Sprong naar Bataviahaven6200972Sprong naarBataviahavenIn Lelystad wordt de verbin-ding tussen de `oude stad'enerzijds en de nieuwe Kustlo-catie anderzijds gevormd doorde twee zogenoemde Houtrib-bruggen, over de bestaandeHoutribweg. De curves van detwee nieuwe betonnenbruggen, beide voor langzaamverkeer, beelden de veerkrachtvan een sprong uit. Bijzonderaan de realisatie is dat de snel-heid van de sprong ook totuiting komt in de bouwtijd: dekunstwerken zijn in zeer kortetijd verrezen.1Nieuwe betonnen bruggen verbeelden ambitie LelystadSprong naar Bataviahaven 62009 73ing. Ka-Lung To, ing. Koen van Gelder, ir. Jaap StrooIngenieursbureau Oranjewoudir. Gert-Jan de JongArc2 Architectening. Harm KosterBallast Nedam Infra MiddenRon HulshofGemeente Lelystad1 De sprong van Lelystad naar de ontwikkelingen aan de kust was hetuitgangspunt van het architectonische ontwerp van beide bruggen2 De basis is een ligger met een vleugelprofiel van voorgespannen beton meteen verdikt lijf en zeer slanke randenEen sprong is snel gemaakt, maar als het om betonnen bruggengaat, is een langere adem nodig. Toch kan door goede afstem-ming en een strakke aansturing tijdwinst worden behaald. Endat was voor de Houtribbruggen ook nodig, want er was tijds-druk ontstaan doordat de gemeente Lelystad eerst op een anderspoor zat. In eerste instantie zouden stalen bruggen wordengerealiseerd. Pas toen bleek dat dit budgettair niet haalbaarwas, kwamen de betonnen varianten in beeld. Door de snelnaderende deadline zou een traditioneel voorbereidings- enbouwproces te lang duren. Oranjewoud is daarom in hetaanbestedingstraject meervoudig uitgenodigd een voorstel tedoen om risicodragend zowel ontwerp, engineering als realisa-tie op zich te nemen. Dit resulteerde in een ge?ntegreerdDesign&Construct-contract (op basis van de UAV-GC 2005).Effectief samenwerkenOm de bruggen te bouwen binnen de gestelde termijn werdentwee partners ingeschakeld: Arc2 Architecten voor de vormge-ving en aannemer Ballast Nedam voor de uitvoering. Oranje-woud moest dus niet alleen het ingenieurswerk en de vergun-ningen verzorgen maar was ook het verantwoordelijkeaanspreekpunt. Door deze voortrekkersrol kon de opdrachtge-ver, gemeente Lelystad, meer naar de achtergrond treden. Wantde taakverdeling was helder: de gemeente schept de voorwaar-den en de markt voert de werkzaamheden uit. Een effectievevorm van samenwerken, zo bleek in de praktijk. Zowel in devoorbereidingsfase als in de realisatiefase hebben de betrokkenmarktpartijen continu geschakeld, zodat binnen korte tijdpraktisch uitvoerbare ontwerpen zijn vervaardigd en gebouwd.Twee-eenheidDe sprong van Lelystad naar de ontwikkelingen aan de kustwas het uitgangspunt van het architectonische ontwerp vanbeide bruggen. Om het effect van de brug als sprong te verster-ken, zijn de hekwerken slank en met horizontale lijnen vorm-gegeven (foto 1). De witte kleur en de spankabels van rvs gevenhet hekwerk een maritiem accent. Om het gevoel van veiligheidop de brug te vergroten, hellen de hekwerken naar binnen toeover. De lichtmasten hebben dezelfde helling en vormen samen??n geheel. Tegelijk ontstaat een asymmetrisch profiel, omdatde lichtmasten slechts aan ??n kant van de brug staan. Dehelling is ook doorgezet in de rug van de K-vormige schijfko-lommen, die de brug ondersteunen. Daardoor roepen ze eengevoel van dynamiek op die aansluit bij de stroom van passe-4501225 200 2500 200 1225345mantelbuis ?63T.B.V. verlichting50001255011003243451813538504975350125 50verlichting naderuit te werkenmax. 6.810armatuur SGS 252bovenregelthermisch verzinktstalen stijlenRVS spankabelszwaartelijn6 spanankers type SP*per anker 19 strengenstremgdiameter 15,73453452270ASbrugdekslijtlaag dik 834534540 40 40 40 4034553501502508502Lelystad in ontwikkelingLelystad is volop in ontwikkeling. Zo wordt bijvoorbeeld ? inspe-lend op de impulsen door de aanleg van de Hanzelijn ? hetStadshart ingrijpend opgewaardeerd. Maar Lelystad kijkt ookverder, met als resultaat onder meer de uitbreidingslocatiesWarande en Kustlocatie. Ontsluiting en bereikbaarheid voorautoverkeer, fietsers en voetgangers zijn van vitaal belang voorde ontwikkeling van deze gebieden. Gecombineerd met de hogeeisen die Lelystad stelt aan verkeersveiligheid, vraagt dat om eenscheiding van het autoverkeer en langzaam verkeer. Bij de Kust-locatie zijn daarom over de gereconstrueerde Houtribweg tweebetonnen bruggen voor langzaam verkeer gerealiseerd. Beidekunstwerken verbeelden de ambitie van Lelystad om verder tekijken en versterken het maritieme karakter van de stad.Sprong naar Bataviahaven6200974Parallel faserenDe gemeente Lelystad hechtte eraan dat de Houtribweg-Midden,waar de bruggen overheen gaan, tijdens de aanleg van de bruggenzoveel mogelijk in gebruik zou blijven. Om het verkeer minimaalte hinderen, zijn de betonnen dekken op het maaiveld naast derende auto's. De vormgeving van beide kunstwerken ? Punter-brug en Oostvaardersbrug gedoopt ? is identiek, maar zeverschillen in lengte en ligging. En hoewel de bruggen 900 mvan elkaar af liggen, vormen ze een twee-eenheid.ConstructieprincipesDe ontwerpers kozen voor een constructief principe waarmeeeen ranke vormgeving met elegante curve mogelijk werd. Debasis is een ligger met een vleugelprofiel van voorgespannenbeton met een verdikt lijf en zeer slanke randen (fig. 2).De landhoofden van beide fiets- en voetgangersbruggen zijn hooggefundeerd op betonpalen. De K-vormige schijfkolommenhebben een stevige brede basis, die zich naar boven toe sterkverjongen en vervolgens weer verbreden voor een stevig opleg-vlak. Het constructieve krachtenspel is hierdoor helder verbeeld.In het onderste deel van de schijf is een grote ronde sparinggemaakt met een diameter van 1890 mm. Deze geeft de kolom-men een karakteristieke uitstraling. Bovendien vormen de sparin-gen een venster naar de bouwmassa van Bataviahaven (foto 3).De brugdekken zijn bij de pijlers voorzien van een buigslappevoeg (voor een comfortabele overgang), maar bij de landhoof-den is een enkelvoudig voegprofiel (VA 60) toegepast.Door de grote kruisingshoek en de minimale afmetingen vande pijlerkop zijn ronde oplegblokken toegepast in plaats vanrechthoekige. Bij scheve viaducten ontstaan in de stompe hoekgrotere oplegreacties dan in de scherpe hoek (heeft neiging opte wippen), daarom is het wringende probleem in de liggergedeeltelijk gecorrigeerd door het oplegblok in een scherpehoek een paar millimeter hoger te leggen. Zie verdere feiten encijfers van de Houtribbruggen in de kadertekst.PROJECTGEGEVENSproject Houtribbruggen Lelystad(Punterbrug en Oostvaardersbrug)opdrachtgever Gemeente Lelystadopdrachtnemer IngenieursbureauOranjewoudontwerp Arc2 Architectenengineering IngenieursbureauOranjewouduitvoering Ballast Nedam Infra Middenvoorspanning SpanstaalHoutribbruggen in feiten & cijfersOostvaardersbrug? 50 m lang? 5 m breed? 2 dekdelen (27,5 m en 22,5 m)? Per dek 6 spankabels (dek van 27,5 m 16 strengen (15,7 mm)en dek van 22,5 m 12 strengen (15,7 mm)? 2 overspanningen? Kruisingshoek: 105?? Verticale kromming dek: straal 315 m? Betonsterkteklasse: C55/65Punterbrug? 113 m lang? 5 m breed? 4 dekdelen (2x 30 m en 2x 26,5 m)? Per dek 6 spankabels (dek van 30,0 m 19 strengen (15,7 mm)en dek van 26,5 m 15 strengen (15,7 mm)? 4 overspanningen? Kruisingshoek: 125?? Verticale kromming dek: straal 962 m? Betonsterkteklasse: C55/653Sprong naar Bataviahaven 62009 75453 De sparingen vormen een venster naar de bouw-massa van Bataviahaven4 De betonnen dekken zijn op het maaiveld naastde rijbaan gemaakt, gestort, voorgespannen endaarna ingehesen5 Om het vlechtwerk van de pijlers te vereenvoudi-gen, is vooraf een stelkist op het maaiveldgeplaatst, waardoor de vlechter de contourenvan de stelkist kon hanteren voor het vlechtwerk6 Wapning van een van de pijlersrijbaan gemaakt, gestort, voorgespannen en daarna ingehesen(foto 4). Gelijktijdig zijn de funderingen aangebracht en de pijlerster plaatse gebouwd. Hiermee is veel tijdwinst geboekt.De grootste uitdagingen zaten in het vlechtwerk, het bekis-tingswerk en het hijswerk. Om het vlechtwerk van deK-vormige pijlers inclusief ronde sparing enigszins te vereen-voudigen, is vooraf een stelkist op het maaiveld geplaatst,waardoor de vlechter de contouren van de stelkist kon hante-ren voor het vlechtwerk (foto 5, fig. 6). Gezien de hoeveelheidwapening en de vormen van de pijlers is een aangepast beton-mengsel gebruikt met een maximale korrelafmeting vannominaal 16 mm. Voor zowel de pijlers als de voorgespannendekken is gezocht naar een optimale inzet van de bekisting;de pijlerbekisting is vier keer ingezet en de bekisting van hetdek twee keer. Kritiek punt in de planning was het honderdprocent afspannen van de betonnen dekken. Er is gekekennaar een zo optimaal mogelijke uitvoering en planning. Debetonnen dekken bij de Punterbrug zijn zo vervaardigd datdeze direct vanuit de bekisting op de K-vormige schijfkolom-men en landhoofden konden worden ingehesen. Door ruim-tegebrek bij de Oostvaardersbrug is gekozen om die dekkenter plaatse van het bouwterrein van de Punterbrug te bouwen.Vervolgens zijn deze 900 m per as getransporteerd naar deOostvaardersbrug. Voor het hijswerk waren 500 tot 650 tonstelekranen ingezet. Door fases parallel te laten verlopen, inplaats van achter elkaar, is een versnelling van enkele wekengerealiseerd.Duurzaam beheerDe nieuwe Oostvaardersbrug is 30 juni officieel geopend. De Pun-terbrug wordt dit najaar in gebruik genomen. De verbinding vande `oude stad' met de kuststrook is daarmee een feit. Het ontwerpis relatief bescheiden te noemen ? mede wegens budgettaire rede-nen ? maar de karakteristieke detaillering zet de bruggen in huncontext. Ook in praktisch opzicht voldoen ze aan de eisen. Hetmateriaal van de brug is bewust gekozen met het oog op duur-zaam beheer en onderhoud; de betonnen hoofddraagconstructievergt nauwelijks onderhoud. De hekwerken van thermisch ver-zinkt en gemoffeld staal kunnen eenvoudig worden onderhoudenomdat ze op alle onderdelen goed bereikbaar zijn. Bijkomendvoordeel van de slanke vormgeving van de bruggen is dat er let-terlijk weinig ruimte is voor graffiti. Zo blijft de betonnen sprongeen verbeelding van de uitbreidingsambities van Lelystad.7000430020001560703?189015004 208 208 165 253 252 165 25 7 16ST 6 20ST 6 205025 25+2 16HRSP 20-150 VAR.HRSP 20-150 VAR.HRSP 20-150 VAR.HRSP 20-150 VAR.HRSP 16-300 VAR.HRSP 16-300 VAR.HRSP 16-100HRSP 12-200HRSP 20-150 VAR.HRSP 16-200 + 12-200ST 5 25+2 16 ST 5 25+2 16HRSP 16-300 VAR.HRSP 16-300 VAR.4 2020-1008 163 256 162 162 166 205 256 207 257 208?30?12 20740135015013605005001400449495016603590481500800prefab palenC50/1350430050/13504400/70001001005011001006