Siliconen en Kunstharsen (IV)door J. C. M. van den Brink4. Oppervlaktebehandeling van murenVoor de oppervlaktebehandeling van muren beschikt men reedslang over verschillende preparaten, welke met meer of mindersucces worden toegepast. De verbluffend snelle ontwikkeling vande kunststoffen heeft het aantal preparaten sterk uitgebreid. Demeeste kunststoffen bezitten eigenschappen, die ze zeer geschiktmaken voor de behandeling van bouwmaterialen.In de voorgaande artikelen is reeds uiteengezet, wat wij onderde benaming 'siliconen' verstaan. Wij zullen daarom nu eens na-gaan, wat met 'kunststoffen' en 'kunstharsen' wordt bedoeld.Nemen wij een stukje elastiek. Laten we zeggen, dat het 0,5 cmbreed en 5 cm lang is. Dit stukje elastiek nemen wij tussen duimen wijsvinger van beide handen en gaan trekken. Wij zien nu, datde lengte groter wordt ten koste van de breedte, met anderewoorden, onder invloed van de trekkracht verandert het stukjeelastiek van vorm. Zodra wij echter met ??n hand het elastiekloslaten en daardoor de invloed van de trekkracht opheffen, zalhet elastiek de oorspronkelijke vorm hernemen. Stoffen, welkedeze eigenschap vertonen, noemt men elastisch.Nu nemen wij een hoeveelheid stopverf en draaien hiervan tussenbeide handen een bal. Vervolgens wordt deze bal met de vlakkehand platgedrukt. Onder invloed van de drukkracht krijgt de baleen platte vorm. Wanneer wij de hand terugtrekken en dus deinvloed van de drukkracht opheffen blijkt, dat de stopverf denieuwe vorm blijft behouden. Stoffen met een dergelijke eigen-schap noemt men plastisch.In de natuur zijn er talrijke stoffen, welke plastische eigenschap-pen bezitten; wij noemen als voorbeeld glas. Dit is een oplossingvan alkalisilikaat in polysilikaat; deze grondstoffen komen in denatuur voor. Men kan glas in een bepaalde vorm brengen endaarna door verhitting (smelten) en blazen (kracht) in een anderevorm brengen. Na opheffing van de genoemde krachten behoudthet glas de nieuwe vorm. Hetzelfde geldt ook ten aanzien vanbijv. staal; zo zijn er meer stoffen en materialen, welke plastischeeigenschappen bezitten. De grote vorderingen, welke de chemi-sche industrie heeft gemaakt, brachten ons echter talloze syn-thetische stoffen; vele van deze stoffen blijken plastische eigen-schappen te bezitten. Synthetische stoffen met plastische eigen-schappen werden aanvankelijk met de naam 'Kunststoffen' aan-geduid. Tijdens de oorlog heeft de ontwikkeling van deze stoffeneen enorme vlucht genomen en de Amerikaanse propaganda, ofzo men wil de reclame, heeft toen de naam 'Plastics' uitgevonden.Deze benaming is natuurlijk onjuist, omdat men hierdoor deindruk wekt, alle stoffen met plastische eigenschappen te willensamenvatten, terwijl het uitsluitend gaat om synthetische stoffenmet plastische eigenschappen. De benaming 'Kunststoffen' ver-dient dan ook zeer zeker de voorkeur. Plastics of kunststoffen zijndus verzamelnamen voor een grote en zich nog steeds uitbreiden-de groep stoffen. Deze worden in verschillende vormen gefabri-ceerd en, voor zover zij in vaste vorm (dus in de vorm van poeder,schilfers, granulaties en grove stukken) voorkomen, worden zijvaak aangeduid met de benaming 'kunstharsen'.Kunstharsen vinden toepassing op de meest uiteenlopende ge-bieden, doch wij dienen ons te beperken, tot die toepassingenwelke liggen op het gebied van de behandeling van bouwmateria-len in het algemeen en van muren in het bijzonder. De meestekunstharsen bezitten eigenschappen, welke hen op het eerstegezicht ideaal doen zijn voor de behandeling van muren. Bij naderinzien blijken zij evenwel ook eigenschappen te bezitten, welkehun toepassingsmogelijkheden voor het gestelde doel op zijnminst twijfelachtig maken.Tot de grote voordelen van de kunstharsen behoren ongetwijfeldde grote chemische en klimatologische bestendigheid alsmede debijzondere grote mechanische sterkte. Een eerste nadeel is, datvele kunstharsen moeilijk oplosbaar zijn en daardoor meestal nietgebracht kunnen worden in een voor het bouwbedrijf noodzake-lijke vorm van vloeibare preparaten. In de gevallen, dat zulks welmogelijk is, ondervindt men meestal, dat het preparaat na drogingeen gesloten, ononderbroken film vormt. In de voorgaandeartikelen hebben wij reeds betoogd, dat juist dit vermeden dientte worden. Het is gebleken, dat men in sommige kringen ditbezwaar niet zo hoog aanslaat, doch in het algemeen wordt in devaklitteratuur dit bezwaar wel degelijk sterk naar voren gebracht.Men zal zich overigens herinneren, dat ten aanzien van de sili-conen als groot voordeel naar voren is gebracht het feit, dat dezeproducten de pori?n open laten en geen ononderbroken filmvormen. Dit is het verschil tussen waterafstoting en waterdicht.Men kan kunstharsen verwerken in preparaten, waarin zij dusten volle hun dienst doen, doch ook kunnen zij verwerkt wordenin bijv. muurverven. Hierin nemen zij een kleinere plaats in enhun uitwerking wordt dan mede bepaald door de andere com-ponenten, "waaruit de verf is samengesteld. De steeds meer inzwang komende emulsie- en andere zgn. plasticverven zijn hier-van goede voorbeelden; het ligt in de bedoeling hierop laterverder in te gaan.Ondanks de geschetste bezwaren schijnt men soms toch met detoepassing van kunstharsen zonder meer, suctes te hebben.Blijkens berichten uit de U.S.A. wordt daar momenteel veel ge-werkt met oplossingen van de bekende polyesterharsen. Dezeharsen hebben vooral bekendheid gekregen door hun toepassingbij de vervaardiging van autocarosserie?n, boten en andere con-structies van gelaagd materiaal. De opgeloste harsen blijken eenuitstekende hechting te hebben op cement en beton, waarop zijeen glanzende transparante film vormen. Deze film bezit een grotebestendigheid tegen water, oplosmiddelen en vele chemische in-vloeden. Er dient te worden opgemerkt, dat hier te landemeestal de voorwaarde wordt gesteld, dat muren op onzichtbarewijze behandeld dienen te worden. Zulks kan echter met poly-esterharsen zeer zeker niet geschieden. Tenslotte vragen wij onsaf, of de behandeling met deze harsen niet te kostbaar gaatworden.Bekend is de toepassing van cumaron-indeen harsen bij het ver-harden van vers beton en cement. In opgeloste vorm wordt dekunsthars als afdeklaag op beton of cement aangebracht en hetwater wordt op deze wijze zo lang mogelijk vastgehouden. Voordit doel komen ook de hier te lande nog weinig bekende poly-terpeenharsen in aanmerking. Polyterpeenharsen worden ver-kregen door katalytische polymerisatie van uit terpentijn ge-wonnen - en -pineen. In verschillende landen hebben de poly-terpeenharsen de cumaron-indeenharsen. voor dit doel geheelverdrongen.Voor het bedekken van muren vinden de kunstharsen voorname-lijk toepassing op binnenmuren. Hierbij behoeft men zich niet tebeperken tot 'preparaten', doch men kan gebruik maken vanverschillende mogelijkheden. Vele kunstharsen lenen zich uit-stekend voor de vervaardiging van wandplaten en tegels, terwijlde mogelijkheden voor de samenstelling van speciale verven enwat men tegenwoordig noemt 'speciale samenstellingen' legiozijn. Een niet te onderschatten voordeel is hierbij zeer zeker, datde met de kunstharsen vervaardigde materialen in vele aantrekke-lijke kleuren kunnen worden geleverd. Op deze wijze kan veelaltegemoet worden gekomen aan de steeds zwaarder wordendeeisen yan de decorateurs. Dergelijke muurbedekkingen zijnchemisch zeer bestendig en, wat zeer hoog wordt aangeslagen,in de meeste gevallen 'wasbaar'.Silicoonharsen maken, zoals we reeds gezien hebben, een belang-rijk? uitzondering op de voor kunstharsen algemeen geldenderegel. Daar ze geen ononderbroken film vormen, zijn ze voor debehandeling van buitenmuren welhaast ideaal. Ook hier geldtechter een beperking!! De siliconen maken het bouwmateriaalwaterafstotend, doch niet waterdicht. Voor de behandeling vanhorizontale oppervlakken, zoals bijv. platte daken, zijn de sili-conen beslist ongeschikt. Wanneer op een plat dak een waterlaagvan enige centimeters ontstaat, dan zal het water door de hydro-statische druk toch in de pori?n doordringen. Dit verklaart ook,waarom men pp muren, welke voortdurend aan hevige windblootstaan, vaak minder gunstige resultaten boekt; het regen-water wordt door de krachtige wind in de pori?n gedreven. Inhet eerste artikel van deze serie, dat gewijd was aan de algemeneeigenschappen van de siliconen, werd er reeds op gewezen, datvaak zeer uiteenlopende resultaten worden bereikt. Het hiergesignaleerde is een van de oorzaken hiervan.Tot slot volgen hier dan nog enkele voorbeelden van preparatenvoor de oppervlaktebehandeling van muren.A. Winddroge muren van diverse samenstelling echter met uit-drukkelijke uitzondering van pleisterwerk:50 %-ige silicoonhars ................................................. 3 ? 4 delenbutyltitanaat ................................................................ 0,4 ? 0,8 delenoplosmiddel ................................................................ 96,6 ? 95,2 delenGebruikelijke oplosmiddelen zijn white spirit en benzine.B. Vochtige muren:45 %-ig siliconaat......................................................... 6 ? 8 delensilicoonemulsie ............................................................ I ? l,5 delenwater ............................................................................ 93 ? 90,5 delen(vervolg op btz. 121)120 Cement 7 (1955) Nr 5-6BETONWEGEN-LitteratuurIn Heft .5 van Mei 1954 behandelt Heinrich Pfeifer (Bundesanstaltf?r Strassenbau, Abt. Baustoffe, K?ln) de: Vorstgevoeligheid vanbetonverhardingen (6 blz. met foto's). Het onderwerp wordtvoortgezet in Heft 8 van Augustus 1954 (5 blz.). Strasse und Auto-bahn.In Heft van I Januari 1955 beschrijft Oberbaurat Dr.-Ing. Wi nte r-nitz Betonwegen ?n Stuttgart (4 blz. en foto's).Dr. Ernst Rissel, Frankfurt a.M. beschrijft de controle op degelijkmatigheid van cementbeton voor wegverhardingen.In Heft6 van Juni 1954 behandelt Prof. Dr. G. Garbotz, Aachen:De mechanisering van grondwerk en wegenbouw, als middelter verbetering van de hoeveelheid en de kwaliteit van het werk.Zowel afwerkmachines van de ondergrond, cementbeton enasfaltbeton worden behandeld (8 blz. met foto's). Strassen- undTiefbau.In Heft 7 van Juli 1954 beschrijft Reg. Baurat Lothar-Schaible,Stuttgart: Betonverharding en ondergrond. Voordracht voorde Duitse Betonvereniging, gehouden op 6/7 Mei 1954 te Essen(9 blz. met foto's). Strassen- und Tiefbau.In hetzelfde tijdschrift geeft Heisig een resum? (3 blz.) van het-geen werd behandeld tijdens de Betontagung - 1954 te Essen.Op blz. 336/339 behandelt Dipl.-lng. A. Morgenbrod, Aachen,de H?ufigkeits-verdeling van druksterkte en soortelijk ge-wicht van beton in wegverhardingen.Regierungs-Baumeister a.D. Gerhard Streit, Hannover, behan-delt in Heft 8 van Augustus 1954: Voegen in betonwegen in depractijk (3 blz. met foto's). Strassen- und Tiefbau.In Heft 9 van September 1954 beschrijft Obering. Dipl.-lng. HeinzE. M?ller, Darmstadt, onderzoekingen omtrent het onttrekkenvan vocht uit nog niet afgebonden cementbetonverhardingen doorde weersgesteldheid (4 blz.). Strassen- und Tiefbau.In Heft I van Januari 1955 vergelijkt Dipl.-lng. Heinz E. M?ller,Darmstadt, de Engelse voorschriften voor de aanleg van cement-betonverhardingen met de Duitse richtlij nen (5 blz. met tek. enfoto's).In hetzelfde tijdschrift bespreekt Dr. Enting-Neuwild de toe-passing van cementbeton" voor boswegen. Strassen- und Tiefbau.In Heft2van Februari 1955 behandelt Dr.-Ing. habil Karl Eberle,Stuttgart, de aanleg van cementbetonwegen in Belgi? (I I blz.met vele foto's). Strassen- und Tiefbau.In nr 378 van Juni 1954 geeft A. R. Collins (Cement and ConcreteAssociation) mengvoorschriften voor beton in het belang van deweerstand tegen vorst. Roads & Road Construction.In nr 380 van Augustus 1954 behandelen R. Jones, B.Sc, Ph. D.,en P. J. F. Wright, B.Sc. (Road Research Laboratory) Enkeleproblemen omtrent beproevingen van cementbeton,welke worden onderscheiden in 'destructieve beproeving'(stuk drukken van kuben) en 'met-destructieve beproeving', bijv.beproeving door meting van de snelheid van geluidsvoortplantingin beton.In hetzelfde tijdschrift komt een beschrijving met afbeelding voorvan een draagbare proefmachine voor beton van Soiltest. Inc.4520 W. North Ave. Chicago 39, Illinois U.S.A. (blz. 256).In Heft II van November 1954 behandelt Dipl.-lng.J.Theiner,Aachen, Afwerkmachines voor betonverhardingen (3 blz.met afbeeldingen). Der Bauingenieur.ir F. K.Betonwegen zijn door de lichte kleur een goede bakenbij nachtVoorbewerking en bescherming van deondergrond van betonverhardingenHet is even noodzakelijk te zorgen voor een stabiele ondergrondof fundering voor een betonweg als voor elk ander type van weg-verharding. Aldus luidt de inleiding van een artikel van D. ].Maclean, B.ScA. Inst. P. in nr 16 van het Magazine of ConcreteResearch van Juni 1954 (Road Research Laboratory Departmentof Scientific and Industrial Research).Om te kunnen beoordelen of de fundering van een betonwegvoldoende stabiel zal zijn, moet de wegenbouwende ingenieur opde hoogte zijn van de beginselen van de grondmechanica. Macleanbehandelt achtereenvolgens :1. het effect van de fundering op het ontwerp van de betonplaten,2. factoren, welke de stabiliteit van de fundering be?nvloeden,3. keuze van de materialen van de fundering,4. het verdichten van de ondergrond.Als hulpmiddelen voor dit verdichten worden genoemd en be-schreven: walsen met rubberluchtbanden, walsen, 'schapenvoet'-walsen, stampers, trilwalsen, trilplaten en spoormakende trac-toren.Voorts worden in een tabel karakteristieken gegeven van ver-schillende grondsoorten: zware klei, zanderige klei, zand engrind-zand-kleimengsel.Voorts wordt behandeld de controle op de vochtigheidstoestandvan de ondergrond, het verlagen van het grondwaterpeil, hetbinnendringen van oppervlaktewater in de onvoldoende gevuldevoegen, het verhogen van het grondwaterpeil, toestromen vanwater uit hoger gelegen grond en invloed van vorst op vorst-gevoelige ondergrond.Met de bedoeling de nadruk te leggen op het belang van hetnemen van alle practisch uitvoerbare maatregelen om een stabielefundering voor betonverhardingen te verkrijgen, voegt Macleanaan zijn goed doordachte beschouwingen een serie van 14 foto'stoe, waarop defecte betonwegen voorkomen. Bij elk gebrek inde betonverharding is toegelicht, welke fout in de fundering hetgebrek heeft veroorzaakt.Een leerzame documentatie van een goed doorwrocht artikel!ir F. Kansteinvervolg van blz. 120C. Pleisterwerk (zowel voor binnen- als buitenmuren):45 %-ig siliconaat ......................................................................... I deelkalisilicaat 30?B? ......................................................................... 2 delenwater............................................................................................. 7 delenDe hier gegeven recepturen dienen slechts als voorbeelden ensuggesties. Uitvoerders van bouwwerken doen verstandig doorzich tot de in aanmerking komende chemische industrie te wen-den en nauwkeurig op te geven, welke materialen behandeldmoeten worden en onder welke omstandigheden zulks dient tegeschieden.Silicones and synthetic resins (IV)by J. C. M. van den Brink4. burface-treatmentThe attention is drawn to the difference betweenelasticity and plasticity and the definition is givenof plastics, i.e. synthetic materials with plasticproperties, in their solid phase usually called syn-thetic resins. The latter are excellent for the sur-face-treatment of walls. Their range of application,however, is much wider. Their advantages anddisadvantages are treated in this article as well astheir properties. Some examples are given.Silicones et r?sines synth?tiques (IV)por J. C. M. van den Brink4. Traitement des surfacesL'article d?finit la diff?rence entre ?lasticit? etplasticit? et traite les mat?riaux synth?tiques ?propri?t?s plastiques c.?.d. les 'plastics', qui en?tat solide sont ?galement connus comme r?sinessynth?tiques. Les derni?res se pr?tent admira-blement au traitement de parois, mais ont aussiun emploi plus g?n?ral. L'auteur en traite lespropri?t?s ainsi que leurs avantages et incon-v?nients.Silikonen und Kunstharze (IV)von J. C. M. van den Brink4. Oberfl?chenbehandlungZur Sprache komt der Unterschied zwischenelastisch und plastisch, ferner was man unterKunststoffen versteht, n.l. synthetische Stoffemit plastischen Eigenschaften^ Plastiks; in festerForm, h?ufig als Kunstharze bezeichnet, einideales Material f?r die Behandlung von Mauer-fl?chen. Ihre Verwendung umfasst jedoch eingr?sseres Gebiet. Die Vor- und Nachteile werdenebenso wie die Eigenschaften des Materialsbehandelt. Den Schluss bilden einige Beispiele.Cement 7 (1955) Nr 5-6 121