Als in de gebruilGfase van het bouw-werk correctieve maatregelen noodza-kelijk zijn, dan is de voorspelbaarheidten aanzien van de levensduur van dewerking van deze maatregelen veel ge-ringer dan bij maatregelen in de nieuw-bouwfase. Vaak is er al sprake van aan-zienlijke aantasting, waarbij meestalmeerdere factoren van interneen exter-ne aard een rol spelen. Ter illustratietoont foto 4 een opname van de Al-Shindagah tunnel in Dubai, die mo-menteel onder directie van Nedeco(Rijkswaterstaat, Intron, Tebodin)wordt gerepareerd. Corrosie van wape-ning als gevolg van binnendringendzeewater,maar ookdoorhetbij debouwzo nu endangebruikenvan door chlori-de verontreinigd toeslagmateriaal, toe-passing van een poreus groftoeslagma-teriaal en een permeabele cementsteen,zijnde (hoofd)oorzakenvan de opgetre-de schade aan deze tunnel.De mate waarin van corrosie sprake is,verschiltvan lokatie totlokatiesterk. Opsommige plaatsen is volledig herstel uitconstructieve overwegingen niet goedmogelijk. Zekerheid dat na reparatieSchade aan hoofdtribunevan PSV-stadionInjunijl. verschenen in de dagbladpersverontrustende berichten over ernstigeschade aan de draagconstructie van debijna 10 jaar oude hoofdtribune. Deschade houdt de direct betrokkenenreeds enkelejaren bezig.Hetbetreftde constructiewaarvan in dehierbijgaande figuur een doorsnede isgegeven. De tribune is opgebouwd uit14voorgespannen betonspanten,elkge-dragen door 2 kolommen. De .elemen-ten zijn in de fabriek vervaardigd. Devrij-uitkragende overkapping van 30 mbestaat uit een ruimtelijk stalen vak-werk dat aan de spantkoppen is opge-hangen.Omop hetgewichttebesparenwerd hetlichte toeslagmateriaal Korlin gebruikt,een materiaal op basisvan ge?xpandeer-de klei.Indebeschrevenspantenis vooral aandebovenzijde ernstige scheurvorming ge-constateerd, alsmede afgedrukte schol-len beton ter plaatse van de verankerin-gen van de overkapping aan de spant-koppen. Naar aanleiding van een eersteonderzoek naar de aard en de oorzaakvan de schade is geconstateerd dat zichin de spanten ettringietvorming heeftvoorgedaan, een chemisch proces datCement 1987 nr. 8van de ruim tienjaar oude tunnel, zichbinnen nog eens zo'n periode geen inci-dentele problemen meer zullen voor-doen, valt niet te bieden.In de artikelen die in deze serie znllenvolgen, zullen de lacunes in onze kennisals het gaat om correctieve maatregelen(reparaties) blijken. Lacunes die vooreen aantal schadegevallen in CDR-rap-port 86-1 [12] zijn ge?nventariseerd. Dekomende jaren zullen door onderzoe-kingen in binnen- en buitenland dezelacunes voor een belangrijk deel gevuldmoeten worden. Onderzoek, in op-dracht van CUR uit te voeren, naar deduurzaamheid van correctieve maatre-gelen zal daarzekerookeen bijdrage toegeven.Literatuur1. B?ton in de woningbouw-vooron-derzoek, CUR-VB-rapport 84-8,19842. Inventarisatie schade-omvang van inde periode 1950-1980 aan de buiten-luchtblootgesteld betonoppervlakindewoningbouw, CUR-VB-rapport 118,19843. Malotaux, p.ehA, In't Veld, K., In-'''''met uitzetting gepaard gaat. In hoeverredit proces van invloed is geweest op dewaargenomen schade wordt nog naderonderzocht.In het onderzoek is tevens een afnamevan de betondruksterkte geconstateerd.In afwachtingvan eendefinitiefoordeelis besloten de omgeving van de tribuneaan de stadzijde afte zetten en de over-kapping met hulpkolommen extra on-dersteuning te geven.De redactievan Cementmeent dat het inhet belang is van de betontoepassing ingeavanceerde constructies wanneerdustri?leorganisatieA enB, collegedic-taten, TU Delft, 19874. Inspectie van bestaande betoncon-structies: Leidraad ter preventie en be-perking van schade tengevolge van wa-peningscorrosie, CUR-VB, Cement1985, nr. 45. Beton in warme landen, artikelense-rie in Cement, 1984/19856. Laurentius, G., Onderhoudsbewustontwerpen, Stichting Toekomst Beeldder Techniek, 19867. Duurzaamheid van gebouwen,TNO-IBBC rapport B-83-521/62.3.19868. Betonreparatie en preventief onder-houd aan de Zeelandbrug, Cement 1986,nr. 119: Bijen,]., Het beschadigd imago vanhet verband tussen staal en beton, in-treerede TU Delft, 198610. Multi-sponsor-onderzoek betonre-paratiemiddelen, Bouwcentrum, 198511. Loenen,]. van, intreeredeKMA 198612. Reparatie enbeschermingvan beton:Literatuurstudie, vraagpunten en ken-nis lacunes, CUR-rapport 86-1, 1986_jEoo'1- -------- ;I'I ~11--~overde oorzaakendegevolgenjuistein-formatie wordt verstrekt. Zij hooptdaarom nader op dit schadegeval terugte komen.Redactie23