeber, HorstC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwtechniekcement 2000 872de uitvoering van civiele en bouw-kundige werken, omdat het tege-moetkomt in het streven naar eendoelmatiger gebruik van materia-len en de toepassing van een ge?n-dustrialiseerd proces in de bouw.De jury complimenteert de ont-wikkelaars van dit universeel toe-pasbaar product en heeft hogeverwachtingen over toekomstigetoepassing.E e r v o l l e V e r m e l d i n g :I n d u s t r i ? l e t u n n e l b o u w -m e t h o d e v o o r s t a t i o n sVOF Stationseiland en StruktonBetonbouwOok over de toekenning vaneen Eervolle Vermelding aan deinzending "Industri?le tunnel-bouwmethode voor stations" wasde jury unaniem. In haar oordeelheeft de jury de innovatieve uitvoe-ringsmethode en de ge?ntegreerdeaanpak van een groot aantal uit-voeringsdisciplines zwaarwegendmeegenomen.Devertalingvandewensenvandeopdrachtgever naar een zo effec-tief mogelijke uitvoeringsmetho-diek heeft geleid tot een zeer korteuitvoeringsperiode. De vinding-rijkheid van de aannemer is nietalleen beperkt gebleven tot eengrote inzet van materieel, maaromvatte eveneens de toepassingvan alternatieve bouwmethodie-ken met gebruikmaking van spe-ciaal voor deze uitvoering ontwik-keld materieel (zie ook het artikelin Cement 5 van 2000 (blz. 40 ?45), `Westtunnel Amsterdam CS:gecompliceerde bouwopgave').Metdegekozenge?ntegreerdeuit-voeringsmethodiek is afgewekenvan de in het bestek voorgeschre-ven bouwmethode. De aannemerheeft de opdrachtgever ervanweten te overtuigen dat de doorhem ontwikkelde bouwmethodebeter tegemoet zou komen aanzijn wensen.De jury spreekt haar respect uitvoor het innovatief denken vanVOF Stationseiland en StruktonBetonbouw en waardeert in hogemate de wijze waarop de uitvoe-ring tegemoet is gekomen aan defilosofie van de opdrachtgever.E e r v o l l e v e r m e l d i n g :B u b b l e D e c k - v l o e r i ng e b o u w e nBAM UtiliteitsbouwEveneens unaniem was de jury inhaar oordeel over de inzendingvan de `Toepassing van de BubbleDeck vloer in gebouwen'. Hetinnovatieve idee om het BubbleDeck vloersysteem in U-bouw-constructies toe te passen, heeftbij de jury indruk gemaakt. Toe-passen van dit alternatieve sys-teem in een klassiek vloeront-werp, heeft geresulteerd in eenhoger rendement en grotere uit-nutting van de reeds lang bekendzijnde materialen. Ook de Arbo-technische aspecten hebben inhet oordeel van de jury zwaar3 | Toepassing van de BubbleDeck-vloer in de Millen-niumtoren in Rotterdamleverde zowel voor hetontwerp als voor deuitvoering veel voor-delen opC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwte chniekcement 2000 8 73meegewogen, want ook hier heefteen verder ge?ndustrialiseerdprocesgeleidtoteenontwikkelingin de uitvoeringsmethode.De Bubble Deck vloer leent zichuitstekend voor grillige patronen,waarbij de architectonische mo-gelijkheden verder worden uitge-breid. Bovendien levert de toe-passing van het systeem eenbesparing van arbeid en materiaalop, waardoor de mogelijkhedenvan het materiaal beton verdertoenemen. Een uitgebreid artikelis verschenen in Cement 8 van1999 (blz. 34 ? 39).N o m i n a t i e sBij het maken van haar beoorde-lingen heeft de jury gekozen uitalle ingediende onderwerpen.Naast de drie bekroonde projec-ten, trok ook een aantal andereinzendingen de aandacht. Het isde moeite waard aan enkele kortaandacht te besteden.VijzelboxKoninklijke Van Drunen heefteencomputergestuurdevijzelma-chine ontwikkeld die effici?nt,snel en veilig werkt. Zware con-structies kunnen gemakkelijkworden verplaatst, waarbij demaatvastheid verzekerd is en hetin twee richtingen kunnen kante-len mogelijk is. De vijzelmachineis voor het eerst toegepast in hetHSL-traject, waarbij twee brugde-len van 60 m lengte met eenmassa van 1700 ton, ??n metergekanteld moesten worden.Ontwikkeld is een ge?ntegreerdsysteem waarbij overpakken envijzelen voor het eerst in ??n asgebeurt,zondertussenstappenenandere ondersteuningspunten.De toepasbaarheid geldt driedi-mensionaal corrigeren van zwareobjecten binnen de geldendevoorschriften, zoals gebouwen enopslagtanks.InvliegerBij de renovatie van het gebouwTransitorium in Den Haag,onderdeel van het plan De Resi-dent,heeftVoormolenBouw,voorhet monteren van de binnensp-ouwbladen in het bestaandebetonskelet, een speciale vlieger-constructie ontwikkeld. Daarmeekon het element op eenvoudigewijze gesteld worden, zonderlange tijd in de kraan te moetenhangen. De vlieger werd afwisse-lend bevestigd aan de gevelko-lommen en aan op de vloergeboute stukken staalprofiel ensteunde op de vloer ter plaatse vande bestaande consoles die daartoeop de vloeren waren afgetekend.(Zie het artikel `Roeien met deriemen die je hebt', Cement 1998nr. 12, blz. 48 - 54).KimspouwIn de woningbouw heeft hetankerloos bouwen terecht de toe-komst. Om de kimmen te realise-ren waartussen de tunnelbekis-ting wordt geplaatst, wordt bijmassieve wanden gebruik ge-maakt van kimankers. Deze kun-nen bij het ankerloos bouwen nietworden gebruikt, omdat de stro-ken tussen de begane grondvloer-elementen gelijktijdig met hetstorten van de kimmen wordenmeegestort.De oplossing: het stellen van dekimmen vindt vanaf de buiten-zijde van de kimbekisting plaats.Aan beide zijden van de kimmenworden op twee plaatsen stalenhaakbeugels aangebracht. Dezehaakt men vervolgens achter debegane-grondvloerelementen,onder de bekisting langs. Naplaatsen van de kimbekistingworden de stelapparaten om debovenste haak van de beugelgehaakt en aan ??n zijde op maatgedraaid. De stelapparaten aan deandere zijde worden aangedraaid,zodat de bekisting opgesloten zitenverschuivingenonmogelijkzijn.Deze methode kan op elk woning-bouwproject waar ankerlozekimmen worden gesteld, wordentoegepast. De methode is ontwik-keld door een tunnelploeg vanHBG Bouw en Vastgoed. Eengoed voorbeeld van inventiviteituit de praktijk.Hydraulisch verplaatsbare tunnel-bekisting met losse binnenkistStrengere ontwerpeisen aan tun-nels vergroten de hoeveelheidwapening en de complexiteitervan. Ook het verplaatsen van detunnelbekisting, wat traditioneelmet een lier gebeurt, kan totgevaarlijke situaties leiden. Bij de5 |Vliegerconstructie voor het ophangen van binnenspouwbladen4 | De vijzelbox is eenge?ntegreerd systeem,waarbij overpakken envijzelen voor het eerst in??n as gebeurt, zondertussenstappen en andereondersteuningspuntenfoto: Marcel Willems,`s-Hertogenboschbouw van de Calandtunnel heeftde materieeldienst van StruktonBetonbouw de tunnelbekistinggesplitstineentafel-eneenwand-bekisting. Deze worden afzon-derlijk van elkaar verplaatst. Dewand is een niet-dragend onder-deel en mag volgens de VBUeerder worden ontkist dan hetdek. Zodoende kan de wandbe-kisting worden schoongemaakt,geolied, van de brandwerendebekleding worden voorzien ennaar voren gereden, voordat hetdek voldoende is verhard.De cyclustijd wordt met een dagverkort. Beide bekistingsdelenworden hydraulisch verplaatstmet een duwvijzel en een vijzel-balk. Dit werkt snel, veilig en isnauwkeurig te sturen. Via eengeleidingsprofiel op de beton-vloer zijn ook de horizontalebochten van de tunnel te volgen.SchoorbeugelsetHet gebruik van ronde kartonnenkokers als kolombekisting neemtde laatste tijd sterk toe. Hetschoren van deze kolommen isbewerkelijk; met zelfgemaaktehouten voorzieningen (schen-kels) wordt dit in het werk gere-aliseerd.Hakron Nunspeet bedacht eensysteem om dit bewerkelijkeschorentevergemakkelijken.Metde schoorbeugelset wordt de kar-tonnen bekisting geschoord.Door gebruik te maken van eensjorband in combinatie met tweebeugels waaraan een draadeindmet grove spoed is gelast, is hetzeer eenvoudig om ronde enovalen kartonnen kolombekistin-gen op elke willekeurige hoogte telood te stellen en af te schoren.Aandebeugelskunnendegebrui-kelijke schoorstempels wordenbevestigd.Met de schoorbeugelset wordteen aanzienlijke besparing inmanuren gerealiseerd. De ont-wikkeling van dit hulpmiddel laatzien dat ook dergelijke kleine vin-dingen bijdragen aan het verbete-ren van de uitvoering.T e n s l o t t eDat het bij twee van de drie geho-noreerde inzendingen om vanorigine buitenlandse vindingengaat, vormde voor de jury in haaroordeel geen beletsel. Het vergttoch enige durf van bouwbedrij-ven innovaties in het bouwproceste willen toepassen, van welkeoorsprong dan ook. Juist dezedurf heeft de jury met haar beslis-sing willen belonen. Alle gehono-reerde innovaties vormen eenonderdeel van een ge?ntegreerdproces, waarvan de gevolgen totver over het uitvoeringstrajectheen reiken. De jury-uitspraakvoldoet daarmee geheel aan debelangrijkste doelstelling van deStubeco Uitvoeringsprijs, het zobreedmogelijkonderdeaandachtbrengen van het vakgebied. sRedactieC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwtechniekcement 2000 8746 | Met deze schoorbeugel-set is het te lood stellenen afschoren van rondeen ovalen kartonnenkolombekistingen eenstuk eenvoudigergeworden