? utiliteitsbouw? ?Onlangs nam de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCl) in Maastricht een nieuwemaaleenheid ingebruik. Dehierin toegepaste rollenpers betekenteen grote doorbraakophet gebied van milieuzorg en energiebesparing. Daarnaast kan nu een nog constanterekwaliteitvan hetprodukt worden gegarandeerd. Met hetgereedkomen van cementmolen16 wordt tevens een omvangrijk moderniseringsplan (kosten: f 200 miljoen) afgerond.Dankzij de hiertoe behorende investeringen heeft de fabriek zich tot een van de modern?ste cementproducenten van Europa omgevormd.NIEUWEMAALEENHEIDVOORENeIZORG VOOR MILIEU EN ENERGIEBESPARING MEER DAN EEN BIJKOMSTIGHEID50Met het definitief afwijzen in 1989 van de zich door de spleten in de tussenschotten alconcessie-aanvraag voor mergelwinning on- draaiend naar achter.der het plateau van Margraten, werd de toe- Het materiaal dat uit de molen komt, wordtkomst voor ENCl Nederland BV in Maastricht naar de afscheider gevoerd. Daar wordt hetduidelijker. Om haar eerste kernactiviteit, de grove materiaal van het fijne gescheiden.produktie van portlandcementklinker, voor Het fijne materiaal gaat naar de expeditie,de komende decennia veilig te stellen, start- het grove gaat retour in de molen.te de onderneming met het project Diepwin-ning, waardoor de dieper gelegen mergelia-gen in de Sint-Pietersberg kunnen wordenbenut. Hierdoor kan de onderneming ophaar huidige locatie wat betreft de klinker-produktie tot het jaar 2030 vooruit.De tweede belangrijke kemactiviteit van defabriek in Maastricht, de klinkermaling, washard toe aan modemisering. Van de tien be-staande molens voldeden er nog maar tweeaan de tegenwoordige eisen. De overige ver-toonden leeftijdsgebonden, technischemankementen, hadden een te kleine capa-citeit of waren toe aan nieuwe afscheidersen ontstoffingsfilters.KogelmolensVan oudsher wordt voor het malen van port-landcementklinker gebruik gemaakt van ko-gelmolens. Een kogelmolen is een rond-draaiende cilinder, die uit twee comparti-menten bestaat. De cilinder is voor 30% ge-vuld met stalen kogels. Het eerste comparti-ment (de 'eerste kamer') is gevuld met tien-duizenden kogels met een diameter van 60tot 90 mm; het tweede compartiment (de'tweede kamer') heeft kogels met een door-snede van 30 tot 60 mmoIn de eerste kamer worden via doseerappa-raten klinkeren gipstoegevoerd. Hetdraaienbrengt de kogels in beweging en met het val-len worden de klinker en het gips fijn gema-len. Hetfijnerwordende materiaal verplaatstModerniseringsplanDit technisch eenvoudige principe is in deloop der jaren verschillende malen verbe-terd, maar bleef vanuit het oogpunt vanenergiebesparing erg onvoordelig. Slechts 5? 10% van de toegevoegde energie draagtdaadwerkelijk bij aan de maling; de rest gaatverloren aan warmte, lawaai en slijtage.Ondanks de relatief lage energieprijzen is erdus bij de cementmaling een enorm bespa-ringspotentieel, door de grote hoeveelhe-den energie die met het malen zijn gemoeid.De uitvinding van de rollenpers betekent opdit front een grote stap vooruit.De rollenpersDe rollenperstechnologie is zo'n tien jaaroud en ontwikkeld door de toeleveringsbe-drijven van de cement- en ertsindustrie. Deverwezenlijking ervan is technisch veelei-send en complex. Zo moet een van de rollenflexibel zijn gemonteerd, zodat ze kan wijkenwanneer er bijvoorbeeld grotere delen in deinvoer terecht komen. Ook is de installatiegevoelig voor trillingen.Dit alles stelt hoge eisen aan ontwerp en uit-voering van de installatie. Daar komt nog bijdat de cementindustrie een robuuste indus-trie is, waar alleen technisch voldoende uit-gerijpte installaties een plaats kunnen krij-gen. Daardoor duurde het geruime tijd voorde rollenpers kon worden toegepast.CEMENT1995/6AlternatievenAan de nieuwe opstelling is een grondigehaalbaarheidsstudie voorafgegaan. De be-langrijkste onderzochte varianten zijn:? nieuwe afscheiders voor de kogelmolens;? elke kogelmolen combineren meteen klei-ne rollenpers;? ??n grote rollenpers als vervanging vanverouderde kogelmolens.Hoewel de rollenpers de kinderschoenen in-tussen is ontgroeid, is het systeem voor defijne cementsoorten nog onvoldoende ont-wikkeld. Een systeem waarin een traditione-le kogelmolen en een rollenpers in ??n maal-eenheid samenwerken, ligt daarom voor dehand. De rollenpers zorgt dan voor een ener-getisch gunstige grofmaling (semi-finish) ende kogelmolen neemt de fijnmaling voorhaar rekening.In het onderzoek gaven de aspecten ener-giebesparing, investerings- en onderhouds-kosten en milieuzorg de doorslag. De variantmet ??n grote rollenpers was daarbij hetvoordeligst.@ Overzicht van het bouwterrein.Om plaats te maken voor de nieuwe installa-ties is onder meer een stuk van de mergel-wand afgegravenFoto: Bob de Ruiter, BetonPrismaCEMENT1995/6@ De rolfenperstechnologie is ontwikkelddoor de toeleveringsbedrijven van de ce-ment- en ertsindustrie.De rollenpers toegepast in molen 16 heefteen uurcapaciteit van 250 ton. De walsenhebben een diameter van 2 men een breed-te van 1,3 m. De diameter van de cilinder vande aangekoppelde kogelmolen is 4 m; delengte is 12m.De uurcapaciteit van de ventilator in de af-scheider van de rollenpers is 380 000 rn3?De ventilator van de afscheidervan de kogel-molen kenteen uurcapaciteitvan190000m351? utiliteitsbouw? ?? Schema van de nieuwe situatie voor cementmolen 16De nieuwe situatieDe rollenpers is gekoppeld aan de oude mo-len 14. De romp van deze molen is geheelvernieuwd en aangepast. Van de oude molenresteren slechts de grondiggereviseerde as-tappen, de tandwielkast en de electromotor.Vanuit de centrale bedieningsruimte zorgteen Fuzzy-Logic-systeem voor de besturingvan meer dan 100 motoren voor onder meerelevatoren, banden en stoffilters. Hiermeegevoerd naar de rollenpers, de f?ne deel~esworden getransporteerd naar een kogelmo-len. Deze kogelmolen zorgt voor een verderemaling. Daarna levert een in serie geplaatsteafscheider cement van de gewenste kwali-teit af. Gemiddeld maakt het materiaal drierondgangen door de rollenpers, voordat hetin de afscheider f?n genoeg wordt bevondenom de installatie te verlaten.Ook op het vlakvan de stof- en lawaaibestr?-ding scoort het moderniseringsplan. Dankz?de bouw van gesloten silo's en de inzet vannieuwe-generatie-stoffilters wordt de sto-foverlastvoor omgeving en medewerkers be-perkt tot onder de norm van 10 mgjm3? Doorhet molengebouwgrotendeels in beton uittevoeren wordt ook de geluidsoverlast verderteruggedrongen.Voor de klant is echter het belangr?kste voor-wordt een optimale procesvoering nage- Trefwoord modern deel, dat door de automatische monsterna-streefd ten aanzien van produktieniveau, Volgens hetEnergieconvenant dat ENCI met me een constantere kwaliteit kan worden ge-energieverbruik en cementkwaliteit. het ministerievan Economische Zaken heeft garandeerd.gesloten, moet de onderneming in het jaarWerking van de installatieDe grondstoffen klinker en gips worden uitvoorraad aan de rollenperstoegevoerd. In derollenpers wordt het materiaal tussen tweedraaiende rollen samengeperst en daardoorverpulverd. Er ontstaat een plakvormig pro-dukt. Dit plakvormige produkt wordt 'sch?l-pen' genoemd. De sch?lpen worden dooreen achter de rollenpers aanwezig werktuig(de 'desagglomerator') stukgeslingerd.Een achter de desagglomerator geplaatsteafscheider (een 'windzeef') geeft een schei-2000 met 20% minder energie toekunnendan in hetjaar 1989 hetgeval was. Daarb? iseen tussent?dse doelstelling van 10% in1995 voorzien. Voor eenzelfde produktievo-lume verbruikt de rollenpers de helft minderaan energie dan de kogelmolen.Concreet komt deze besparing neer op on-geveer 20 miljoen kWh per jaar, hetjaarver-bruik van maar liefst 12 000 Nederlandsegezinnen. Met de introductie van de nieuwecementmaling loopt men dus al voor op dedoelstelling! 8?komend voordeel is dat de in-ding naar deel~esgrootte van hetstukgeslin- vestering doorde energiebesparingsnel kangerde produkt. De grove delen worden terug- worden terugverdiend.52Ten slotteDe totale produktiecapaciteit in Maastrichtbedraagt 1,8 miljoen ton cement per jaar.Cementmolen 16 produceert hiervan 1,1miljoen ton. De resterende 700 000 ton wor-den geproduceerd door de molens 11 en 15.Het aldus ontstane drie-molen-bedr?fvraagtvan z?n machines een hoge beschikbaar-heid. Het uitvalsrisico is groot. De overigemolens zullen dan ook pas worden ontman-teld, zodra de nieuwe molen 16 de kinder-ziekten is ontgroeid.H.H.Wapperom?CEMENT1995j6@? Uitvoering van de fundering voor de rollenpers.Voor de onderbouw is gasbeton toegepast. De bovenbouw is in ver-band met beperking van de geluidsbelasting uitgevoerd met eendubbelwandige beplating.Om de gevolgen van trillingen voor de constructie te beperken is defundering gedilateerd. Het advies hiervoor kwam van prof.Hirsch vande TU in Aken?CD Uitvoering en eindsituatie van de silo's. Links de klinkersiloen rechts de gipssilo. De silo's zijn gemaakt met een glijbekisting enin circa 7 dagen continu storten opgetrokken. De klinkersilo is boven-dien horizontaal nagespannen.De klinkersilo heeft een inhoud van 40 000 ton, een diameter van32 m en een hoogte van 45 m. De uurcapaciteit van de platenband is400 ton.De gipssilo heeft een inhoud van 3000 ton, een diameter van 12 men een hoogte van 35 m. De uurcapaciteit van de rotorschraper be-draagt 50 ton? Oplevering van de nieuwe maaleenheid van ENGI.Vanwege de grote opvoerhoogte, de verlangde geluidsbeperking ende benodigde stabiliteit zijn ook de elevatoren in beton uitgevoerdFoto's: Kleijnen en Toonen Films, MaastrichtCEMENT:1.995/6 53