prof.ir.B.W. van der Vlugthoofdredacteur Schade-omvang aan betonbuiten bepaald - wat nu?Op de CUR-VB-dag op 3 mei jl. zijn de be-langrijkste resultaten bekendgemaakt vande inventarisatie, die door CUR-VB is ge-maakt van de schade-omvang bij aan de bui-tenlucht blootgestelde betonoppervlakkenin de woningbouw. De opdracht werd in 1983verleend door het ministerie van VROM enbetrof de bouwperiode 1950-1980. Daarmeeis een eind gekomen aan een deel van despeculaties die de discussies in depers overde betonschade het afgelopen jaar hebbeningeluid en begeleid. CUR-VB-commissie08 'Beton in de Woningbouw' heeft de om-vang van de schade geraamd op f 383 mil-joen (tabel 1). Dit ligt dan wel dichter bij delaagste speculaties van enkele tientallen mil-joenen guldens dan bij de hoogste van f 10to 15 miljard, maar het bedrag is wel zo hoog,dat de samenleving het volste recht heeft vande bouw, i.c. de 'betonwereld' deugdelijkantwoord te krijgen op drie vragen:, In ??n van de komende nummers van Ce-ment zal over dein het rapport neergelegdebevindingen en conclusies uitgebreid wor-den gepubliceerd.- welke oorzaken voor de schade zijn con-creet aan te wijzen?~ welke lering wordt hieruit getrokken, ofconcreter, welke maatregelen zijn of wordengenomen om dergelijke situaties in de toe-komst te vermijden?- hoe kan de schade het beste worden her-steld?De 'betonwereld' is dan wel geen rechtsper-soon, alleen een conglomeraat van velen.De samenleving zal daarbij vooral kijken naartwee organisaties: Betonvereniging en CUR-VB.Een voorlopig antwoord op de eerste vraagis te vinden in het rapport over de gehoudeninventarisatie'. De directe schade is betrek-kelijk gering. Grotendeels blijkt de schade tebestaan uit constructies waarvan moet wor-den aangenomen dat de veronderstelde le-vensduur niet wordt bereikt zonder aanvul-lend onderhoud. Deze schade wordt voorna"melijk veroorzaakt door onvoldoende dek-king en/of onvoldoende betonkwaliteit.Voorts blijkt dat het gebruik van CaCI2 bij deschade geen belangrijke rol speelt; hetzelfdekan worden gesteld wat betreft de keuze vanhoogoven- of portlandcement.Een definitief antwoord op de vraag naar deoorzaken zal nog het nodige onderzoek vra-gen, ofschoon door CUR-VB-commissiePB32 'Relatie agressiviteit milieu en duur-zaamheid betonconstructies' reeds een aan-zet is gegeven door een studie naar de pro-cessen van wapeningscorrosie. Op de twee-de vraag, hoe zulke situaties in de toekomstte vermijden, valt geen afdoende atwoord tegeven vooraleer vraag 1 is beantwoord. Welheeft CUR-VB-commissie PB32 op grondvan haar studie aanbevelingen gedaan voorhet te volgen beleid om de risico's van Wape-ningscorrosie te verkleinen. CUR-VB heeftvoorts besloten tot het onderzoeksproject'Kwaliteitsborging' speciaal gericht op hetbouwen in beton.Ook de derde vraag betreffende het herstelvan de schade zal niet zo gemakkelijk tebeantwoorden zijn. Er bestaan wel drieCUR-VB-rapporten en een BV-publikatie overbe-tonreparaties, maar de ervaringen met repa-raties zijn nog beperkt; hetzelfde geldt voorhet aantal deskundigen. Voorschriften enrichtlijnen voor de produktie en werkwijzenzijn er nog niet en het aanbod van produktenen reparatiebedrijvengroeit met de dag.Door de Betonvereniging wordt, in samen-werking met KOMO gestreefd naar een er-kenning van reparatiebedrijven, waarvan eenaantal inmiddels zijn aangesloten bij de Ver-eniging van Betonreparatiebedrijven (VBR).Dat laatste is van belang voor de directeschade. Ten aanzien van de indirecte schade(aanvullend onderzoek) zal er behoefte zijnaan eenvoudige richtlijnen voor regelmatigeinspectie van de betonoppervlakken buiten.De drie vragen zijn voorlopig dus nog nietvolledig te beantwoorden. Het schadebe-drag dient evenwel niet te worden overtrok"ken. Relativering is op z'n plaats, door bij-voorbeeld de niet-zichtbare schade te be-schouwen in relatie tot het periodieke onder-houd van woningen. Niettemin is er voor debetonwereld alle aanleiding te onderzoekenhoe het ondeugdelijkheidspercentage ver-der omlaag kan worden gebracht.In zijn jaarrede tijdens de Betondagvan 1983(17 november jl.) heeft de voorzitter van deBetonvereniging zich niet van de problemengedistantieerd. Deze stelde toen de vraag:hoe komt het dat algemeen aanvaarde prin-cipes terzake van de kwaliteitszorg in de in-dustrie ni?t altijd tot de bouwwereld door-dringen? Het was een retorische vraag diehoogst actueel is. Naar het antwoord op dievraag dient in elk geval te worden gezocht.Dat vergt een fundamentele benadering,waarbij alle schakels in de aansprakelijk-heidsketen van essentieel belang zijn. De be-tonwereld zal een sluitende procedure voorprocesbeheersing moeten ontwerpen zodatovereengekomen kwaliteit ook inderdaadwordt gerealiseerd. Dat zal lIiet eenvoudigzijn in een tijd van krappe financi?le midde-len.Tabel 1Geconstateerde en te verwachten schadein de woningbouw aan beton blootgesteldaan de buitenlucht.Cement XXXVI (1984) nr. 5categorieslechtverdachtgoed277%2,323,474,3schadezichtbaarniet zichtbaargeenkosten herstel kosten preventief 71 miljoenf 312 miljoen