? utiliteitsbouw ? constructief ontwerp??r.J.GaIJaard MBA, ARCADIS Bouw/lnfra, Den HaagEen van de onderdelen van het plan De Resident is het kantoorgebouw Castalia. Dit ge-bouw, naar een ontwerp van Michael Graves, maakt onderdeel uit van het ministerie vanVWS. Op de plaats van dit gebouw stond voorheen het zogenaamde Transitorium, eenrijksgebouw uit de eind jaren zestig (en daarvoor het afgebrande gebouwK & W). Bij deontwikkelingvan De Residentwashetvoor de Rijksgebouwendiensteen uitgangspuntdedraagconstructie van hetTransitorium volledigte handhaven en het gebouw door een ge?velrenovatie en eventueel een aanbouw, een nieuw aanzien te geven.ROEIENMETDERIEMENDIEJEHEBT!EEN TWEEDE LEVEN VOOR EEN DRAAGCONSTRUCTIE - METAMORFOSE VAN HETTRANSITORIUM TOT CASTALlAHet ontwerpproces van een gebouw om eenbestaande draagconstructie verloopt opeen volstrekt andere wijze dan het ontwer-pen van een nieuw gebouw. Het ontwerppro-ces van een nieuw gebouw startmet enkeleglobale schetsen van de architect, waarna-ais hetgoed is-architecten constructeur ge-zamenlijk het ontwerp verder uitwerken.Hierbij stuurt de een de ander aan op basisvan zijn specifieke competentie. Bij voorstel-len van de architect worden constructieveoplossingen aangegeven, de gekozen con-structies worden gedimensioneerd en daar-na tot in detail uitgewerkt. Op deze wijze kun-nen ontwerpwensen van een architectmeestal wel gerealiseerd worden.Bij het ontwerpen van een gebouw om eenbestaande draagconstructie wordt dezevolgorde omgekeerd. Immers de constructieCD Ontwerpschetsen Graves48is al klaar als de architect nog moet begin-nen. Bij alles wat de architect bedenkt moetde constructeur tot in detail controleren c.q.aantonen of de bestaande constructie welin staat is de nieuWebelasting als gevolgvanhet architectonisch ontwerp op te nemen.Als dat niet hetgeval is, moet hij vervolgensaangeven ofde wens wel realiseerbaar is, enhoe dat dan zou kunnen, uiteraard zonderde realiteit van kosten en uitvoeringsmoge-lijkheden uit het oogte verliezen. Om het po-pulair te zeggen: het ontwerpen van eennieuw gebouw om een bestaand casco isvooral proberen te roeien met de riemen dieje hebt gekregen.Op het moment dat Michael Graves de op-dracht verwierf voor het ontwerp van dit ge-bouw, lag er in het masterplan van De Resi-dent al een aantal richtlijnen en aannamesvoor het gebouw vast. Zo was het uitgangs-punt in de workshop al geweestdat de recht-hoekige gevelmassa van het gebouw onder-broken diende te worden. De suggestie werdgedaan om in de gevels een verticale belij-ning te maken om een deling in smallerekantoortorens te suggereren. Ook werd eensuggestie voor de top gegeven door eentweetal getrapte daken te maken, onderlinggedraaid. Veiligheidshalve was bedacht de"ze toppen niet bovenop het bestaande ge-bouw te maken maar ze juistte cre?ren dooreen deel van het bestaande gebouw weg tehalen.Graves voelde zich door dergelijke richtlijnenechter niet gebonden. Opde eerste bespre-king kwam hij met een aantal globale schet"sen van mogelijke ontwerpvarianten envroeg de aanwezigen deze te becommenta"ri?ren (fig. 1). Het commentaar was nietvanCEMENT1998/12120~OhjL-~--"-,72",-00~~---,j