VERDICHTERSPELEN MET DECONSTRUCTEURDetail bovenkantheftoren van denieuwe ~poorbrugbij GoudaDomes en Dino'sToen de Duitse ingenieur, Carl Weber, in 1920 de eerste be-tonspuitmachine ontwikkelde, was dat een uiterst serieuzezaak. Zijn bedrijf, Torkret, een anagram van 'tectorium con-cretum', ofwel verdichte mortel, restaureerde verbrande fa~brieken, bracht bodembescherming aan van waterlopen enconstrueerde de bekleding van in goed samenhangende bo-dem geboorde tunnels. Dat laatste heet nu de 'Nieuwe Oos-tenrijkse Tunnelbouwmethode', NOr.Een paar jaar later werd de eerste koepel vervaardigd metspuitbeton. Van staal werd eerst een zelfdragende vakwerk-koepel gemaakt, waarvan de ruimten tussen de staven werdopgevuld met gaas. Vervolgens werd aan de buitenzijde betongespoten tegeneenbolvormighoutenbekistingspaneel aan debinnenzijde van het staalskelet, waardoor het staal geheelwerd omhuld. Na verharding van het beton werd het bekis-tingspaneel verplaatst naar het volgende bolsegment.Deze eerste gespoten koepel vormde de huisvesting voor hetplanetarium van Berlijn. Spuitbeton dus in de wereld vanbrood en spelen. Het is dan ook uitdeze tijd dat dierentuinenhun collectie verruimden met dinosaurussen van gespotenbeton, anders dan hun kunststoffen soortgenoten uit hetJu~rassic Park, bedoeld voor educatie en niet om te griezelen.Al spelend, biedt de betonconstructeur nu gehele landschap~pen, zoals dewaterval ineen canyon, de 'C?nyoneaustrates' alsmonumentaal kunstwerkinParijs engehelewoestijnen om intewandelen. Van datlaatste, inclusiefde bijbehorendeflora enfauna, kan men in Nederland in de 'Desert' van Burgers Zoogenieten.Vorm en FunctieBijde statischefunctie vanhetconstructeurs~produktgaatheter veel serieuzer aan toe dan bij de maatschappelijke functie.Hand in hand met hetidee van veel architecten moet de stati-sche functie van een constructie duidelijk spreken uit vorm,afmetingen en materiaalgebruik.Zakenals de Griekse Kariatiden, zuilen inde vorm vanstenenmeisjesfiguren, die het kapiteel als een mand op het hoofddragenen de gedraaidekolom, zoals hier afgebeeld, in de bin~nenhofvan hetSanPetro de la Rua klooster inEstellain Span-je, kunnen eigenlijk al niet.venregel niet door de kolommen heensteekt. Het uitsteekselbuiten de kolom, dat zoiets moet suggereren, is slechts een lo-ze hoed.Met de 'Zwaan' ofwel de in aanbouw zijnde Erasmusbrug inRotterdam, is hetbinnendeze redenering al helemaal mis, omnog maar te zwijgen over het kantoorgebouwvan PTT-Tele-com aan de Utrechtse baan in Voorburg. Bij dat gebouw lijkthet alsofhet net een aardbeving heeft overleefd. En aardbe-vingen zijn nu eenmaal hoogst ernstige zaken. Dedoor kleinekinderen bewonderde nachtelijke pretverlichting van hetbouwsel doet daar niets aan af.Omgekeerd hoeft natuurlijk niet elke constructie z'n dragen-de functie uitte stralen.Devoorhetdraagvermogenvanbetonzo essentidewapening moetgoed inhetbetonverborgen blij-ven. Wordt die zichtbaar, dan sprekenwe van 'betonrot'. Het-zelfde geldt voor het menselijk skelet dat, als het te duidelijk~ichtbaarwordt, aanduidt dat er met de drager ervan iets misIS.Spel en de PCOf het computertijdperk nog iets grappigs heeft te biedenvoor het constructeursprodukt valt te betwijfelen. Het ge-bruik vraagt een eenduidige, ondubbelzinnige, gortdroge,foutloze attitude, die wellicht de van nature lateraal denken-de, creatieve, soms ironische constructeur afschrikt.'Nee, nee', zullen de echte computerfanaten beweren. Artifi-cial Intelligence, Kennissystemen en Neurale netwerken zijnde komende hulpmiddelen voor het betere ontwerp.Vooralsnog valt dat niet erg te verwachten. De kosten om ietste maken dat boven de trivialiteit uitstijgt, zijn niet mals.Voorts komt er nietmeeruit danerin gestoptis.En als datnietveel was, komt er ook niet veel uit. Een grapje om te lachenmocht maar ??n keer, werd hiervoor geconstateerd (Torroja).Dat hoeft er dus niet in, want het mag er niet meer uit.Om het nieuwe ontwerp uit hetAI-systeem kan dus nooit ge-lachen worden.En als we d.aar niets aan doen, wordt het om tehuilen.Spanjes beroemdeconstructeuren cultuurfilosoof,Torroja, isdaar wat milder over. Hij schreef: 'Ernstige zaken hebben eenserieuze behandeling nodig, maar bij onbetekenende detailsmag best wat ironie aan z'n trekken komen. De bouwer, dieimmers al zoveel met de natuur ende hem omringende men-sen moet worstelen, mag best weleens op zijn beurt met ietsdwaas komen'.Kariatide en gedraaide kolom vallen onder een dergelijke ca-tegorie. Zeker als het maar ??n keertje gebeurt.De suggestie die gewekt moetworden door de hier afgebeeldeheftorens en verbindende regels, namelijk die vaneen dooreen reus gebouwd, simpel in elkaar te zetten kinderspeeltje, isal eenbeetje buitende orde. Hetgaathierimmers omeenseri-euze spoorbrug. Men moet weten dat de cilindervormige bo-Gedraaide kolom uit de k1oo~tergangvan het Petro de la Rua k1oo~terinEstella (Schets van Vos)Cement 1993 nr. 12 33