O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eOc trooiencement 2003 4 63Hoewel in Nederland de bouween van de meest innovatieve sec-toren is, bestaan er in de bouw-wereld nog veel misverstandenomtrent octrooien. Vaak is hetniet duidelijk of er een verschil istussen octrooien en patenten, watje ermee kan beschermen enhoelang die bescherming duurt.`Octrooi' is het Nederlandsewoord voor patent en dat is een tij-delijk alleenrecht op het toepas-sen van techniek. De bescher-mingsduur van een octrooi is inEuropa over het algemeen twintigjaar. Wie in Nederland octrooi wilaanvragen heeft de keuze uit hetzesjarigoctrooioftwintigjarigNe-derlands octrooi, het EuropeesoctrooienhetPCT-octrooi(PatentCooperation Treaty). Een octrooi-gemachtigde is iemand die deaanvrager met raad en daad kanbijstaan. De octrooigemachtigebeoordeelt een uitvinging en kijktnaar aspecten als nieuwheid, in-ventiviteit en industri?le toepas-baarheid.Het zesjarige Nederlandse octrooiwordt verleend zonder dat denieuwheid en inventiviteit van devinding worden onderzocht; of devinding echt nieuw en/of octrooi-eerbaar is blijkt pas voor derechter bij een inbreukprocedureof als een concurrent het octrooinietig wil laten verklaren.K o s t e nVolgens het Bureau voor de In-dustri?le Eigendom, de Neder-landse octrooiverlenende instan-tie, kiezen de meeste aanvragersvoor een twintigjarig octrooi metinternationaal nieuwheidsonder-zoek. Een Nederlands octrooi(inclusief de kosten voor nieuw-heidsonderzoekenkostenoctrooi-gemachtigde) kost maximaal vijf-duizend euro. Daarbij komen nogwel de jaarlijks te betalen `taksen'omhetoctrooiinstandtehouden,oplopend van 242 euro in heteerste jaar tot 1106 euro in hetlaatste jaar.Wil men in meer dan drie Euro-pese landen octrooi aanvragen,dan is een Europese octrooiaan-vrage het meest kosteneffectiefomdat de totale aanvraagkostendan lager liggen. Het `Europeseoctrooi' (beter gezegd: via de Eu-ropese route aangevraagde oc-trooien) is eigenlijk een bundelnationale octrooiaanvragen meteen gemeenschappelijke verle-ningsprocedure. Het feit dat hetEuropese octrooi een bundel na-tionale octrooiaanvragen is bete-kent dat men een aantal nationa-le octrooien heeft die elk ondereen andere wetgeving vallen,omdat elk bij de Europese Con-ventie aangesloten land (momen-teel 27 landen) zijn eigen octrooi-wetgeving heeft. Wat in het eneland bijvoorbeeld als octrooi-inbreuk wordt aangemerkt, is datin het andere land vaak niet.Als een concurrent met meerderevestigingen in Europa in verschil-lende landen inbreuk maakt opeen octrooi, kan dat tot zeer inge-wikkelde gerechtelijke procedu-res leiden.De kosten voor het verkrijgen vaneen Europees octrooi vari?ren ui-teraard met het aantal landenwaar men octrooi wil aanvragen.Om een voorbeeld te geven: eenoctrooi voor acht landen dat tienjaar wordt aangehouden kostcirca 30.000 euro. Dit bedrag is in-clusief de kosten voor octrooige-machtigden, vertaalkosten enjaartaksen. Bijna 70 procent vandit bedrag bestaat uit vertaalkos-ten en jaartaksen die betaaldmoeten worden als het octrooieenmaal verleend is.Ten slotte het PCT-octrooi waar-mee via ??n aanvraagprocedurevoormeerdanhonderdlandenoc-trooibescherming kan wordenaangevraagd. De kosten voor eenPCT-octrooiaanvrage kunnen op-lopen tot 90.000 euro. De PCT-route wordt steeds vaker gekozenomdat men met deze aanvraag-procedure de octrooiverlening(met name de daarmee gepaardgaande hoge kosten) met 30maanden extra kan uitstellen.O c t r o o i e e r b a a r h e i dWaarinternationaalwelgroteeen-duidigheid over bestaat, zijn devereistenvooroctrooieerbaarheid.Om octrooi te verkrijgen moet devinding nieuw, industrieel toe-pasbaar en inventief zijn, en `beli-chaamd' zijn in een `inrichting' ofeen `werkwijze'. Een inrichtingkan iets heel eenvoudigs zijn ofeen complexe machine, en onderwerkwijze wordt een serie hande-lingen verstaan die met of dooreen machine kan worden uitge-voerd.Nieuw is een uitvinding als dieniet behoort tot de stand van deOctrooibescherming opbouwen:met overleg te werk gaanJohan Sanches, IP Communication, Den HaagOnbekendheid met het octrooisysteem maakt dat veel bedrijven hun innova-ties niet beschermen. Door op een goede manier gebruik te maken van hetoctrooisysteem, kan men de eigen innovaties op een doeltreffende en relatiefgoedkope manier beschermen.In een volgende uitgave aandacht voor octrooien als goed geordende infor-matiebron voor managers en technici.O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eOc trooiencement 2003 464techniek,endiestandvan detech-niek omvat, zoals de Rijksoctrooi-wet en het Europese Octrooiver-drag het verwoorden, al hetgeendat voor de dag van indiening vande octrooiaanvrage openbaar toe-gankelijk is gemaakt door een schrif-telijke of mondelinge beschrijving,door toepassing of op enige anderewijze.In de praktijk is industri?le toe-pasbaarheid (`toepasbaar op hetgebied van de nijverheid' zegt hetEuropese Octrooiverdrag) deminst problematische eis. Een in-richting voldoet altijd aan deze eisomdat het vervaardigen van dieinrichting als nijverheid valt aante merken.De inventiviteitseis houdt in datde gevonden oplossing voor `devakman' op het betreffende ge-bied niet voor de hand moetliggen. De Rijksoctrooiwet stelt:Een uitvinding wordt als het resul-taat van uitvinderswerkzaamheidaangemerkt als zij voor een deskun-dige niet op een voor de hand lig-gende wijze voortvloeit uit de standvan de techniek. Deze eis ligt vrijlaag waardoor ook voor heel een-voudige uitvindingen een octrooikan worden verkregen.K o s t e n u i t s t e l l e nEen veelgehoord bezwaar is datoctrooien duur zijn en weinig op-leveren. Dat wordt door prof. mr.ir. Lou?t Feisser, hoogleraar oc-trooibeleid en kennisbescher-ming aan de Universiteit Twentemetklemontkend:`octrooienzijnalleen duur als je verkeerd ge-bruikmaakt van het octrooisys-teem'.Een vorm van verkeerd gebruikdie volgens de hoogleraar veelvoorkomt is het bedrijf dat eenslimme vondst heeft gedaan, eroctrooi op aanvraagt en er verderniets mee doet. Hij benadrukt dateen octrooi op zich geen geld op-levert. `Het exploiteren van de uit-vinding moet geld opleveren. Eenoctrooi maakt dat mogelijk of on-dersteunt dat, doordat men zichongestoord op de markt kanbegeven of doordat men in eenpositie komt waarin men licentieskan verlenen'.Het marktpotentieel van de uit-vinding is dus van doorslagge-vende betekenis. De kunst is omzodanig te werk te gaan dat hogekostenwordenuitgesteldtotdatervoldoende duidelijkheid bestaatover de commerci?le potentie vande te octrooieren vinding. Dat is1 | Prefab betonnen ankerdraagplaat, Ankertec, Nederland, octrooinummer NL10140311 2O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eOc trooiencement 2003 4 65onder meer mogelijk doordatmen in het octrooisysteem, dat inhoge mate internationaal gehar-moniseerd is, met lage kostenbegint die oplopen naarmate mende bescherming vergroot. Verderkan men door gebruik te makenvan verschillende aanvraagroutesen opties, de octrooiverlening ende daarmee gepaard gaande (ho-ge) kosten ??n tot ruim zes jaaruitstellen, zodat men meer tijdheeft om commerci?le potentievan de vinding te onderzoeken.Overigens kan men ook de proce-dure versnellen als men snel be-scherming nodig heeft. Voor eenNederlands octrooi kan dat bin-nen enkele weken en bij hetEuropese octrooi is het gemiddel-de van vier jaar te verkorten tottwee, of zelfs tot een half jaar.HetEuropeseOctrooibureauheefthiervooreenversneldeverlenings-procedure (PACE). Octrooige-machtigden zijn de aangewezenpersonen om over deze strate-gie?n te adviseren.O c t r o o i g e m a c h t i g d eOver het algemeen wordt gestelddat het inhuren van een goedeoctrooigemachtigde een van debelangrijkste zaken is in het oc-trooisysteem. Het kan namelijkv??rkomen dat een mooie uitvin-ding te beperkt is beschreven(ook onder octrooigemachtigdenbestaan kwaliteitsverschillen) endus onvoldoende beschermingbiedt tegen namaak. Eerst her ender het oor te luisteren leggenvoordat men een octrooigemach-tigdekiest,iszekeraantebevelen.Mr. ir. F.A. Dietz, octrooigemach-tigde in Den Haag en voormaligvoorzitter van de Orde van Oc-trooigemachtigden licht de rolvan de octrooigemachtigde toe:`De rol van de octrooigemachtig-de is cruciaal bij het opstellen vande tekst voor een octrooiaanvrage.Ook als er met de octrooiverle-nende instantie gediscussieerdmoet worden wat wel en niet inhet octrooi mag staan', stelt hij.`De octrooigemachtigde is name-lijk zowel juridisch als technischgeschoold en kent de details vande octrooiwetgeving, in tegenstel-lingtoteenuitvinderofmanager'.Het feit dat de vinding niet pu-bliekelijk bekend mag zijn als eenoctrooi wordt aangevraagd, om-dat dat `nieuwheidsschadelijk' is,kan volgens Dietz niet genoeg be-nadrukt worden. `We maken hetnog steeds mee dat iemand beltmet de mededeling: "Ik hebvorige week op een beurs gestaanmet mijn uitvinding en iedereenwas enorm enthousiast; ik wil eroctrooi op aanvragen". In zo'ngeval ben je dus te laat.' sI n f o r m a t i e? Orde van Octrooigemachtig-den, Patentlaan 2, 2288 EERijswijk (tel. 070 390 55 78)? Bureau voor het Industri?leeigendom, Patentlaan 2,2280 GE Rijswijk(tel. 070 390 0190)Redenen om wel of geen octrooi aan te vragenWel octrooi? Voorziene baten groter dan kosten.? Vinding beschermen tegen ongeoorloofde exploitatie.? Verkoopargument/innovatief imago opbouwen.Geen octrooi? Niemand anders wil de vinding toepassen.? Kosten hoger dan voorziene baten.? Nieuwheid van de vinding is twijfelachtig.? Inbreuk is moeilijk aan te tonen.? Vinding leent zich goed voor geheimhouding.? Snelle ontwikkelingen in technologie.? Commerci?le levensduur van de vinding is kort.? Gemakkelijk om alternatieven voor de vinding te bedenken.