C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU t il i teit sb o u wcement 2002 842Tot op heden werd er van uitge-gaan dat als de druksterkte vande vloer voldoet aan de gesteldeeisen, de vloer de belasting kanopnemen en er geen schade zaloptreden. Er worden kernen uitdevloergeboord,ineendrukbankgedrukt en zolang het resultaatbinnendenormvalt,isaandever-plichtingen voldaan.Te dunne vloeren, te weinig dek-king op de leidingen, zwevendedekvloeren die te dun zijn uitge-voerd, zij kunnen allemaal detoets der kritiek doorstaan zolangalleendedruksterktewordtgeme-ten. Kortom, er wordt niet getestop de te verwachten belasting, erwordt een aanname gedaan endaar zal de vloer wel aan voldoen,ook al is het ontwerp onvoldoen-de.Op termijn zullen deze vloerenschade vertonen. Om dit te voor-komen is in Engeland de BRE-screedtester ontwikkeld. Met be-hulphiervanwordtalvelejarendegebruikswaarde van cementge-bonden dekvloeren aangetoond,de zogenoemde screedtest. Dezemethode is ontwikkeld om hettijdrovende en omslachtige on-derzoek aan gerede vloeren te ver-beteren, en om aan te tonen dateen goede vloer qua ontwerp enuitvoering voldoet aan de gesteldeeisen van de toekomstige gebrui-ker.In 1978 is door het Building Re-search Institute reeds een publi-catie uitgegeven waarin meldingwordt gemaakt van de screed-tester. Bij de introductie van ditapparaatishetcriteriumbetrouw-baarheid van cementgebondendekvloeren ingevoerd. In 1984zijn,na5jaarexperimenterenmethet apparaat, drie vloerklassengedefinieerd, afhankelijk van hetgebruik en de belasting:Klasse AGebieden waar zwaar verkeer ofhoge belastingen zijn te verwach-ten en waar schade aan de vloerop een later tijdstip onacceptabelis, of onmogelijk te repareren.Voorbeelden: operatiekamers enr?ntgenruimtes en de gangen ernaar toe, ruimtes in researchlabo-ratoria waar een microbevrijeomgeving is vereist, ruimtes waarradioactief materiaal wordt ge-bruikt, stofvrije ruimtes.Klasse BGebieden met zwaar verkeer, in-clusief zware karretjes, en open-bare ruimtes.Voorbeelden: hoofdverkeersgebie-den in ziekenhuizen zoals voorhet publiek opengestelde gangenen bij liften, kantines, restau-rants, openbare ruimtes in woon-gebouwen, ziekenhuiskamers.Klasse CAndere gebieden met algemeenvoetgangersverkeer en lichte wa-gentjes.Voorbeelden: kantoren, onder-zoekskamers, woningen.Bij deze klassen behoort eenmaximale indringdiepte bij descreedtest (foto 1). Deze wordt alsvolgt uitgevoerd:De meetsonde wordt op het temeten oppervlak geplaatst en op0 gezet. Een massa van 4 kg valtvan een hoogte van 1 m verticaallangs een loodrecht staande stangop een stalen voet met een opper-vlak van 500 mm2. Bij zwevendevloeren valt de massa van de halvehoogte.Na vier keer vallen wordt deindringing in de vloer gemeten,waarbij direct de waarde kanworden afgelezen. De indringingmag niet meer bedragen dan 3mm bij klasse A, 4 mm bij klasseB en 5 mm bij klasse C, ervan uit-gaande dat vloeren op een solideondergrond liggen en op zijnminst 14 dagen oud zijn. Een 5%-afwijking van deze metingen istoegestaan.In 1999 heeft British Standard descreedtestopgenomenindenormvoor cementgebonden dekvloe-ren, de BS 8204-1:1999. Op basishiervan heeft het bestuur van deFederatie van Afbouw Bedrijf-schappen in 2001 opdracht ver-strekt aan Bouwtechnologie RDABV een onderzoek uit te voerennaar de bruikbaarheid van deGebruikswaarde cementgebonden dekvloer beter non-destructief te bepalenScreedtester: een redelijkalternatiefT. van Aalst, Federatie van Afbouw BedrijfschappenIn veel gebouwen worden cementgebonden dekvloeren gelegd, maar de be-lasting die zij moeten verwerken varieert sterk. Er wordt van uitgegaan datdeze vloeren ook op lange termijn in het gehele gebouw blijven functioneren,maar ze worden op verschillende manieren belast, van licht tot zeer zwaar.Vooral de veelgebruikte vloeren bij liften en in gangen kunnen na enige tijddoor overbelasting schade gaan vertonen.Voor cementgebonden dekvloeren geldt NEN 2741:2001 [1]. Het meest in hetoog springende kenmerk van deze norm is de druksterkte-eis van tijdens hetwerk gemaakte prisma's, op grond waarvan de vloeren zijn geclassificeerd.Uit het werk genomen kernen moeten voldoen aan 60% van deze waarden,voor D15 aan 40 %. In de praktijk worden deze waarden regelmatig nietgehaald, terwijl toch een voldoende prestatie door de vloer wordt geleverd.1 | De screedtest: hetbepalen van de maximaleindringdiepte geeft eenindicatie van degebruikswaarde van eendekvloerC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gUtiliteitsbouwcement 2002 8 43screedtester in Nederland. Om toteen goede vergelijking te komen,zijn een laboratoriumonderzoeken een praktijkonderzoek uitge-voerd,L a b o r a t o r i u m o n d e r z o e kInhetlaboratoriumonderzoekzijnmonsterplaten van 1,50 x 1,50 m2vervaardigd, in diverse diktes ensamenstelling, alsmede als zwe-vende vloeren (foto 2). Tijdens hetvervaardigen van de platen zijnprisma'sgemaakt,bewaardonderlaboratoriumomstandigheden enna 28 dagen beproefd. De platenzijn met folie afgedekt (foto 3) enna 14 en 28 dagen getest met descreedtester en na 28 dagen be-proefd op uitgeboorde kernen. Devloeren waren vervaardigd metCEM I 32,5R; fijnheidmodulusvan het zand 2,93. De resultatenzijn weergegeven in tabel 1.D15-vloerenUit tabel 1 blijkt dat de D15-vloeren alleen in het werk devereiste druksterkte kunnen be-reiken. Gezien het toepassings-gebied van D15-vloeren moet bijde screedtest worden voldaan aanklasse C van de Britse norm, 5mm. Na 14 dagen voldoen allevloeren, na 28 dagen zal de vloervan 40 mm dikte worden afge-keurd (incidenteel geval).De goedkeuring is vooral te dan-ken aan de relatief hogere ver-dichtingsgraad bij dunnere vloe-ren.D20-vloeren, standaardDe mortel van de 40 mm dikkevloer voldoet niet qua prisma-druksterkte, voor het overigeworden alle eisen gehaald.D-20 vloeren, gemodificeerdDe druksterkte in het werk bijdikten van 25 en 40 mm is onvol-doende, overigens een geringeafwijking. De indrukking bij degemodificeerde mortels is aan-merkelijk hoger dan bij de anderemortels, terwijl de prismadruk-sterkte geheel en de sterkte inhet werk bijna geheel voldoen. Ditzou kunnen samenhangen methetgehaltekunststofindemortel;hieraan is geen nader onderzoekverricht. De indrukking na 14dagen is tegen de grens van 3 mmaan en vermindert nauwelijks na28 dagen. Dit soort vloeren zou-den qua gebruikswaarde, geziendetoepassinginbepaaldeomstan-digheden,risicovoltenoemenzijn.D20-vloeren op steenwolDe screedtester keurt de vloerenvan 25 en 30 mm dikte af, zowelna 14 als na 28 dagen. Dezevloeren op steenwol zijn te dunvoor een goede gebruikswaarde.Ook de vloeren van 40 mm diktehalen het niet na 14 dagen, metgemodificeerde mortel ook nietna 28 dagen.Slechts de standaardvloer van 55mm voldoet na 14 dagen, metgemodificeerde mortel pas na 28dagen.Tabel 1 | Resultaten laboratoriumonderzoek op monsterplaten 1,50 x 1,50 m2vloertype dikte druksterkte prisma druksterkte in werk indrukking indrukking(mm) na 28 dgn na 28 dgn na14 dgn na 28 dgn(N/mm2) (N/mm2) (mm) (mm)eis 1)proef eis 1)proefD15 25 15 12 6 14,1 3,3 1,8D15 40 15 12 6 7,6 4,6 7,5D15 55 6 7,1 3,1 2,6D20 25 20 23,4 12 16 1,6 0,7D20 40 20 18,6 12 13,3 1,1 0,9D20 55 20 26,4 12 29 0,8 0,7gemodificeerde mortelD20 25 20 25,8 12 11,2 2,9 2,5D20 40 20 30,6 12 11,5 2,0 1,9D20 55 20 25,2 12 15,3 2,6 2,5vloer op 20 mm steenwolD20 30 20 23,4 12 23 2p 3pD20 40 20 18,6 12 28,3 5,1p 0,5D20 55 20 26,4 12 25,3 0,8 0,8gemodificeerde mortel op 20 mm steenwolD20 25 20 25,8 12 20,8 1p 1pD20 40 20 30,6 12 23,9 3p 3pD20 55 20 25,2 12 14,2 5,1 0,9hogere sterkteklassenD30 25 30 34,7 18 27,5 0,45 0,2D30 40 30 34,7 18 28,3 0,5 0,25D30 55 30 34,7 18 35,3 0,35 0,15D40 50 geen 24 45,1 0,25 0,1D55 50 geen 33 47,3 0,2 0,1D75 40 2)geen geen 35,3 0,3 0,11) eis conform NEN 2741:2001, 2) met pantserafwerking 8 mmp betekent pons, daarbij valt de massa door de cementgebonden dekvloer, geen = geen prisma vervaardigd of geen eis2 | Voorbereiding proefopstelling screedtesterC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU t il i teit sb o u wcement 2002 844De resultaten van de vloeren oppolystyreen isolatiemateriaal ge-ven hetzelfde beeld, doch zijn nietin tabel 1 opgenomen.De overige vloeren met een hoge-re druksterkte voldoen allen aande gestelde eisenVloeren met druksterkte hogerdan D30 worden niet in de BritseNorm vermeld.P r a k t i j k p r o j e c t e nTijdens het onderzoek zijn opdiverse plaatsen vijf praktijkpro-jecten uitgevoerd, waarbij tijdenshet aanbrengen van de vloer mon-sters zijn genomen en na 14 en 28dagen testen op de vloer zijn uit-gevoerd.Deze projecten zijn onder num-mer in tabel 2 vermeld.Op een ouderdom van 14 dagenmogen prisma's en cilinders nietworden beoordeeld, daarom staatde beoordeling tussen haakjes.Uit tabel 2 blijkt dat, wanneer dewaarden van ge?ist en gereali-seerd te grote verschillen geven,bij alle testen afkeuring volgt.Alsdeverschillentussenge?istengerealiseerd gering zijn, volgtvoor de cilinder- en prismabeoor-deling nog juist afkeuring, terwijlde screedtest goedkeuring ople-vert.Aan de hand van bovenstaandegegevens kunnen in tabel 3 voor-lopige toetsingswaarden wordengegeven voor de Nederlandse si-tuatie. Daarbij wordt opgemerktdat een druksterkte vanaf D20 opisolatie moeilijk is te bereiken inverband met de absorptie van deverdichtingsenergie door het ge-bruikte isolatiemateriaal.C o n c l u s i e s u i t h e to n d e r z o e kDe screedtester blijkt een gemak-kelijke methode voor het bepalenvan de geleverde kwaliteit vaneen vloer in een vroeg stadium.Er blijkt een verband te bestaantussen de druksterkte en de in-drukking van de screedtester.Bij de Nederlandse situatie, dieverschilt van de Britse door gerin-gere vloerdikten voor hechtendevloeren,wordendetoetsingswaar-den aangescherpt.Aanvullend onderzoek is nodigom de relatie te kunnen bepalentussen druksterkte en indrukkingdoor de screedtester en naar hetgedrag van calciumsulfaatgebon-den dekvloeren met en zonderisolatie, omdat dit soort vloerendeel uitmaakt van de Nederlandsemarkt.Reeds nu kan al gesteld wordendat de BRE-screedtester een ge-makkelijk te hanteren betrouw-baar apparaat is, met een aantalvoordelen:? de meting kan praktisch opalle plaatsen worden uitge-voerd, zonder water- of electri-citeitsaansluiting;? de metingen zijn erg een-voudig en betrouwbaar doorde gecontroleerde hoeveelheidenergie die de vloer belast;? de resultaten van de metingenzijn direct beschikbaar, vooralvan belang bij beslissingen ofvloeren kunnen blijven liggenof moeten worden verwijderd;? de vloer wordt slechts geringbeschadigd, er behoeven na-genoeg geen reparaties teworden verricht. Eventuelereparaties kunnen, gezien degeringe beschadiging, metkunstharsgebonden mortelworden uitgevoerd. Geen ver-traging door droogtijden zoalsbij cementgebonden mortels;? beschadigingen aan leidingenin de vloer komen niet voor.Alsderesultatenvannaderonder-zoek bekend zijn, is het aan tebevelen de testmethode met descreedtester op te nemen in NEN2741, in plaats van de huidigedruksterktebepaling. sL i t e r a t u u rNEN 2741:2001 ? Met cement ge-bonden dekvloeren. Kwaliteit enUitvoering.Tabel 2 | Resultaten praktijkprojectenproj.nr ge?iste klasse prisma- cilinder- BRE- beoordelingdruksterkte druksterkte indrukking(N/mm2) (N/mm2) (mm)prisma's cilinders BRE821 D30 na 14 dgn 13/13/8 8/6/5 2,5/3/3,8 (afkeur) (afkeur) afkeur822 D20 na 14 dgn 17 9 1,5 (afkeur) (afkeur) goedk822 D20 na 28 dgn 19 10 1,5 afkeur afkeur goedk823 D20 na 14 dgn 13 9 1,8 (afkeur) (afkeur) goedk823 D20 na 28 dgn 17 11 1,7 afkeur afkeur goedkTabel 3 | Voorlopige toetsingswaarden BRE-screedtestervloertype hechtend tot 50 mm dikte op isolatie14 dagen 28 dagen 14 dagenD15 4,0 3,5 5,0D20 3,5 3,0 4,0D30 2,5 2,0 3,03 | Enkele proefplaten opeen rij