Toegepaste staalvezelbetonVoor de afdichting van de bodem van debouwput is totaal 28 600 m3 onderwaterbe-ton gebruikt. Bij het storten van onderwater-beton ontbreekt de mogelijkheid om ver-dichtingsapparatuur toe te passen, terwijlbovendien uitspoeling van cement en f?nedelen kan optreden. Voorhetstorten van be-ton onderwaterzal de betonspecie een aan-tal specifieke eigenschappen moeten bezit-ten, zoals goede vloeieigenschappen en vol-doende samenhang. Door de toevoegingvan silicafume is de samenhang van de be-tonspecie tijdens het storten gewaarborgd.Door het grote specifieke oppervlak, de ver-betering van de korrelopbouw :in het micro-gebied en de puzzolane eigenschappen isde functie van silicafume drieledig. Met be-hulp van een superplastificeerder is devloeibaarheid verhoogd, waardoor de be-tonspecie onder water zelfverdichtend is.Een vertrager is toegevoegd met het oog opeventuele zetting van de ondergrond en mo-gelijke stagnaties in de aanvoer van de be-tonspecie.Door de toepassing van een vertrager komtde sterkteontwikkeling traag op gang: na??n week 25 N/mm2en na 28 dagen 35N/mm2?Laser projecteert uitsparingen in dewapeningWanssum Beton in Wanssum heeft met suc-ces ge?xperimenteerd met lasers bij het opmaat maken van de wapening voor breed-plaatvioeren. Opjaarbasis maakt het bedrijfzo'n 70 duizend stuks breedplaatwapeningin een seriegrootte van gemiddeld twee.Twintig procent van de tijd voor het op maatmaken van de wapening werd besteed aanhet uitmeten en tekenen, terwijl deze gege-vens al in het CAD-systeem zaten. Daaromzocht Wanssum Beton een methode om de-ze gegevens te vertalen naar apparatuur dieper plaat exact projecteert waar de uitspa-ringen voor bijvoorbeeld het trapgat moetenkomen. Een laserprojector bleek daarvoorde oplossing. De rode laserstralen geven naeen druk op de knop meteen tot op de milli-meter nauwkeurig aan waar geknipt moetworden. Voorheen kostte het uittekenen opbasis van een uitdraai van de tekenkameralgauw een kwartier.Deze innnovatie kwam tot stand in samen-werking met het InnovatieCentrum Zuid-Limburg.CEMENT1996/9Door toevoeging van staalvezels is de buig-treksterkte van het onderwaterbeton ver-groot. In verband met de verwerkbaarheid isde grootste korrelafmeting van het toeslag-materiaal beperkttot 16 mmo Ditis ongeveer1/3tot 1/2van de toegepaste lengte van destaalvezel.In combinatie met de gekozen uitvoerings-techniek is een homogene, waterdichte enduurzame bodemafsluiting gerealiseerd.Planning en veiligheidHet aanbrengen van de betonvloer hadplaats op een diepte van 17,5 m. Het krappetijdschema vereiste een goede planning envoldoende reserveapparatuur bij defecten.Voorelk stuk materieel was vervanging dooreen reserveapparaat direct mogelijk. Ookwas een werkplaats ingericht voor het ma-ken van hulpgereedschappen en het uitvoe-ren van onderhoud en reparatie. Er werd invierploegendienst volcontinu gewerkt. Bijhet project waren in totaal 75 duikers be-trokken, geleid door twee projectleiders endrie uitvoerders. Hierdoor kon hetvoorberei-den, storten en afwerken van de onderwa-terbetonvloer in korte tijd worden uitgevoerd(december '95 - juni '96).De duikwerkzaamheden zijn uitgevoerd con-Nadere inlichtingen:Wanssum Beton, Wanssumtel. (0478) 532041form de richtlijnen van het ?dvies Duikwet-geving 1991' van de Arboraad. Daarnaastwerden de regels voor kwaliteitsborging vande Nederlandse Algemene Duik Organisatie(NADO) afgeleid van NEN-ISO-9002 gehan-teerd.TenslotteVoor de duikcombinatie was de uitvoeringvan dit werk een generale repetitie. Geziende bouwplannen in Berlijn kan het werk alsvoorbeeld dienen voor een aantal vervolg-projecten. Door de uitvoeringvan grootscha-lige werken wordt niet alleen veel ervaringopgedaan, maar wordt het gebruik van on-derwaterbeton ook een economisch aan-trekkelijke variant.DOOr het specifieke karakter van het werk isdoor de hoofdaannemer een stortsysteemontwikkeld dat in combinatie met het Hop-dobbersysteem bij volgende werken zoukunnen leiden tot het ideale stortsysteemvoor onderwaterbeton.Literatuur1. K?hne, J.H., Storten van onderwaterbe-ton met de Hop-dobber. Cement 1983, nr.12.?Windows-applicatie Technosoft Construc-teurspakket en TechnobaseSinds kort is er een Windows-applicatie vanhet Technosoft Constructeurspakket ver-krijgbaar. Het pakket bestaat nog steeds uitvier compacte software-modules ter onder-steuning van het basisrekenwerk voor deconstructeur, maar nu met alle voordelenvan de grafische Windows-interface. Alleswat grafisch kan is nu ook grafisch weerge-geven. Naast de interface is het hele pakketgrondig doorgenomen en waar mogelijksneller, directer en completer gemaakt.Ook van het pakket Technobase is nu eenWindowsversie beschikbaar. Met dit pakketkunt u uw CAD-tekeningen en projecten ar-chiveren.Nadere inlichtingen:Technosoft, Lochemtel. (0573) 28 90 0061? ? ?Koeling met stikstof maakt betonstortenseizoensonafhankelijkAannemingsbedrijf Visie Bouw BV uit Bever-wijk heeft onlangs vloeibare stikstof toege-past voor het koelen van betonspecie. Despecie is verwerkt in volumineuze wanden,vloeren en funderingen bij de uitbreidingvande luchtsplitsingstabrlek op het Hoogoven-terrein in Ijmuiden. Normaal worden ditsoort stortprojecten inhet voor- of najaarge-pland, omdat de voorgeschreven storttem-peratuur van 12 ? 13 oe dan te realiseren is.Door de betonspecie vlak voor het storten tekoelen met vloeibare stikstof, kan zelfs tij-dens de heetste zomerdagen de tempera-tuur binnen aanvaardbare grenzen blijven.Voor het koelen van betonspecie met stik-stof heeft gassenproducent Hoek Loos eenmobieleInstallatie ontwikkeld, die per bouw-project kan worden gehuurd. Vanuit deze in-stallatie wordt de vloeibare stikstof van-196 oe met een lans in de draaiende truck-mixer gebracht. De koude die bij de verdam-ping van stikstof vrijkomt, wordt op deze wij-ze gelijkmatig door de betonspecie ver-spreid. Later verdwijnt de stikstof als inertenongevaarlijk gas in de atmosfeer. Voordelenzijn dat er geen speciale voorzieningen in deconstructie nodig zijn en dat de stortsnel-heid nauwelijks wordt beinvloed. Koelingmet stikstof is eerder toegepast bij de Oost-brug over de Grote Belt in Denemarken.Nadere inlichtingen:Visie Bouw bv, Velsen-Noordtel. (0251) 22 93 42Hoek Loos,Rotterdamtel. (010) 427 65 8262Nieuw montagesysteem maakt monterenzonder plug mogelijkDe Duitse firma Ludwig Hettich (Heco) uitSchramberg brengt een nieuw montagesys-teem op de markt: de Multi-Monti schroef-ankers. Deze kunnen in verschillende bouw-materialen zonderplug bevestigd worden engeven dan een even sterke verbindingals detraditionele schroef en plug. Multi-Montlschroefankers zijn geschiktvoorverankeringin beton, kalkzandsteen, baksteen,klinkers,B2-blokken en gevelstenen. Niet alleen Ilch-te materialen zoals gordijnrails, plinten enkabelgoten, maar ook zwaardereconstruc-ties als vensters en deurkozijnen kunnenmet de schroefankers worden vastgezet.Multi Monti is zelfs geschiktvoor het bevesti-gen van zeer zware constructies als sys-teemplafonds, pijpleidingen, voetplaten,hekwerken, balken, gordingen en kolom-men.Doordat een hele werkgang. namelijk hetpassen en aanbrengen van de pluggen ach-terwege kan blijven, leveren de schroefan-kers een tijdsbesparing op van 25% ten op-zichte van de traditionele schroeven metplug. Erhoeven alleen gaten geboord te wor-den met een diameter die iets kleiner is dande gebruikte schroefankers. De schroef-draad van het onderste deel van de schroef-ankers is voorzien van zaagtandjes. Hier-door functioneert het schroefanker als tapwaarmee een schroefdraad in het materiaalwordt gesneden. Zo kunnen de schroefan-kers er ook weer gemakkelijk uitgedraaid enopnieuw ingedraaid worden. Multi-Montischroefankers kunnen spanningsvrij in be-ton worden aangebracht.Nadere inlichtingen:Jac. Lowie & Zoon bv, Baarntel. (035) 54159 59Het verschroeven van hout in beton metMulti-Monti schroefankers.Het verschroeven van een montageraif in be-ton met Mult/-Monti schroefankers.Koeling met stikstof: met een speciale lanswordt vloeibare stikstof (-196?C) in dedraaiende betonmixer gespoten, waarna dekoude damp zich gelijkmatig in de betonspe-cie verspreidt.CEMENT1996/9