De gemeente Zwolle heeft al vanaf de jaren '60plannen ontwikkeld voor een nieuwe invulling vanhet Maagjesbolwerk. Door financi?le tekorten ofonvoldoende maatschappelijk draagvlak leden deplannen keer op keer schipbreuk. Uiteindelijk is, naduidelijke kostenafspraken tussen de gemeente ende projectontwikkelaar Wilma Vastgoed, later over-gegaan in Amstelland Ontwikkeling Vastgoed BV,overeenstemming bereikt en werd Hans Ruijsse-naars als architect aangetrokken. Hij heeft ervaringmet bouwen in binnensteden en dus met participa-tie van belangengroepen. Bij de uitwerking van zijnplan stonden Ruijssenaars drie doelstellingen voorogen:? het gebied krijgt opnieuw een economischefunctie;? de historische ontwikkeling van het gebied wordtzichtbaar gemaakt? het gebied wordt opnieuw bij het centrumbetrokken.Kern van het ontwerp is het realiseren van een nieuwevenwicht tussen de oost- en westzijde van hetcentrum. Dankzij een gevarieerde bestemming meteenverdichtingvanhetbolwerk,wordtheteenleven-dig onderdeel van de stad. De erosie van de waterlijnwordt tot staan gebracht en hersteld tot de vroegeresituatie. Het Rodetorenplein krijgt z'n oorspronke-lijke vorm terug en kan tevens de functie van eve-nementenplein gaan vervullen. Het bouwen van eennieuwe ondergrondse twee-laagse parkeergarageverhoogt de stedelijke functie. Bedieningsverkeer enopenbaar vervoer blijven op maaiveldniveau. In deA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 314NIEUW LEVEN VOORZWOLS BOLWERKDe binnenstad van Zwolle bezit nog altijd de structuur die begin 17e eeuw isontstaan. Tijdens de tachtigjarige oorlog werd een nieuwe verdedigingslinierond de stad gebouwd, bestaande uit een gordel van bolwerken. De bebou-wing van een van deze bolwerken, het Maagjesbolwerk, is in de laatste decen-nia geleidelijk in verval geraakt en het gebied was toe aan een nieuwe bestem-ming. Tegenwoordig worden bij de planontwikkeling stringente eisen gesteldaan een dergelijk binnenstedelijk gebied. Zo kwam het tot een combinatie vanfuncties: wonen, winkelen, ontspanning en parkeren. De nu in aanbouw zijn-de tweelaagse parkeergarage onder het complex, kent een eigen bouwtechni-sche achtergrond (zie het artikel Parkeergarage onder Maagjesbolwerk, eldersin dit nummer). Hier beperken we ons tot een toelichting op het ge?ntegreerdeontwerp.Situatie bolwerken omgeving`kazematten' van het bolwerk komt een winkelcen-trum. Aan de rand van het bolwerk vormen nieuwewoningen, gelegen achter een promenade metbomen, de rand van de binnenstad.Centraal bij de ontwikkeling van het MaagjesBolwerk staat het besef dat de historie van de stadeen nieuwe balans zoekt met de omstandighedenvan nu. Maar waardering voor het verleden mag detoekomst niet in de weg staan, aldus de architect.P r o j e c t i n k o r t b e s t e kDrie hoofdelementen vormen samen het thans inuitvoering zijnde nieuwe bolwerk.De ondergrondse parkeergarage met een capaciteitvan bijna 500 auto's. De aanwezigheid van eenbeheerder en slanke kolommen zorgen voor eenveilig sociaal klimaat.Op de begane grond van het eigenlijke bolwerkkomen winkels met een interne passage. Boven dewinkels worden woningen gebouwd: ??n woonblokvan drie verdiepingen en twee woonblokken van vierverdiepingen.Het gedeelte tussen het bolwerk en de Kamper-poortenbrug krijgt een horecabestemming op debegane grond en entresol, met daarboven twee kant-oorlagen.In totaal wordt ruimte geboden aan 67 woningen,6800 m2winkelruimte en 2100 m2vloeroppervlakvoor kantoren en horeca. Naast de parkeergelegen-heid voor auto's wordt een stalling voor 300 fietsengemaakt.Kenmerkend voor het project zijn het onder maai-veld brengen van de auto's en de bebouwing van hetgebied tot op de randen.De bouw is medio 2000 gestart en volgens planningzal het project omstreeks voorjaar 2003 gereed zijn.Projectgegevensopdrachtgever/projectontwikkelaar:Amstelland Ontwikkeling Vastgoed BVarchitect:De architectengroep; prof.ir. H.J.H. Ruijssenaarsconstructeur/adviseur geotechniek:ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek, ir. G.J. Carreeraadgevend ingenieur en de adviesgroepen Constructies enCiviele Techniekaannemer:WILMAA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 3 15Ontwerpschets parkeergarage en bebouwing MaagjesbolwerkDwarsdoorsnede