? ? ? verkeer en vervoerSchiphol is meer dan een luchthaven: het is een knooppuntvan verkeersstromen, ookwelaangeduid als multimodaal vervoersknooppunt. Bereikbaarheid is het toverwoord. Van-daardevoortdurende plannen voor uitbreidingen hetverbeteren van deinfrastructuur. Ditgebeurt in nauwoverlegmetrijks- en regionale overheden, alsmede metNS. Hetis een in-gewikkeld vervoerssysteem, dat wordt gekenmerkt door verschillende stromen zoals depassagiers, de vele werknemers, het vrachtverkeer en niet te vergeten de bezoekers enrecreanten. In dit artikel wordt een overzicht geschetst van de organisatie van deze infra-structuur en de plannen die er thans zijn of worden ontwikkeld.SCHIPHOLENDE INFRASTRUCTUURCD Trac? van de verlengde Westrandweg inhet wegennet rondom SchipholSchiphol streeft ernaar mainport te worden.DaUs iets als een economisch zwaartepunt,een pijler waar de economie op rust. In Euro-pa zullen in de nabije toekomst vier of vijfvliegvelden de toon aangeven: Heathrow,Charles de GaulIe en de luchthaven vanFrankfurt. Schiphol wil daarbij horen alsmainport. Zo'n mainportdientte beschikkenover ??n of enkele sterke luchtvaartmaat"schappijen die zoveel mogelijk bestemmin-gen in de hele wereld bedienen.De overslagcapaciteit en -kwaliteit van eenluchthaven wordt niet alleen bepaald doorhet geboden vervoersproduct en de bereik-baarheid in de lucht. Van minstens zo grootbelang is de bereikbaarheid aan de landzij-de. Vandaar datAmsterdam Airport Schiphol(AAS) werkt met de bedrijfseenheden airsi-de-terminal en landside-terminal. Tot hetge-bied van de laatste behoren in grote lijnenhetvoorterrein van de luchthaven waar mente maken heeft met zaken als aankomendeen vertrekkende reizigers, met de regie vanhetvrachtproces, vastgoed, landside opera-tions waartoe ook het parkeren behoort, denutsvoorzieningen en de bereikbaarheid.Enkele getallen geven een indruk van degrootte: de luchthaven Schiphol telde in1996 321.779 vliegtuigbewegingen en erwaren 27,8 miljoen passagiers.De externebereikbaarheid van een luchtha-ven is veelomvattend. Bij elkaar komen im-mers:? het reizigersvervoer;? al het openbaar vervoer;? vervoer van vracht per as;? georganiseerd vervoer;? fietspaden;? binnen(scheep)vaart (zoals aanvoer kero-sine).54De bereikbaarheid over de weg verloopt viadrie wegen: A4, A9 en N201 (fig. 1). Daar-mee zijn erdirecte verbindingen methethartvan Amsterdam, Leiden/Den Haag enUtrecht. De capaciteit van de A4 is van grootbelang voor de luchthaven.Het intercity?station aan de Schiphollijngeeft de luchthaven goede verbindingenmetde belangrijkste steden in Nederland enEuropa, al is nog niet elke verbinding opti-maal.Rondom de luchthaven groeit de bedrijvig-heid enorm, hetis een toplocatie voortal vanbedrijven. Dat komt mede totuitdrukking inde vestiging van het WTC Schiphol Zaken-centrum. Schiphol Plaza is een winkelcen-trum voor de personeelsleden van debedrij-ven op Schiphol en voor de regio, maar ookvoor recreanten, afhalers en wegbrengersalsmede depassagiers. Uiteindelijkgaat hetom een werkstad met ruim 500 bedrijven enmeer dan 43 000 personeelsleden.CEMENT1997/7-8? Schiphol is een knooppunt van verkeersstromen. foto: Aerophoto SchipholPlannen en verwachtingenHet wegennet is inmiddels overvol en hierzijn verbeteringen c.q. capaciteitsuitbreidin-gen noodzakelijk.Als belangrijk alternatief is er de ontwikke-ling van de Verlengde Westrandweg, een di-recte verbinding vanaf het kruispunt A4 tenwesten van de luchthaven en Badhoevedorpnaar de A9 en het westelijk havengebied inAmsterdam. Daarmee wordt een deel vanhetverkeer uit het hartvan Schiphol gehaald(fig. 1).Ook de A4 zelf zal worden verbeterd, met na-me het kruispunt met de provinciale weg bijHoofddorp en het knooppunt Badhoeve-dorp.De mogelijkheden van een transferium met'pay-lane' ten zuiden van Schiphol wordenbestudeerd.Amsterdam AirportSchiphol streeftook naarverbetering van de bereikbaarheid door hetopenbaar vervoer te stimuleren.Rail 21 van NS, HSL en verdubbeling van hetaantal sporen vormen de hoofdonderdelenvan deze plannen.Een spoedige aanleg van de HSL-Zuid zouwelkom zijn, in combinatie met de aanlegvan een HSL in oostwaartse richting.Een ander railproject is de geplande Utrecht-boog, een spoorverbinding waarmee Schip-hol en Utrecht rechtstreeks met elkaar ver-bonden zullen worden. De aftakking is ge-pland ter hoogte van station Duivendrecht.Hiermee zou de bereikbaarheid per open-baar vervoer sterk worden verbeterd, wat te"gemoet komt aan de doelstelling die deluchthaven zicht stelt: in 2003 reist 40% vande passagiers en het personeel per trein.Daarbij wordternaargestreefd dat de passa-giers niet hoeven over te stappen en zekerkunnen zijn van de reistijd.Amsterdam Airport Schiphol hoopt dat dethans in voorbereidingzijnde noord-zuid me-trolijn Amsterdam in de toekomst wordtdoorgetrokken van het WTC in Amsterdam-Zuid tot Schiphol (centrum) of Hoofddorp.BusverkeerOngeveer 800 bussen doen dagelijks Schip-hol aan. Gestreefd wordt naar voltooiing vande zuidtangent in 2002, ofwel de verbindingIJmuiden - Haarlem - Hoofddorp - Schiphol -Schiphol-Oost - Aalsmeer en Weesp. Circa35% van dewerknemers woont in hetgebiedvan deze lijn. Op tal van plaatsen wordt alaan deze verbinding gewerkt. Het wordt eenCEMENT1997/7-8busbaan met de mogelijkheid deze te 'ver-railen', ofwel er een hoogwaardige light railvan temaken met extra voorzieningen. Eendoortrekking naarAmsterdam-Zuid hoorttotde mogelijkheden.VrachtverkeerHet vrachtverkeer is van groot strategischbelang. 50% van de vracht wordt vervoerdmet combi-vliegtuigen. Na Frankfurt isSchiphol de grootste vrachtluchthaven vanEuropa.Qua verdeling: intercontinentaal wordt allevracht gevlogen, Europees gezien kan en zalin toenemende mate vracht over de weg ofper spoor worden vervoerd. De luchthavensFrankfurt, Charles de GaulIe en Schipholvoeren besprekingen hierover.OlSDe stap naar een ondergronds logistiek sys-teem (OlS) ligt voor de hand. Het CTT Cen-trum transporttechnologie in Rotterdamheeft onlangs een Definitiestudie uitge-bracht over het OlS. Het OlS is een onder-grondse buisverbinding voor transport vantijdkritische goederen zoals high-tech pro-ducten, onderdelen, fruit, kranten, tijdschrif-ten en bloemkwekerijproducten tussenSchiphol, de bloemenveiling Aalsmeer eneen nieuwte ontwikkelen Railterminal nabijHoofddorp.De planning van de OlS geeft het volgendebeeld te zien: voorontwerp en definitief ont-werp 1997 - 2000; uitvoering medio '98 tot2004.In een afzonderlijk artikel in dit themanum-mer wordt op de OlS nader ingegaan.Andere optiesThansis de vraag aan de orde: moet er meerluchthavencapaciteit in Nederland komen?Schiphol mag immers niet meer dan 44 mil-joen passagiers per jaar verwerken, terwijluit prognoses blijkt dat er in ons land eenmarkt is voor minimaal 56 miljoen en mis-schien wel 80 miljoen passagiers tussen2010 en 2015.Waar de verdere groei moetplaatshebben isnog onbekend en onderwerp van studie/dialoog.Bronnenmr.R.J.M.Sturm, N.V. luchthaven Schiphol.Herman Stil, De Megaprojecten. Sdu Uitge-vers, 1996.P.L.Spits?55