KWALITEITSTRUCTUUR EN PLANNEN VAN DESTICHTING BOUWKWALITEITir.F.Wagenmaker, directeur Stichting BouwkwaliteitKwaliteitsverklaringen in de bouw: hoe zit het daarmee? Na een roerige en mistigeperiode, waarin onder andere het KOMO-bureau verdween en de ontwikkelingenvoor velen niet meer te volgen waren, is er thans weer een helder zicht mogelijk. Inde huidige structuur voor het afgeven van kwaliteitsverklaringen voor de bouw is deStichting Bouwkwaliteit een nieuwe instantie. In dit artikel presenteert zij haarstructuur en haar plannen. In het volgende nummer van Cement zal een tweedeartikel verschijnen, gewijd aan de rol van certificatie.ver de geschiedenis van de tot-standkoming van de op 24 de-cember 1987 opgerichte stich-ting is al veel gezegd en geschreven.Daarom wordt in deze bijdrage nietomgezien naar het verleden, maarwordt de schijnwerper gericht op dedoelstellingen en de plannen van deStichting Bouwkwaliteit voor de toe-komst. Ook wordt de structuur van destichting uit de doeken gedaan.DoelstellingHet doel wordt in de statuten als volgtbeschreven:'De stichting heeft ten doel het functio-neren als het Nederlandse platformvoor de bouwkwaliteit, door, met er-kenning van de eigen verantwoordelijk-heden en werkterreinen van de deelne-mers in het bouwproces en hun organi-saties, de bevordering van:1. het op elkaar afstemmen van degrondslagen voor en de afgifte vankwaliteitsverklaringen in de bouw;2. het op elkaar afstemmen van syste-men van kwaliteitszorg in de bouw;3. het overleggen over mogelijkhedenvan een uniform bouwkeurmerk,passend in de door de Raad voor deCertificatie gestelde kaders'.Deze drie doelstellingen worden nustuk voor stuk bij de kop gevat.1. Afstemming van grondslagenvoor kwaliteitsverklaringenHet doel is om de grondslagen voor dekwaliteitsverklaringen en ook de afgiftevan kwaliteitsverklaringen op elkaar afte stemmen. Hoe moet dat worden ver-staan? Er zijn immers autonome certifi-catie-instellingen, erkend door de Raadvoor de Certificatie, die deze grondsla-gen vaststellen, waarbij elke instellingover een of meer colleges van deskundi-gen beschikt die haar daarbij adviseren.Er zijn thans acht certificatie-instellin-gen op bouwgebied erkend door deRaad voor de Certificatie. Deze instel-lingen hebben circa 25 Colleges vanDeskundigen ingesteld. Bij de Raad zijnnog enkele aanvragen in behandeling.Op het ogenblik is er vrijwel nog alleensprake van produktcertificatie. Er zijn alenkele certificatieregelingen voor acti-viteiten op de bouwplaats, zoals beton-reparatie. Deze certificatie wordt als'procescertificatie' aangeduid.Als meer bouwplaatsactiviteiten onderdeze procescertificatie zullen vallen - endat is te verwachten - komt er waar-schijnlijk nog een aantal certificatie-in-stellingen bij. We spreken dan nog nieteens over bijvoorbeeld kwaliteitssys-teemcertificatie en de certificatie vaninformatie-technologie die zich eve-neens met de bouw bezig zullen hou-den. Hoewel de certificatie-instellingenvolledig autonoom zijn, is er toch dui-delijk behoefte aan een co?rdinatie ophet zeer uitgebreide gebied van de bouwom een goede afstemming van degrondslagen voor de kwaliteitsverkla-ringen zeker te stellen.In het brede overleg dat aan de oprich-ting van de Stichting Bouwkwaliteitvooraf ging, is door velen de wenselijk-heid van een dergelijke co?rdinatie uit-gesproken, onder andere van de zijdevan de rijksoverheid die de behoeftedaaraan sterk voelde in het kader van deuitvoering van het komende Bouwbe-sluit.Daarenboven komt nog dat de activitei-ten van de verschillende certificatie-in-stellingen elkaar kunnen overlappen,zodat zij eikaars concurrent kunnen zijn(ook op het betongebied zijn reeds en-kele voorbeelden voorhanden). Maarook de 'substituten' voor bepaalde 'wa-ren' moeten een gelijkwaardige regelingvoor de afgifte van kwaliteitsverklarin-gen hebben (voorbeeld: houten, meta-len of kunststof ramen), anders gaat degebruiker ervan twijfelen aan de waardevan die kwaliteitsverklaring en dat is inniemands belang. Voor de goede orde zijopgemerkt dat de Stichting Bouwkwa-liteit zelf geen certificerende activitei-ten zal verrichten.De Raad voor de Certificatie stelt zich-zelf onder meer ten doel om de regule-ring van certificatiesystemen te bewerk-stelligen. Zij doet dat bijvoorbeeld doorco?rdinatie tussen de erkende certifica-tie-instellingen en harmonisatie vandoor die instellingen gehanteerde certi-ficatie-systemen te bevorderen. DeRaad kan voor dat doel een co?rdinatie-commissie instellen op een bepaald ge-bied dan wel de co?rdinatietaken latenuitoefenen door een externe organisatie.De Raad voor de Certificatie en deStichting Bouwkwaliteit zijn overeen-gekomen dat de laatste als zo'n externeorganisatie de co?rdinatie op het gebiedvan de bouw zal verrichten.Harmonisatie-eisenMedio vorig jaar, om precies te zijn op24juni 1988, is een overeenkomst geslo-ten tussen de Minister van Volkshuis-vesting, Ruimtelijke Ordening en Mi-lieubeheer - handelende in overeen-stemming met de Minister van Econo-mische Zaken - de Raad voor de Certifi-catie en de Stichting Bouwkwaliteit. Indeze overeenkomst is een aantal afspra-ken op het gebied van de co?rdinatievan kwaliteitsverklaringen voor debouw vastgelegd. E?n van die afsprakenis dat de Stichting Bouwkwaliteit eenHarmonisatie Commissie voor deBouw (HCB) zal instellen met onder an-dere de taak om harmonisatie-eisenvoor kwaliteitsverklaringen in de18 Cement 1989 nr. 1Obouwsector op te stellen. Onder de har-monisatie-eisen worden algemene aan-vullende criteria verstaan voor de er-kenning van certificatie-instellingenten aanzien van hun beoordelingsricht-lijnen en werkwijzen. Een beoorde-lingsrichtlijn geeft de grondslagen opbasis waarvan een kwaliteitsverklaringwordt afgegeven. De Stichting Bouw-kwaliteit adviseert de Raad voor de Cer-tificatie met betrekking tot deze aan-vullende erkenningscriteria en de Raadtoetst de certificatie-instellingen ver-volgens mede op deze aanvullende cri-teria. De Stichting Bouwkwaliteit zal inhaar adviezen aan de Raad voor de Cer-tificatie het onverkorte standpunt vande HCB meezenden.In de bovengenoemde overeenkomst isook bepaald dat de Minister van VROMin het kader van de herziene Woningwetin beginsel alleen zal verwijzen naarkwaliteitsverklaringen die zijn afgege-ven door certificatie-instellingen die er-kend zijn door de Raad voor de Certifi-catie en die voldoen aan de door deStichting Bouwkwaliteit opgesteldeharmonisatie-eisen.De uitgangspunten voor de harmonisa-tietaken van de Stichting Bouwkwaliteit(inclusief HCB) liggen hiermee vast. DeHCB heeft op 28 oktober 1988 haar eer-ste vergadering gehouden en is nu bezigdeze uitgangspunten verder uit te wer-ken. Duidelijk is daarbij dat de beoorde-lingsgrondslagen en de reglementeringvoor de afgifte van kwaliteitsverklarin-gen (waarin naast kwaliteitseisen voorde gecertificeerde produkten of dien-sten ook de vereiste wijze van werkenvan de interne en externe controle zijnopgenomen) zodanig moeten wordenafgestemd, dat de af te geven kwaliteits-verklaringen vergelijkbaar zullen zijn.Het is goed om hier nog eens te onder-strepen dat kwaliteitseisen zoveel mo-gelijk in het kader van de normalisatie-instellingen NNI en CEN en in samen-werking met organisaties als bijvoor-beeld CUR moeten worden opgesteld.Normen zijn een zeer belangrijkegrondslag voor kwaliteitsverklaringen.Internationale afstemmingDe internationale afstemming van degrondslagen van kwaliteitsverklaringenis niet minder belangrijk dan de natio-nale. Inmiddels is reeds afgesproken datde Stichting Bouwkwaliteit het Neder-landse 'contactpunt' is voor de BDLN-overeenkomst voor de wederzijdse er-kenning van kwaliteitsverklaringen opbouwgebied tussen Belgi?, Duitsland,Luxemburg en Nederland, terwijl eensoortgelijke constructie wordt opgezetvoor de uitvoering van een Benelux-be-schikking op hetzelfde terrein. Te ver-wachten is ook dat de Stichting Bouw-kwaliteit een co?rdinerende nationalerol gaat spelen bij de uitvoering van deEG-richtlijn bouwprodukten, die nudichtbij het moment van vaststellingschijnt te zijn. Het beleid ten aanzienvan het buitenland is dat er krachtigmoet worden gestreefd naar harmoni-satie van kwaliteitseisen en kwaliteits-verklaringen in de Europese Gemeen-schap, uiteraard met inachtneming vande Nederlandse belangen. Ook op hetgebied van attesten en technische goed-keuringen heeft de Stichting Bouw-kwaliteit het voornemen om een actieveco?rdinerende rol te spelen, onder an-dere in de UEAtc, de Europese AttestenUnie.Samenvattend: de Stichting Bouwkwa-liteit streeft ernaar om het platform tezijn voor de co?rdinatie van de bouw-kwaliteit, waarbij alle deelnemers aanhet bouwproces zijn betrokken.Acties in voorbereidingDe Stichting Bouwkwaliteit heeft eenaantal acties in voorbereiding voor deafstemming van de grondslagen vankwaliteitsverklaringen, bijvoorbeeld:- gestructureerd overleg plegen met deerkende certificatie-instellingen encontacten leggen met andere certifi-catie-instellingen;- inventariseren van de bestaande syste-matieken voor de afgifte van kwali-teitsverklaringen, deze analyseren enzonodig voorstellen doen voor ??nNederlandse systematiek;- inventariseren van de bestaande be-oordelingsgrondslagen en reglemen-tering voor de afgifte van kwaliteits-verklaringen, analyseren van knel-punten, voorstellen doen voor ophef-fen van de knelpunten;- bijeenbrengen van de overheidseisen,die van invloed zijn op kwaliteitsver-klaringen;- opstellen van harmonisatie-eisen;- beleid formuleren ten aanzien vankwaliteitssysteemcertificatie en de re-latie met produktcertificatie;- beleid formuleren ten aanzien van hetopzetten van afstemmingsregelingen(bijvoorbeeld certificeringsregelingvoor een produkt en een erkennings-regeling voor applicateurs van datprodukt);- beleid bepalen ten aanzien van keur-merken voor een deelaspect, bijvoor-beeld ten aanzien van de plannen vooreen 'Arbo-keurmerk' en een 'energie-label'.2. Afstemmen van systemen inkwaliteitszorgOver systemen en kwaliteitszorg wordtveel geschreven en gecongresseerd. Erzijn bijvoorbeeld de bevindingen vaneen VROM-werkgroep onder voorzit-terschap van A.de Winter, vastgelegd inhet rapport 'Kwaliteitszorg in de bouw'.In het kader van het EZ-Kwaliteitsplanis het Bouwcentrum-rapport 'Integralekwaliteitszorg in de bouw' verschenen.Ook CUR en SBR hebben commissiesen publiceren rapporten op dit gebied.Onlangs zijn de door het NNI de Ne-derlandse vertalingen van ISO 9000 tot9004 gepubliceerd, ongetwijfeld kas-succes!Maar ___ wegens de complexe vorm vanhet tot stand komen van bouwprojectenbeperkt de invoering van systemen vankwaliteitszorg zich nog tot branches,groepen en afzonderlijke bedrijven,waardoor er nog niet van een integraalsysteem van kwaliteitszorg in de bouwkan worden gesproken. Alhoewel hetuiteraard van heel groot belang is datbranches, groepen en bedrijven een sys-teem van kwaliteitszorg ontwikkelen eninvoeren (hetgeen de Stichting Bouw-kwaliteit ook graag wil stimuleren), gaathet haar toch vooral om de raakvlakken,ook wel knooppunten genoemd, van aldie 'eiland'-ontwikkelingen.Tenslotte gaat het om ie uiteindelijke kwali-teit van de bouwwerken. Daarvoor is hetnodig dat de verschillende systemen vankwaliteitszorg in de verschillende secto-ren van de bouw op elkaar worden afge-stemd.De Stichting Bouwkwaliteit wil ookhier functioneren als het platform voorde bouwkwaliteit, waarbij wordt ge-sproken over de afstemming van syste-men. Het is de bedoeling om in 1989 een'Bouwkwaliteit-middag' over deze pro-blematiek te organiseren.3. Overleggen over uniform bouw-keurmerkWie zijn oren te luisteren legt hoortoveral de wens naar een uniform bouw-keurmerk. Maar men verneemt ookzeer verschillende idee?n wanneer menover de realisering ervan praat. DeStichting Bouwkwaliteit wil zich ervoorinzetten het uniforme bouwkeurmerkte verwezenlijken en heeft het overleghierover reeds gestart. Hierbij spelen di-rect ook de toekomstige Europese ont-wikkelingen een rol, met name de vraagwat het E-merk zal gaan betekenen.Bij een uniform bouwkeurmerk ligt hetvoor de hand dat de basis ervan in syste-matiek en reglementering vastligt. DeCement 1989 nr. 1 19KWALITEITStichting Bouwkwaliteit vindt dat ereerst overeenstemming zou moeten zijnover het 'programma van eisen' van zo'nuniform bouwkeurmerk, waarna ge-sproken moet worden over het schets-ontwerp (het 'jasje'), dat wil zeggen heteigenlijke merk op produkten en papie-Inmiddels heeft de Stichting Bouwkwa-STRUCTUUR VAN DE STICH-TING BOUWKWALITEITDe Stichting Bouwkwaliteit is een klei-ne organisatie. Zij kent:- het bestuur;- de kwaliteitsraad;- de Harmonisatie Commissie Bouw(HCB);- het bureau.BestuurHet Bestuur bestaat uit 5 leden en eenonafhankelijke voorzitter. De 5 ledenkomen statutair voort uit:a. twee leden uit de kring van de toele-veranciers;b. twee leden uit de kring van het geor-ganiseerde uitvoerende bouwbedrijf,tevens vertegenwoordigd de neven-/onderaannemers;c ??n lid uit de kring van architecten/raadgevende ingenieurs.De bestuursleden worden benoemddoor het Bestuur op voordracht van dedesbetreffende (koepel-)organisaties enna advies van de Kwaliteitsraad. Devoorzitter wordt benoemd door het Be-stuur na advies van de Kwaliteitsraad.KwaliteitsraadDe Kwaliteitsraad bestaat uit ten hoog-ste 15 leden en een onafhankelijke voor-zitter. De voorzitter wordt benoemddoor de minister van VROM op voor-dracht van de Kwaliteitsraad.Zes leden worden aangewezen door op-drachtgevende instanties en zes ledendoor regelgevende instanties. Nog drieleden kunnen worden aangewezen doorde instanties die het Bestuur na adviesvan de Kwaliteitsraad daartoe uitnodigt.Harmonisatie Commissie Bouw, HCBBij de start bestaat deze commissie uit 19leden, te weten vertegenwoordigers van:- de Raad voor Certificatie (1);- de erkende certificatie-instellingen(5);-hetNNI (1);- regelgevers en opdrachtgevers (6);- bedrijfskolom (6).De commissie moet voor medio 1989zijn gereduceerd tot maximaal 9 perso-nen.liteit een algemeen reglement gepubli-ceerd 'op het gebruik van en het toezichtop aan de Stichting Bouwkwaliteit aan-geboden en door haar aanvaarde mer-ken' en een daarop gebaseerd 'Regle-ment Gebruik K?MO-merken'. DeStichting Bouwkwaliteit is de beheerdergeworden van de KOMO-merken enheeft momenteel met BKB, IKOB, KI-WA en SKH licentie-overeenkomstenTaken en bevoegdhedenDe taken en bevoegdheden van de drieorganen kunnen als volgt worden sa-mengevat:Bestuur- vaststellen van het beleid en de contro-le op de uitvoering ervan;- vaststellen van begroting en jaarreke-ning;- vaststellen rechtspositieregeling per-soneel en benoemen directie;- sluiten van overeenkomsten;- vaststellen van reglementen.Kwaliteitsraad- bespreken van het beleid van de stich-ting en de uitvoering ervan;- adviseren, gevraagd en ongevraagd,van het Bestuur in beleidsaangelegen-heden;- adviseren over benoeming bestuursle-den;- adviseren over wijziging van regle-menten.Harmonisatie Commissie Bouw, HCB- opstellen harmonisatie-eisen in debouwsector (voor de Raad voor deCertificatie);- uitoefenen co?rdinatietaken in hetkader van de afspraken met de Raadvoor de Certificatie, alsook in het ka-der van de reglementen van Bouw-kwaliteit.De HCB kan zogenaamde Commissiesvoor Inhoudelijk Vergelijk (CIV's) in-stellen om per deelsector tot een harmo-nisatie te komen. Het ligt voor de handdat hierin deskundigen op het desbe-treffende gebied zullen worden be-noemd.Bij problemen op betongebied zal daar-bij zeker worden gedacht aan deskundi-gen uit de Betonvereniging.Statutair is bepaald dat de Kwaliteits-raad ten minste tweemaal per jaar over-leg met het Bestuur pleegt onder voor-zitterschap van de voorzitter van deKwaliteitsraad. In het Bestuur is de be-drijfskolom vertegenwoordigd, die 'dekar moet trekken'- het zijn immers dedoeners in de bouw - en in de Kwali-teitsraad zijn de opdrachtgevers en re-gelgevers vertegenwoordigd. Samen re-presenteren zij dus de gehele bouw!gesloten. Met andere instituten wordtnog gesproken.De Harmonisatie Commissie Bouw(HCB) heeft in het kader van genoemdereglementen enkele belangrijke taken,onder andere ten aanzien van de harmo-nisatie van beoordelingsrichtlijnen.Stichting Bouwkwaliteit staatklaarDe Stichting Bouwkwaliteit is thans he-lemaal gereed om haar taak enthousiastaan te pakken. Met het Bestuur, de Kwa-liteitsraad en de HCB onder respectie-velijke voorzitters ir.RArnoldy,prof.dr.ir.G.Scherpbier en ir.P.D.Offrin-ga, samen met het bureau, is de beman-ning nu compleet om de complexe co-?rdinerende en harmoniserende taak ophaar schouders te nemen.De directietaak daarbij wordt door deschrijver van dit artikel samen metirJi.G.C.Coppens (adj unct-directeur)verricht.20 Cement 1989 nr. 1