Nieuwe constructies voor hijstransportin betonwarenfabrieken (II)door A. M. ZijlAlgemeenIn het vorige artikel (Oct. nr 9-10 van ,,Cement")zijn nieuwe constructies beschreven voor het hij-sen van trottoir banden. Het is nuttig iets mee tedelen over grijpertypen in het algemeen en overde grondvormen.Wat te verstaan onder een grijper?Een grijper voor hijsd oeleinden is een op zichzelstaand werktuig, te onderscheiden naast en van deverschillende andere hulpmiddelen en construc-ties, dienstig voor het heffen of hijsen van lasten.Het werktuig is uitgerust met ??n of meer stellenbekken voor het vasthouden of omsluiten van delast.Een grijper heeft een tweeledige taak, nl. ener-zijds de hijsfunctie en anderzijds de sluitfunctievan de bekken. Het is goed dit onderscheid tussende functies te maken, omdat er bepaalde grijper-typen voorkomen, waarin beide functies geheel opzichzelf staan. In verband hiermede wordt gewe-zen op grijpertypen als bijvoorbeeld voorkomendbij lifttrucks, waarbij de sluitbeweging van debekken hydraulisch tot stand komt, onafhankelijkvan de hijs- of hefbeweging.Bij de gangbare grijpertypen komen beide functiesevenwel verenigd voor, waarbij de sluitbewegingvan de bekken onmiddellijk volgt uit de hijsbewe-ging, bijv. bij de algemeen bekende zakkentangenen batkenscharen.Men treft bij deze laatste gereedschappen een zelfsluiting van de bekken aan, voortspruitend uit hetgewicht van de last, vermeerderd met een ge-wichtsaandeel van de constructie. Een en anderbetreft dus een sluiting door zwaartekracht (goed-kope energiebron!). Talloze grijperconstructies,andere dan de reeds genoemde balkenscharen, enz.,zijn evenwel mede voorbeelden van toepassingvan deze zelfsluiting, w.o. bijvoorbeeld ook kolen-,poliepgrijpers, enz., hetgeen verderop nader zalworden ge?llustreerd.De aanwezigheid van paarsgewijs voorkomendegrijp- of klembekken in het betreffende hijswerk-tuig maakt het gemakkelijk een grijper te onder-scheiden van andere hijs- of hefsystemen, zoalsbijv. het klapbak-systeem voor zandtransport, ofschepbakinrichtingen als bij draglines.Grondvormen van grijpersDe grondvorm voor een groot aantal grijper-typen is het zgn. 4-stang-mechanisme. Dit kan inverschillende vormen voorkomen, zoals blijkt uitde onderstaande 6 schema's, waarvan de linker af-beelding telkens betrekking heeft op de grond-vorm en de rechter afbeelding op de correspon-derende toepassing.De verschillende schema's geven in algemenefoto 7. slaggrijper voor steen- of blokkenstapelsgesloten hijsen een horizontale staaldraadtakelaanwezig is tussen de punten A l en A 2. De dradenvan deze take! worden, de takel verlatende, geleidover het bovenste punt C, Voor het geopend hijsenvan de grijper wordt het onderste punt B benut,tevens met staaldraadtakel tussen B en C. Ver-schillende bekende grijpertypen zijn ingerichtvolgens schema 3, i.c. schema 4, bijv. enkele be-kendeertsgrijpers.Schema 5 heeft betrekking op grijpers, waarvanvoor gesloten hijsen het bovenste scharnierpuntvan het 4-stang-mechanisme, nl. het punt A, alshijspunt wordt gebruikt. In schema 6 zijn als voor-beeld van uitvoering de beide bovenste trekstan-gen uitgevoerd als kettingen. Bij toepassing vaneen ??ndraads-grijpersysteem kan in het algemeeneen geopend hijsen doelmatig worden bewerk-stelligd door een eenvoudige vergrendeling.Schema 5 wordt veelvuldig toegepast voor hetTanggrijpersTanggrijpers zijn te onderscheiden in twee be-langrijke ondergroepen. Namelijk, in de eersteplaats de tanggrijpers, welke geschikt zijn vooreen bepaalde afmeting van de last, zoals bijv. dereeds behandelde grijpers voor trottoirbanden.Dit zijn -- ongeacht het verschil van uitvoering --standgrijpers,De tweede belangrijke ondergroepering voortanggrijpers wordt gevormd door een groep grij-pers, welke geschikt zijn voor het opnemen vanlasten van uiteenlopende afmetingen. Dit zijn dezgn. slaggrijpers.Voorbeeld van een slaggrijperIn foto 7 is weergegeven een grijper, geschikt voorhet opnemen van steenstapels, of blokkenstapels.tek. 1-2 tek. 3-4 tek. 5-6vorm een verduidelijking op de onderscheiden-lijke wijze, waarop zowel geopend als geslotenkan worden gehesen, tevens met aanduiding vanpunten, welke in aanmerking komen voor onder-linge verbinding door een staaldraadtakel of andermiddel voor vergrote krachtsuitoefening. Ver-schillen tussen ??ndraads- en meerdraadssyste -men zijn buiten beschouwing gelaten, doordat detoepassing hiervan vrijwel steeds volgt uit de aan-gegeven schema's.In schema I is A het hijspunt voor de gesloten grij-per, en B dat voor de geopende grijper. Tussen Aen B bevindt zich een staaldraadtakel of andermiddel voor uitoefening van vergrote kracht.Schema 2 betreft de toepassing van schema I alskolengrijper. Hetzelfde systeem als weergegevendoor schema 2 geldt bijv. voor de gebruikelijkepoliepgrijper, namelijk door de bakken te vervan-gen door concentrisch gele gen klauwen, en dooreventueel de staaldraadtakel te vervangen dooreen hydraulisch of ander middel voor vergrotekrachtuitoefening. Bij toepassing van schema 1,i.c. schema 2, wordt dus voor gesloten hijsen hetonderste scharnierpunt benut als hijspunt.Schema 3 betreft een uitvoering, waarbij voor hetklemmend opnemen van lasten.Op de bovenstaand aangegeven schema's zijn talvan variaties mogelijk. Voor het klemmend op-nemen van lasten kan men in sommige gevallenzelfs zeer doelmatig een 2-stangmechanisme be-nutten, zoals o.a. is aangegeven in het artikel overhijstransport van trottoirbanden, Wat betreft hetklemmend opnemen van lasten zal men --onge-acht eventuele variaties van uitvoering-- in hetalgemeen steeds het bovenste scharnierpunt be-nutten als hijspunt voor de gesloten grijper.Hoofdgroepering van grijpersAansluitende op het bovenstaande kunnengrijpers worden ingedeeld in twee hoofd-groepen :I. bak- en poliepgrijpers (zie de schema's It/m 4),II. tanggrijpers (alle grijpers voor klemmendopnemen, zie bijv. schema 5).Voor het systeem is octrooi aangevraagd doorTechn. Bur. ,,Zaanstad" te Zaandijk. Het opnemenvan lasten geschiedt met deze grijper soortgelijkals met de bekende grijpers voor kalkzandstenen,waarbij de onderlaag van de stenen geklemd wordten de bovengelegen lagen hierop steun vinden.Kalkzandsteengrijpers behoeven evenwel slechtseen geringe slag te bezitten, doordat de breedtevan de op te nemen steenstapels slechts zeerweinig vari?ert.De constructie volgens de foto is geschikt voorsteenstapels in maximale afmetingen van ca 2 160mm lengte, ca 800 mm hoogte en ca 1 320 mmbreedte. De slag van de grijper varieert evenwelvan I 320 mm tot 750 mm, waardoor sterk uiteen-lopende lastbreedten kunnen worden opgenomen,en dit telkens onder even gunstige omstandighe-den van klemmen, enz. Het bijzondere van de con-structie is verder, dat de grijper een verstelbarebekwijdte bezit, waardoor het laadruimteverliestijdens het neerzetten van de lasten op auto's of inschepen, alsook op het terrein, zo minimaal moge-lijk is. Ten einde genoemd laadruimteverlies zoklein mogelijk te doen zijn, zijn mede de grijp-bekken uitgevoerd in geconstrueerde plaat vorm.266 Cement 6 (1954) Nr 15-16