? ? ? voorschriftenEm.prof.ir.H.Lambotte, voorzitter BIN-commissie BetonDe vorige uitgave van de Belgische norm NBN 15 voor de berekening en uitvoering vanconstructies in gewapend en voorgespannen beton dateert van 1976. Deberekeningenwaren gebaseerd op de elasticiteitstheorie, maar de norm stond, als alternatief, de bere-kening aan grenstoestanden toe, op basis van de FIP-CEB voorschriften van 1970.Bij de recente herziening van de norm is aangesloten op de Europese normalisatie.NATIONALE OF INTERNATIONALEVOOR-SCHRIFTENVOORBETONCONSTRUCTlEStNBN B 15-002, DE BELGISCHE OPLOSSINGIn 1980 werd metde herziening van NBN 15begonnen. Van het begin af werd gekozenvoor de methode van de grenstoestandenals basis voor de berekeningen. De herzie-ning liep samen met de Europese normali-satiewerkzaamheden. In 1984werd door deCommissie van de Europese Gemeen"schappen een document gepubliceerd geti-teld 'Eurocode 2 -Gemeenschappelijke een-vormige Richtlijnen voor Betonconstructies',dat later, toen CEN het mandaat kreeg voorhet normalisatiewerk op het gebied van deconstructies, de aanduiding ENV 1992-1-1kreeg. Deze gelijklopendheid, alsmede ver"schillende pragmatische overwegingen,hebben geleid tot een Europese ori?ntatievoor de Belgische normen vanwege:? het beperktaantal personen om, op vrijwil-lige basis, mee te werken aan normalisa-tie;? het beperkte budget en hettekort aan per-soneel bij het Belgisch Instituut voor Nor-malisatie voor gelijklopende nationale eninternationale normalisatie;? de tweetaligheid van Belgi?, die de gelijktij-dige publicatie van Nederlandse en Fran"se versies van de normen vereist;? het maximaal benutten van de internatio-nale ervaring in CEB, FIP en CEN, waarin deBelgische experts samen met de Europe-se meer dan 40 jaar actief zijn;? het perspectief van de Europese eenwor-ding van de normalisatie, dat voortaan deuitgave van nationale normen inoppor-tuun maakt op gebieden waar geschikteEuropese normen bestaan;? hetvoordeel voor de Belgische ontwerperszonder bijkomende inspanning de Europe-se weg te kunnen opgaan.Het eerste resultaat van deze pro-Europese50houding is NBN B 15 - 001: 'Beton - Presta-ties, productie, verwerking en conformiteits-criteria "1992', met dezelfde titel en hoofd-stukindeling als ENV 206 en meteen inhouddie voor 80% identiek is.Voor NBN B 15-002: 'Berekening van Beton-constructies, Algemene regels en regelsvoor gebouwen', is de Commissie nog eenstap verder gegaan. De nieuwe norm, waar-van het ontwerp in mei 1994 ter kritiek werdgepubliceerd en waarvan de definitieve ver-sie in oktober 1995 werd goedgekeurd, iseen document dat aan de rechterzijde de in-tegrale ongewijzigde versie van ENV 1992-1-1 bevat en aan de linkerzijde aanduidin-gen met betrekking tot de toepassing in B?gi?. Het geheel van deze aanduidingenvormt het Nationaal Toepassingsdocument(NTD).In februari 1996 werd in een studiemiddag,gehouden door de Belgische Betongroepe-ring, de norm gepresenteerd en eind 1996werden in samenwerking metdeingenieurs-verenigingen, de Nederlandstalige KVIV ende Franstalige SRBII, succesvolle cursussengegeven. Sedertdien is de norm operatio-neel.Gezien de nauwe band tussen de Belgischeen de Europese norm volgt hierna eerst eenoverzicht van de Europese normalisatie,waarna wordt ingegaan op NBN B 15-002.Algemeen overzicht van het EuropesenormalisatiewerkEurocode 2 maakt deel uit van een reeks'constructieve normen'. De bevoegdheidvoor het opstellen van deze normen heefthet Technisch Comit? CENjTC 250. Tabel 1geefteen overzicht van de negen EurocodesCEMENT1998jlnationaleregelgevinggemakkelijkte maken.Principes en toepassingsregelsOnderscheid wordt gemaakt tussen princi-pes en toepassingsregels.De principes omvatten:? algemene richtlijnen en definities, zonderalternatieve mogelijkheden;? eisen en analytische modellen waarvoorevenmin een alternatief is toegestaan.Toepassingsregels zijn regels waarvan alge-meen wordt aanvaard dat ze aan de princi-pes beantwoorden en aan de eisen ervanvoldoen.In de code zijn de principes met rechte let-ters aangegeven; de toepassingsregels zijncursief gedrukt.Het gebruik van alternatieveberekeningsre-gels is toegestaan, op voorwaarde dat wordtaangetoond dat de alternatieve regel inovereenstemming is met de betrokken prin"cipes en tot hogere of gelijke resultaten leidtvoor de sterkte, gebruikstoestand en duur-zaamheid van het bouwwerk.ENV 1992, Eurocode 2Tabel 2 geeft een overzicht van de documen-ten die samen Eurocode 2 vormen. De tabelvermeldt tevens de vorderingen op Euro-pees en Belgisch niveau.Met de bedoeling, binnen een redelijk tijds-bestek, tot normen te komen die aanvaard-baar zijn voor alle lidstaten van CEN en dieop een zo breed mogelijke consensus berus-ten, werden, althans in het ENV-stadium,verschillende mogelijkheden ingebouwd omde overgang van de nationale naar de inter-N.b. ENV 1991- Grondslagen van deBereke-ning en Belastingen op Constructies wijkt afvan het hierboven gegeven schema voor denummering.Groep C,metals aanduiding ENV 199*-1-2Bevatten de regels voor ontwerpen tegenbrand.voor gebouwen (voor betonconstructies bv.prefabricatie, lichtbeton enz., zie tabel 2).Groep 0, met als aanduiding ENV 199*-2...Bevatten de regels voor bruggen (-2) en an-dere constructies (-3 ...) (zie tabel 2).De onderverdeling van de verschillendeENV's volgt een zelfde schema en de num-mering is gelijklopend. Er kunnen vier groe-pen worden onderscheiden:Groep A, met als aanduiding ENV 199*-1-1Cl': 2 t.m. 9)Bevatten de algemene regels en de regelsvoor gebouwen. Deze zouden een gemeen-schappelijke publicatiedatum als EN moe-ten hebben.Groep B, met als aanduiding ENV 199*-1-3...Bevatten verdere algemene regels en regelsdie voorzien zijn. Elk van deze Eurocodes be- Tabel1staat uit verschillende delen, die in een ver- Overzicht Eurocodes voor constructiesschillend stadium van voortgang verkeren,geen enkele verder dan als ENV. De ENV'szijn voornormen die als experimentele normzijn aangenomen voor een voorlopige toe-passing. Het is toegestaan de van toepas-sing zijnde nationale normen te behouden(parallel met ENV) - zelfs indien deze in te-genspraak zijn met de betrokken ENV - totaan de uiteindelijke beslissing van een mo-gelijke conversie van ENV in EN.Tabel 2Overzicht ENV 1992 en NBN B 15-002De geldigheidsperiode van een ENV is prin-cipieel beperkttotdriejaar. Gedurende dezeperiode kunnen de GEN-leden commentaaruitbrengen, waarmee rekening moet wordengehouden bij de conversie van ENV naar EN.De herzieningen conversie gebeurtin redac-tiegroepen,op te richten door CEN, ondermandaat van de Europese Commissie.Door te beginnen met experimentele ENV'sen dezete publiceren in verschillende delen,moet het in principe mogelijk zijn de over-gang van nationale naar Europese normali-satie geleidelijk te laten verlopen.*) Begin driejarige onderzoeksperiode voorzien augustus 1998 (vertraging publicatie)GEMENT1998/1 51?Tabel 3Referentienormen? ? voorschriftenOmkaderde waardenGezien de verantwoordel?kheid van de over-heden van de lidstaten met betrekking totveiligheid, gezondheid en andere punten diein de essenti?le eisen van de Bouwproduc-tenrichtlijn zijn vermeld, worden in de ENVin"dicatieve waarden toegekend aan bepaaldeveiligheidselementen. Deze waarden wor-den ge?dentificeerd door een kader (Engels:boxed values).In principe, overeenkomstig het mandaatvan de Europese Commissie, zullen b? deconversie van ENV tot EN de omkaderingenwaar mogel?k worden verw?derd. In uitzon-deringsgevallen mogen ze worden vermeldals 'geschiktheidsklassen' met een in detekst gespecificeerd spreidingsgebied.Nationale ToepassingsdocumentenDe overheid van elke lidstaat moet definitie-ve waarden toekennen aan de veiligheidse-lementen met omkaderde waarde. Boven-dien z?n verschillende Europese referentie-normen (nog) niet beschikbaar. Daarommoet elke lidstaat een Nationaal Toepas-singsdocument (NTD) publiceren met waar-den voor de veiligheidselementen, met refe-renties naar van toepassing z?nde normenen met vermelding van de nationale toepas-singsrichtl?nen van de ENV.ReferentienormenVoor de materialen (beton, staal en voor-spanstaal) wordt verwezen naar de normendie Z?n genoemd in tabel 3.Aanverwante normenBuiten de commissie CEN/TC 250/SC2, be-voegd voor Eurocode 2, wordt in andere52commissies eveneens normalisatiewerkverricht dat in verband staat met betoncon"structies, onder meer over voorspansyste-men (nagerektstaal), opleggingen,geprefa-briceerde betonproducten en uitvoeringvanspeciale geotechnische constructies.Qua vorm en inhoud zullen ENV 1992 en ENV206 in de toekomst worden be?nvloed doorde werkzaamheden van TC 104 'Beton, ma-teriaaleigenschappen, productie, kwaliteits-controle'. Het is de bedoeling om in ??nnorm alle elementen uit deze normen te ver-zamelen die betrekking hebben op de uit-voering, zodat erin detoekomstdrie normenbestaan voor betonconstructies:? Beton;? Ontwerp en berekening;? Uitvoering.NBN B 15-002, Eurocode 2: Berekeningvan BetonconstructiesLay-outZoals reeds is vermeld is, om de gebruikerseen gemakkel?khanteerbaar document terbeschikking te stellen, gekozen voor een in"deling met op de rechterz?de de volledigetekst van ENV 1992-1-1 en op de Iinkerz?dede b?zondere Belgische bepalingen. Dezelinkerzijde vormt het Belgische NationaalToepassingsdocument.Hoofdstuksgewijs overzicht van de belang-rijkste aanpassingenHoofdstuk 1-lnleidingHier worden enkele w?zigihgen aangegevenwaartoe sedert het versch?nen van ENV1992 werd besloten, onder meer het pro-gramma zoals gegeven in tabel 2.Hoofdstuk 2 - Grondslagen van de bereke-ningErwordtgerefereerd naarde Belgische normNBN B 03-001: ?cties op de Constructies',die gebaseerd is op Eurocode 1.Hoofdstuk 3 - MateriaaleigenschappenEr wordt verwezen naar de Belgische nor-men voor staal (zie tabel 3). Enkele specifi-caties zijn toegevoegd, b?voorbeeld voor deweerstand tegen afschuivingvan lassen vangepuntlaste wapeningsnetten en de las"baarheid van staal.Hoofdstuk 4 - Het dimensioneren van door-sneden en constructie- elementenAan de paragraaf 'Mechanische eigen-schappen van beton' is de intrinsieke krom-me toegevoegd als begrenzing van de span-ningscirkels van Mohr voor zuivere trek, af-schuiving en druk.Voor de controle op dwarskracht van ele-menten waarin geen dwarskrachtwapeningis vereist, is een andere formule voor VRd1 ge-geven, beter passend voor hogesterktebe-ton. De eisen voor platen z?n aangepast.Een paragraaf over stortvoegen is toege-voegd.Voor knikberekening is een subparagraafopgenomen voor de praktische toepassingvan de methode van de modelkolom.De tekst voor de berekening van de scheur-w?dte is aangevuld voor toepassing b? voor-gespannen elementen.Hoofdstuk 5 - Constructieve schikkingenDe belangr?kste toevoegingen aan dithoofdstuk:? gegevens voor een gedetailleerde en ge"CEMENT1998/155.1.2CONSTRUCTIEVE SCHIKKINGENMinimale betondekking Cmln op de wapening12aplaten balkenkolommen2b of 5aplaten balkenkolommen5bplaten balkenkolommen4a3,4b5cWater/cement Cementgehaltefactor max min k /m30,65 260 z00,60 280I-wIIII-W:x:0,55 280 a::00>0,50 300 zwfI)0,55jjj0,50 3000,45