Voor het bereiken van werkelijk bevredigenderesultaten bij het schilderen van beton, cement-pleisterlagen, baksteen enz. moet de gebezigdemuurverf aan tenminste drie belangrijke eisenvoldoen.1. Verfraaiing. Meestal dient het uiterlijk vanhet te behandelen object verfraaid te worden.Veelvuldig immers worden plannen ontworpenvoor gebouwen van uiteenlopende aard met hetvooropgezette doel, de gevels door behandelingmet een muurverf een fleurig aanzien te geven endaardoor de architectuur en de constructieveidee te onderstrepen.2. Bescherming. Het ?s van evident belang, datde behandeling met een muurverf tevens eenconservering van het object tengevolge heeft,m.a.w. dat oorzaken van verwering op de aange-brachte laag zeer weinig invloed hebben.3. Duurzaamheid. Zowel de verfraaiing als debescherming moeten duurzaam zijn, waardoor detoepassing van de muurverf ook economisch aan-lokkelijk wordt.Immers, als de aangebrachte laag reeds na verloopvan betrekkelijk korte tijd sterk in aanzien achter-uitgaat en/of de beschermende functie afneemtom tenslotte nihil te worden, zal men vervallen inherhaalde nieuwe behandelingen of eenvoudig nietmeer tot toepassing van een muurverf overgaan.Talloze muurverven kunnen erop bogen, dat zeruimschoots voldoen aan de eis van verfraaiing.Gewoonlijk wil dit dan zeggen, dat ze een derge-lijk groot dekkend vermogen hebben, dat nahet voorgeschreven aantal aangebrachte lagen,een alleszins egaal stuk werk ontstaat. Omdatechter vele ervan afgeven en verpoederen, krimp-scheureri, afschilferen of loslaten, wordt dikwijlsveel van het verkregen effect weer spoedig tenietgedaan.Oorzaken van verwering. Verreweg de meestevan bedoelde muurverven berusten op een basis,die aan de verharde verflaag geen afdoendewaterdichtheid en evenmin afdoende hech-ting aan de ondergrond verleent.Al naar gelang van deze bases --die in dit bestekverder buiten beschouwing kunnen blijven--hebben deze oorzaken meer of minder snelle ,,ver-wering" van de verharde verflaag tot gevolg.Bij het in ons land heersende weertype, waarinneerslag zulk een grote plaats inneemt, komendeze minder prettige eigenschappen duidelijk totuiting. Dat na een uitgesproken natte periode--waardoor verweken, verkleuren en afregenenworden veroorzaakt-- de verwering nog belang-rijk wordt versneld, als enige vorstdagen de regenopvolgen, behoeft hier niet nader te worden uit-eengezet. De werking van afwisselend vorst endooi op de vrij dunne watervasthoudende verf-lagen mag genoegzaam bekend worden geacht.Waterdichte muurverf. Het ligt dus voor dehand, dat gezocht werd naar muurverven op eenbasis, die deze minder prettige eigenschappenniet zouden bezitten.Daarbij ging men uit van de gedachte, dat op deeerste plaats moest worden gestreefd naar eenmuurverf, die na verharding een grote water-dichtheid zou bezitten.Het portlandcement bleek daarvoor geschikt,doch aan de eerste zgn. cementverven kleefdeI. Doorgelaten hoeveelheid water ?n ml/h?)anderzijds weer het nadeel van een grote neigingtot ontmenging na aanmaken met water, hetgeenmoeilijke verwerking betekende, terwijl aan deeis van verfraaiing niet ten volle werd voldaan,omdat de dekking onvolkomen was.Nodig was dus nog, op basis van portlandcement,een muurverf samen te stellen, die een beteresamenhang van het met water aangemaakte pro-duct, gemakkelijke strijkbaarheid en goede dek-king zou opleveren.Tijdens de laatste oorlog is men erin geslaagd, dezeverbeteringen tot stand te brengen. Als basisdiende wit portlandcement, waarbij een proc?d?werd gevolgd, dat een poeder van cementachtigeaard opleverde, waarvan gemakkelijk een muur-verf te maken is door toevoeging van water en dieals extra voordeel de eigenschap had, zowel metde kwast als de verfspuit te kunnen wordenaangebracht.De resultaten met deze muurverf waren reedsdirect verbluffend in alle werelddelen onder alledenkbare klimatologische omstandighedenHet laboratorium van de Staatsmijnen in Limburgkwam reeds in 1948 tot de conclusie, dat bak-stenen met een deklaag van Snowcem toteen waterdruk van 2/g at practisch wa-terdicht zijn, zoals moge blijken uit het nier-volgend afschrift van de resultaten van het onder-zoek (zie aan de voet van de pagina).In de practijk bleken zekere eigenschappen voorverbetering vatbaar en de steeds verdergaandeonderzoekingen hadden tot resultaat, dat ver-schillende hoedanigheden tot een hogere waardekonden worden opgevoerd.Het dekkende vermogen bijvoorbeeld werd der-mate verbeterd, dat het zeker niet minder is dandat van muurverven op andere basis; verschillendestelt het zelfs in de schaduw.Ook de ervaringen bij de verwerking in deloop der jaren opgedaan werden ten nutte ge-maakt. Dit leidde tot nog grotere samenhang vanhet met water aangemaakte mengsel, waardoor deverwerkbaarheid beduidend toenam en zeer werdvergemakkelijkt.De overige eigenschappen. Welke zijn de ver-dere eigenschappen, die deze muurverf op basisvan portlandcement in het middelpunt van de be-langstelling hebben gebracht?Over de waterdichtheid van de verharde laag werdreeds in het voorgaande een en ander gezegd,meer speciaal in verband met de duurzaamheid.Hier willen wij echter wijzen op de goede dien-sten, die deze muurverf kan bewijzen, waar mente kampen heeft met rege doors lag. De practijkheeft dit inmiddels duidelijk bewezen en wij zageneen wel zeer sprekend voorbeeld in het geval vanhet complex woningen, waarvan hier enige af-beeldingen worden gegeven.In het algemeen heeft men wel eens iets tegen hetbehandelen van doorslaande panden met een dek-kende laag, omdat de vrees bestaat dat het aanzienerdoor zou kunnen worden geschaad. Bovenstaan-de foto's maken echter wel duidelijk, dat eerderhet tegendeel het geval is en dat door een eindete maken aan rege doors lag, door middel van ge-noemde muurverf, tevens het aanzien wordt ge-diend.Het ,,ademen". Ofschoon de muurverfhuid zeerhard wordt en opvallend waterdicht is, behoudtze toch een zeker vermogen tot ademen.foto I. beschimmelde binnenwand door regendoorslagfoto 2, buitenaanzichtfoto 3. idem met muurverffoto 4. overzicht24 Cement 5 (1953) Nr 1-r2. toestand waterdruk in kg/cm20,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0steen +laga.............. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2,5 7,4 10,5blanco steen .............. 0,2 1,3 4,6 12,8 38,6 63,0 105,- --steen +laag *)............ 0,4 0,9 2,1 4.5 10,9 20,4 53,2 95,3blanco steen .............. 4,8 10,1 25,5 70,8 161,- 268,- 440,- --steen +laag............. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2 3,5 8,9 15,4blanco steen............. 1,2 3,6 8,4 19,5 45,0 80,5 152,- --Portfandcement als basis voor muurverfdoor J. A. M. Bongaards?) doorlatend oppervlak van steen + laag = 20 cm' ' *) laag licht beschadigd, steen met holtenConclusie: Tot 2,5 at waterdruk Is de ingezonden steen met onbeschadigde deklaag practisch waterdicht.Er wordt wel water buitengesloten maar water-damp doorgelaten, zodat geen verstikking zalvoorkomen.Deze ,,ademhaling" zouden we kunnen vergelijkenmet die van een tentzeil, dat immers evenminwater doorlaat, maar dat men zonder vrees voorverstikking over het hoofd kan leggen. Hierbij zijwel meteen vermeld, dat men zonder die maatregelvrijer en gemakkelijker ademhaalt en z? ongeveermoeten we ons dan ook het verschil voorstellenin ademing van een met deze muurverf behan-delde muur en een onbehandelde. Dus: w?l ade-men, maar uiteraard minder spontaan.Het spreekt verder vanzelf, dat de mate van wa-terdampdoorlating ten nauwste samenhangt metde temperatuur van de behandelde ondergrond,alsook van die van de ruimte (binnen, dan welbuiten) aan de onbehandelde zijde.Toepassing. Het voorgaande houdt dus ook in,dat deze muurverf voor binnenwerk niet zalworden toegepast in ruimten, waar regelmatigeen overmaat aan waterdamp wordt gepro-duceerd zonder zeer goede ventilatie, dewanden op zichzelf reeds weinig ademen endetemperatuur aan de andere zijde voort-durend of gedurende een groot deel van het jaarzeer laag is.De hechting. De vette cementverf dringt goed inalle pori?n, hetgeen wordt bevorderd door ge-bruik te maken van een handstoffer bij het aan-brengen van de eerste laag. Daarmee kan n). nietworden geschilderd, maar er kunnen juist gemak-kelijk draaiende borstelbewegingen mee wordengemaakt. Bij het verspuiten van deze muurverf? sde kracht, waarmee het fijnverdeelde mengseltegen de ondergrond slaat, oorzaak van een goedepori?nvulling.In tegenstelling met gewoon portlandcement, dataan krimp onderhevig is, vertoont deze muurverftijdens de afbinding een lichte zwelling. Het in depori?n gedrukte mengsel zal daar dus iets uitzet-ten en zich als het ware erin vastpersen door vol-komen opvulling.De verankering. Gezien het enorme aantalpori?n, dat een te behandelen ondergrond vanbaksteen, beton of cementpleisterlagen bezit, ?shiermee duidelijk gemaakt, dat een zeer grootaantal ,,ankertjes" ontstaat, dat de reeds van na-ture bestaande affiniteit tussen cement en de ge-noemde ondergrond sterk ten gunste be?nvloedt.De afbeeldingen verduidelijken deze wijze vanhechting (tek. 5 en 6).Deze grote hechting is mede oorzaak, dat een goedaangebrachte laag niet zal loslaten of afschilferen,jarenlang gaaf blijft en alleen met rigoreuze maat-regelen, zoals zandstralen, te verwijderen is.Een hiermee gepaard voordeel is, dat --als naverloop van tijd gewenst wordt, het geheel eens opte frissen-- over de bestaande laag kan wordengewerkt zonder vrees voor loslaten van de onder-laag.De cementverfhuid blijft ??n met de ondergrond,hetgeen tot uiting komt bij bijv. beschadiging meteen beitel. Het afgestoten stukje zal gehecht zijnaan een laagje uit de ondergrond, daarmee eengeheel vormend.Wasbaarheid. De combinatie van waterdicht-heid en grote hechting betekent ook, dat dezecementverf niet afregent en bestand is tegen her-haaldelijk wassen en boenen met de gebruikelijkehuishoudelijke reinigingsmiddelen.Dit is een zeer gewaardeerde eigenschap, omdatde muurverf daardoor zo zeer geschikt is voorruimten, waar reinheid een bijzondere rol ver-vult, zoals bijv. in ziekenhuizen en fabrieken vanlevensmiddelen.Wat te doen en wat te vermijdenvoor een goed resultaat?In het kader van dit artikel past de vraag, waaropdient te worden gelet om alle goede hoedanighe-den van cementverf tot hun recht te doen komen.Daartoe dient ten eerste de verstrekte gebruiks-aanwijzing te worden opgevolgd. Men zal er ech-ter goed aan doen, bovendien zich te laten voor-lichten in verband met de speciale omstandig-heden, die voor een bepaald object kunnen gelden.Tenslotte moge het volgende nog dienen tot hetverkrijgen van een goed inzicht in het wezen vanhet product.Het mengen. Dit geschiedt steeds in een gelijkeverhouding water: cementverf in maatdelen, dievoor alle gevallen dezelfde is.Om schuimvorming -te voorkomen ?n om de eer-ste binding zo intensief mogelijk te doen zijn, ter-wille van de juiste lijvigheid, wordt het muurverf-maatdeel gevoegd bij het halve watermaatdeel.Na circa 10 minuten wordt de andere helft vanhet watermaatdeel toegevoegd. Goed mengenmet een garde is noodzaak.In de genoemde 10 minuten (korter bij hoge tem-peratuur, langer bij lage temperatuur) voltrektzich onder flinke warmte-ontwikkeling door aan-wezige katalysator de eerste binding tot eenstevige pasta van grote samenhang. De maat,waarmee de cementverf wordt afgemeten, dientsteeds ,,los gevuld" te zijn.Vochtigheidsgraad en temperatuur. Omdatdeze muurverf een portlandcementproduct is, zijnzowel de vochtigheidsgraad als de heersende tem-peratuur belangrijke factoren, waarmee terdegerekening dient te worden gehouden. Speciaalgeldt dit voor het tijdstip, waarop de muurverf-laag wordt aangebracht, maar ook --ofschoon inwat mindere mate-- voor de eerste 8 dagen daar-na.Uitgaande van de gedachte, dat een cementpro-duct, vooral in een dunne laag, kans loopt op ver-branding of verdorring, zal men geneigd zijn, dete behandelen ondergrond flink met water te ver-zadigen. Dit is echter onjuist, omdat dan de ver-houding water : cementverf niet de juiste meer is.Daardoor wordt de deklaag te dun en bijgevolgniet voldoende dekkend, terwijl het indringen inde pori?n wordt bemoeilijkt, ??k als de onder-grond na verzadiging met water zgn. winddroogis geworden.Vooral bij weinig poreuze ondergrond, zoalsdicht en glad beton, asbestcementplaten, zeerharde baksteen en kalkzandsteen dient hierop achtgegeven te worden.Bij nieuwbouw bevatten de gevels gewoonlijk- ook in de werkelijk warme maanden -- nog welzoveel water, dat door de temperatuurdaling's nachts, voldoende vocht wordt aangetrokkenom verdorring te voorkomen, terwijl onder dieomstandigheden optredende dauw ook bevorder-lijk is voor een goede verharding.Mocht de temperatuur zeer hoog zijn, of als zonne-schijn op de behandelde gevels te verwachten is,kan worden volstaan met een naverzorging.Deze bestaat daaruit, dat de deklaag enige urenna het aanbrengen met een fijnverdeelde water-straal wordt besproeid.Maximumtemperatuur, Een maximum tempe-ratuur behoeft dus niet in aanmerking genomente worden, omdat daarbij het teveel van het goedekan worden ondervangen door voornoemde na-behandeling.Minimumtemperatuur, Anders echter is ditmet een minimumtemperatuur, omdat eventuelenadelige gevolgen daarvan niet zonder meer tevoorkomen zijn.Logischerwijze zal men geen cementproduct ver-werken bij vorst, sneeuw of flinke regenval, m aarook lage temperaturen zijn ongeschikt,als mag worden aangenomen dat de vochtigheids-graad van de ondergrond nog hoog is. Onder lagetemperaturen wordt hier verstaan: minder dan10 ?C.Deze ongeschiktheid geldt ook voor gevallen,waarin de vochtigheidsgraad minder hoog is, maarvoortdurend temperaturen beneden ?C teverwachten zijn.De reden daarvan ligt in de grote water-dichtheid van de verharde deklaag ener-zijds en in de mogelijke aanwezigheidvan agressieve stoffen in de ondergrondanderzijds.,,Trapped Moisture." Door de grote mate vanwaterdichtheid van de verharde deklaag wordt deuittreding van vocht uit de ondergrond beperkttot uitwaseming. Bij ,,ademen" hebben we gezien,dat deze uitwaseming niet spontaan is en uiter-aard geringer bij lage dan bij hogere temperaturen.Als dus: I. de vochtigheidsgraad van de onder-grond hoog en2. de temperatuur voortdurend laag is,kan het teveel aan vochtgehalte worden ,,opge-sloten" en zal slechts langzaam worden uitgewa-semd.Op zichzelf is dit geen bezwaar, want het enigedirecte gevolg daarvan is een wat minder helderekleur, die haar intensiteit zal herkrijgen, als doorspoedig daarna optredende hogere, tem-peraturen de uitwaseming alsnog wordt ver-sneld.Agressieve stoffen. Wanneer dit laatste echterniet het geval is en het in de ondergrond aanwe-zige teveel aan vocht dus langere tijd daar blijft,zal de verkleuring overgaan in ontkleuring enzullen oplosbare zouten de kans krijgen, de hech-ting teniet te doen, en in het algemeen het aan-zien van de deklaag te schaden.De oplosbare zouten, waarop hier wordt gedoeld,bevinden zich bijvoorbeeld in de pori?n van bak-steen. Ze kunnen ontstaan bij het bakken van destenen door chemische reactie tussen bestand-delen van de klei en zwaveldiox/de uit de kolen.Een van deze in baksteen voorkomende oplosbarezouten is watervrij natriumsulfaat. Door voort-durende aanwezigheid van vocht kunnen water-houdende sulfaatkristallen ontstaan, die eengroter volume hebben dan het aanwezige amorfezout.Het vormen en groeien van de kristallen in depori?n veroorzaakt inwendige spanningen, die hunweg zoeken door de deklaag en daar ,,bultjes"veroorzaken, die tenslotte openspringen, waar-mee een begin is gemaakt aan de afbraak van deverfhuid,Het spreekt, dat ook in sommige andere onder-gronden als baksteen stoffen kunnen voorkomen,die agressief kunnen worden als ,,trapped moi-sture" ontstaat en de overige omstandighedendaartoe meewerken.Resum?. De resultaten met op de juiste wijzeaangemaakte muurverf op basis van wit portland-cement zijn afhankelijk van de vochtigheidsgraaden de temperatuur, waarbij de te nemen maat-regelen om deze*zo geschikt mogelijk te doenzijn, eenvoudig berusten op ,,common sense." 'SICONIETmateriaal voorGOEDKOPE INDUSTRIEVLOERENDiamanthar d - worden niet glad - roestvrijBestand tegen lichte zuren. Vraagt prijs en monster bij Uw bouwmaterialenhand?laar, of bijTECHNISCHBUREAU,,HERBU"AFD.SICONIETAmsterdam-C, Singel 298 Tel. 31442 Maastiicht, Mosasaurusweg 66 Tel. 2569 b.g.g 2181