IONDERZOEK IBEREKENING ISCHEURGEDRAG VANHOGE LIGGERS INGEWAPEND BETON (111)DIMENSIONERINGSNOMOGRAMMEN VOOR DELIJFWAPENINGir.C.R.Braam.. TU Delft, StevinlaboratoriumIn twee eerder in dit blad verschenen artikelen is ingegaan op het scheurgedrag vanhoge gewapend-betonliggers en op de hoeveelheid lijfwapening die is vereist Otn descheurvortning over de gehele liggerhoogte te beheersen. In het eerste artikel 11] lagde nadruk op in de literatuur beschreven experitnentele resultaten en theorie?n.Geconcludeerd is dat nog geen algemeen geldig rekentnodel voorhanden is. Daarotnis besloten experitnenten op hoge liggers uit te voeren, waarvan de resultaten in hettweede artikel zijn beschreven [2]. In dit derde en laatste deel zal worden ingegaanop het in te voeren spanning-rekdiagratn bij DIANA en op eencotnputerprogratntna dat een snelle analyse van het gedrag vangewapend-betonliggers mogelijk tnaakt. Tenslotte zal het uit deonderzoeksresultaten afgeleide rekentnodel worden besproken, toegelicht aan dehand van een rekenvoorbeeld. .Zoals ?n de twee voorgaande artikelen is geconstateerdblijken er nauwelijks formules voorhanden te zijnvoorhet dimensionerenvan lijfwapening bij hoge lig-gers. Een mogelijke verklaring voor deze geringe kennis iswaarschijnlijk het feit dat de scheurvorming inhetlijfvan be-langwordtbij liggers die ten minste600 mm hoogzijn.Bij on-derzoeken in laboratoria moet de liggerhoogte uit praktischeoverwegingenvaakbeperkt blijven.Een goedvoorbeeld ?s eenzeer uitgebreid onderzoek datin deBRD is uitgevoerd, waar-bij in totaal 58 liggers werden onderzocht, waarvan er slechtstwee hoger waren dan 625 mm [3].Daarom is besloten in het Stevinlaboratorium van de TUDelftexperimentenop 800 mm hoge gewapend-betonliggersuit te voeren. In het tweede artikel is een kort overzichtvan deonderzoeksresultaten gegeven. Aan de hand hiervan is eenmodel opgesteld waarmee het scheurgedrag in het lijf kanworden bepaald.In dit derde en laatste artikel zullen dimensio-neringsnomogrammenwordengegeven die met het ontwik-kelde 'model voor secundaire scheurvorming' zijn opgesteldenwordthet gebruikvande nomogrammen toegelichtaandehand van een rekenvoorbeeld.Voorafgaand hieraanwordtingegaanop numeriekevoorspel~lingen.Inheteerste artikel is ten aanzien hiervan reedsgewezen op deinvloed van de modellering van de tension-stiffening op hetgehanteerde spanning-rek diagramvanhetbeton en daarmeeop het last-zakking c.q. moment-kromming diagram. In ditartikel worden suggesties gedaan om de verschijnselen 'stiffe-ning' en 'softening' ondubbelzinnig te verwerken in het bij62DIANA in te voeren spanning~rekdiagram van beton.Dezelfde aanpak is toegepast bij het ontwikkelen van eencomputerprogramma waarmee het gedrag van een gewa-pend-betonligger snel kan worden geanalyseerd, het zoge-noemde 'Liggermodel'. De metdit liggermodel verkregen re-sultaten zijn vervolgens vergeleken met de voorspellingen uitDIANA.Mom.ent-krom.ming diagraltlltlenIn het tweede artikel zijn de moment-kromming relaties van4 van de 15 beproefde gewapend-betonliggersgegeven. Daar-bij is geconcludeerd dat deze relaties eenvoudig zijn afte lei~den uit hetgedrag van een gescheurde doorsnede. Bij het ma-ken van zo'n berekening wordt verondersteld dat het betongeen trekspanningen op kan nemen en dat 'vlakke doorsne-denvlak blijven' (Bernouilli). Ook de aanhechting tussen staalen beton wordt buiten beschouwing gelaten. Hierdoor is hetgehanteerdespanning-rekdiagramvanhetstaal gelijkaandatvan een niet-ingebedde staaf.De op basis van de alom bekende doorsnedeberekening ge-vonden kromming wordt 1