? utiliteitsbouw ? onderzoek?ir.J.G.Hulsbergen, ABT-Adviesbureau voor Bouwtechniek, Velpir.H. van Veen, Dirk Verstoep bv, RotterdamBinnen de afdeling voor Tunneltechniek en Ondergrondse Werken van het KIvI heeft eenwerkgroep onderzochtof deontwerp?en uitvoeringstechnieken voor hetbouwen van infra?structurele civieltechnische constructies ook zijn te gebruiken bij het realiseren vandiepe kelders onder gebouwen.Door het opstellen van een aantal studiemodellen heeft de werkgroep getracht de relatieaan te geven tussen ontwerp, uitvoeringstechnieken en kosten van meerlaagse kelder?constructies in een dichtbebouwde stedelijke omgeving. Tevens zijn invloedsfactorenaangegeven die hierbij een rol spelen. De resultaten van hetonderzoek zijn opgenomen inhet rapport 'Kelderconstructies; op naar de diepte!'. In het artikel wordt ingegaan op debelangrijkste resultaten.*)OPNAARDEDIEPTENIEUW LICHT OP DIEPE KELDERCONSTRUCTIESBouwput kelder hoofdkantoor Robeco,RotterdamCEMENT1995j3De meeste voordelen van ondergrondse ge- In de praktijk zijn per verdiepingslaag ver-bouwen zijn onafhankelijk van de functie er- schillende functies denkbaar, bijvoorbeeldvan: effici?nt gebruik van het grondopper- parkeergarage, winkels, opslag en expeditie.vlak, behoud van open ruimte en het nietver-storen van oude stads- en dorpsgezichten.Functieafhankelijke voordelen zijn ondermeer: beperkte daglichttoetreding, goedeAan de mogelijkheden van ondergronds bou-wen als nieuwe dimensie in de ruimtelijke or-dening werd in Cement 1991, nr. 11 een uit-geluidisolatie, betere beveiligingsmogelijk- voerig artikel gewijd. Sindsdien hebben ver-heden en goede temperatuurisolatie. schillende plannen vaste vorm gekregen,waaruit mag blijken dat die nieuwe dimensieals een re?le mogelijkheid wordt be-schouwd.Ontwerpproces van kelderconstructiesBij het ontwerpen van kelderconstructieshebben vele factoren invloed op het uitein-delijke ontwerp met de daarbij gekozen uit-voeringsmethode. Schematisch is dit weer-gegeven in figuur 1.Via een iteratieproces tussen ontwerp, con-structie, uitvoeringsmethode en kostenkomt men uiteindelijk tot een definitief ont-werp.*) Het rapport 'Kelderconstructies; op naar dediepte!' kan worden besteld door f 50,- over temaken op Postbankrekening 2982355 van Kivi-publikaties te Den Haag onder vermelding van'Bestelnummer 725/6, kelderconstructies'.27? utiliteitsbouw ? onderzoek?ir.J.G.Hulsbergen, ABT-Adviesbureau voor Bouwtechniek, Velpir.H. van Veen, Dirk Verstoep bv, RotterdamBinnen de afdeling voor Tunneltechniek en Ondergrondse Werken van het KIvI heeft eenwerkgroep onderzochtof deontwerp?en uitvoeringstechnieken voor hetbouwen van infra?structurele civieltechnische constructies ook zijn te gebruiken bij het realiseren vandiepe kelders onder gebouwen.Door het opstellen van een aantal studiemodellen heeft de werkgroep getracht de relatieaan te geven tussen ontwerp, uitvoeringstechnieken en kosten van meerlaagse kelder?constructies in een dichtbebouwde stedelijke omgeving. Tevens zijn invloedsfactorenaangegeven die hierbij een rol spelen. De resultaten van hetonderzoek zijn opgenomen inhet rapport 'Kelderconstructies; op naar de diepte!'. In het artikel wordt ingegaan op debelangrijkste resultaten.*)OPNAARDEDIEPTENIEUW LICHT OP DIEPE KELDERCONSTRUCTIESBouwput kelder hoofdkantoor Robeco,RotterdamCEMENT1995j3De meeste voordelen van ondergrondse ge- In de praktijk zijn per verdiepingslaag ver-bouwen zijn onafhankelijk van de functie er- schillende functies denkbaar, bijvoorbeeldvan: effici?nt gebruik van het grondopper- parkeergarage, winkels, opslag en expeditie.vlak, behoud van open ruimte en het nietver-storen van oude stads- en dorpsgezichten.Functieafhankelijke voordelen zijn ondermeer: beperkte daglichttoetreding, goedeAan de mogelijkheden van ondergronds bou-wen als nieuwe dimensie in de ruimtelijke or-dening werd in Cement 1991, nr. 11 een uit-geluidisolatie, betere beveiligingsmogelijk- voerig artikel gewijd. Sindsdien hebben ver-heden en goede temperatuurisolatie. schillende plannen vaste vorm gekregen,waaruit mag blijken dat die nieuwe dimensieals een re?le mogelijkheid wordt be-schouwd.Ontwerpproces van kelderconstructiesBij het ontwerpen van kelderconstructieshebben vele factoren invloed op het uitein-delijke ontwerp met de daarbij gekozen uit-voeringsmethode. Schematisch is dit weer-gegeven in figuur 1.Via een iteratieproces tussen ontwerp, con-structie, uitvoeringsmethode en kostenkomt men uiteindelijk tot een definitief ont-werp.*) Het rapport 'Kelderconstructies; op naar dediepte!' kan worden besteld door f 50,- over temaken op Postbankrekening 2982355 van Kivi-publikaties te Den Haag onder vermelding van'Bestelnummer 725/6, kelderconstructies'.27? utiliteitsbouw ? onderzoek?ONTWERPCRITERIA KELDERvrije hoogteIbruto vloeroppervlak Idaglichttoetreding ONTWERPbinnenklimaatafmetingenverticaal transportverdiepingshoogtedraagconstructieBOVENBOUW installatiesafmetingen -dieptemassadraagconstructieBODEMGESTELDHEIDIvervormingsgedrag Idraagkrachtige laag CONSTRUCTIEverontreinigingfunderingsconstructielaagopbouwgrondkerende constructiewaterhuishoudingOMGEVING II Ibelendende gebouwen UITVOERING METHODEinfrastructuurbeschikbaar werkterreinKOSTENgrondprijs per m2bouwkosten
Reacties