O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eB etontechnologiecement 2005 6 69Bij de normartikelen van EN 206-1 mogen uitsluitend toelichtingenof aanbevelingen per land wordenopgenomen (fig. 1). Voor Neder-land is de invulling van NEN-EN206-1 opgenomen in NEN 8005:2004. Voor Duitsland is dit DIN1045-2, inclusief wijziging A1 envoor Belgi? is dit NBN B 15-001.Stutech Studiegroep 55 is in janu-ari 2004 gestart met de werkzaam-heden. Het eindrapport wordtgepubliceerd op de website: www.stutech.nlNaast een aantal verschillen is erook een aantal overeenkomsten inde diverse nationale invullingenwaargenomen. In dit artikel wordthiervan een overzicht gegeven.V e r s c h i l l e nOpvallende verschillen tussen denationale invullingen van Neder-land, Duitsland en Belgi? betref-fen de volgende aspecten.Invulling milieuklassen en bijbeho-rende samenstellingseisenDit is lange tijd punt van discussiebinnen de Europese normcom-missie geweest. Uiteindelijk heeftmen besloten dat de milieuklas-sen en de bijbehorende samen-stellingseisen per land mochtenworden ingevuld (valid in theplace of use). In tabel 1 wordt eenoverzicht gegeven.Extra milieuklassenIn Duitsland is een extra milieu-klasse (XM) ingevoegd ten aan-zien van de weerstand tegenmechanische slijtage van beton.Als gevolg hiervan is een extraartikel in DIN 1045-2 opgenomenten aanzien van het toeslagmateri-aal dat in beton met milieuklasseXM wordt verwerkt.Beschrijving consistentieklassenDuitsland en Belgi? kennen geenaanvullingen. In Nederland werdin de VBT de consistentie beschre-ven met consistentiegebieden 1t.m. 4, waarbij een relatie tussenverdichtingsmaat, zet- en schud-maat werd aangegeven. In NEN8005 is getracht deze beschrijvingover te nemen, met handhavingvan de combinatie van verschil-lende meetmethoden. Zoalsgebruikelijk was, blijft ??n meet-methode per consistentieklassebepalend (tabel 2).Toegelaten gebruik diverse cementenIn EN 197-1 worden alle cemen-ten genormeerd die mogelijker-wijs in Europa op de markt zijn.In Duitsland kunnen dezecementen worden toegepastafhankelijk van de milieuklasse(tabel 3). Belgi? geeft, via eeninformatieve bijlage van NBN B15-001 informatie over de moge-lijke cementkeuze. In Nederlandhebben wij ervaring met eenbeperkter aantal cementsoortenen deze beperking wordt, vanuitde vervallen NEN 5950 in NEN8005 overgenomen.Alkali-silicareactieHoe om te gaan met alkali-silica-reactie en de maatregelen diegenomen moeten worden omschadelijke ASR te voorkomen, isper land verschillend ingevuld. InNederland geeft CUR-Aanbeveling89 (herziening 2005) exact aanwelke maatregelen genomen kun-nen worden om schadelijke ASRte voorkomen. In deze CUR-Aan-beveling is de meest recente ken-nis rondom dit onderwerp opge-nomen. In Belgi? wordt naardezelfde aspecten gekeken, echterzonder dat een procedure wordtaangegeven. In Duitsland wordtverwezen naar een publicatie(DAfStb), waarin meer naar degebruikte toeslagmaterialen wordtgekeken.Het k-waarde conceptIn Duitsland kan aan de combi-natie van vliegas of silica fumemet CEM II-cementen eveneenseen bindmiddelfunctie wordenNationale invullingen van de`EN206' vergelekendr.ir. H.A.W. Cornelissen, Stichting BMCW.A. Dieleman, De Hoop Terneuzenir. R.P.H. Vergoossen, ARCADIS Infraing. N.J.F. Vonk, NIBA-BouwgrondstoffenPer 1 januari 2005 is NEN 5950: Voorschriften Beton-Technologie (VBT) offici-eel ingetrokken. Medio 2005 zal zijn opvolger NEN-EN 206-1 aangewezenworden krachtens het Bouwbesluit en dus in het kader van de bouwregelge-ving zijn plaats hebben gekregen. EN 206-1 biedt de mogelijkheid om speci-fiek aangegeven aspecten nationaal in te vullen, waarbij de gebruiken in hetland van toepassing van deze norm kunnen worden vastgelegd (red: valid inthe place of use). Deze aspecten gelden dan als `normatief'.Ten behoeve van de veelvuldige contacten met de ons omringende landen,vooral met Duitsland en Belgi?, is door de Nederlandse voorschriftencommis-sie 353.039 / VC 12 "Beton" aan Stutech (Studievereniging voor Betontech-nologie) gevraagd de verschillende nationale invullingen met elkaar te verge-lijken.NEN 8005 NEN-EN 2061Normteksten....................Toelichtingen ....................Aanbevelingen ........................................Provisions validin the place of useNormatief ........................................1 |Milieuklassen en bijbe-horende samenstellings-eisen mogen per landworden ingevuldO n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eB etontechnologiecement 2005 670toegekend. Belgi? kent als enigeeen k-waarde toe aan een combi-natie portlandcement en gemalenhoogovenslak. Verder zijn zowelin Duitsland als in Belgi? uitge-breide aanvullingen op de eisenvan EN 206-1 gegeven. Bijgebruik of levering van betonnaar Duitsland of Belgi? is dusnadere bestudering van dit k-waardeconcept noodzakelijk(tabel 4).BetonspecificatieVoor de specificatie van het betonworden in Belgi? zogenoemdeomgevingsklassen en betontypeningevoerd, met eisen ten aanzienvan de betonsamenstelling(tabel 5).TransportIn Duitsland is een extra artikelingevoegd ten aanzien van hettransport naar de bouwplaats.Alleen betonspecie met een aard-vochtige consistentie mag intransportmiddelen zonder meng-of roerwerk getransporteerd wor-den en moet binnen 45 minutenna aanmaak zijn verwerkt.Betonspecie met een andere con-sistentie mag alleen in transport-middelen met een roerwerkgetransporteerd worden en moetbinnen 90 minuten na aanmaakzijn verwerkt. In beide gevallenwordt met de tijdsduur rekeninggehouden met de versnelde ofvertraagde verharding ten gevolgevan weersinvloeden.O v e r e e n k o m s t e nDaarnaast zijn er aspecten, waar-mee in de drie landen hetzelfdewordt omgegaan. De belangrijkstezijn:Normatieve verwijzingenVerwijzingen naar bestaande ofnieuwe nationale regelgeving.Vooral in de Duitse invulling iseen uitgebreide normenreeksopgenomen. Het lijkt erop datmet het invoeren van ??n Euro-pese norm voor betontechnologie,elk land toch weer zijn eigen rege-ling erop nahoudt.ECPIn geen enkele nationale invullingis het `equivalent concrete perfor-mance' concept nader uitgewerkt.In dit ECP-concept is het mogelijkbetonsamenstellingen met vulstof-fen te maken, die vervolgens ver-geleken worden met een referen-tiebeton vervaardigd met cementvolgens EN 197-1. Er wordtgesteld dat het beproevingspro-gramma moet aantonen dat eenbeton met vulstoffen vergelijkbaarpresteert als het referentiebeton.De nadruk wordt vooral gelegd opeen gelijkheid in duurzaamheid(exposure class). Hoe het beproe-vingsprogramma er inhoudelijkmoet uitzien is echter niet uitge-Tabel 1 | Vergelijking EN 206-1 en diverse nationale invullingengeen carbonatatie corrosie ingeleid door chloriden aantasting door vorst/dooi-wisselingen chemische aantastingmilieuklassen risico anders dan uit uit zeewaterzeewaterXO XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3minimum EN 206-1 0,65 0,6 0,55 0,5 0,55 0,55 0,45 0,5 0,45 0,45 0,55 0,55 0,5 0,45 0,55 0,5 0,45wcf Nederland 0,7 0,65 0,6 0,55 0,5 0,55 0,5 0,45 0,5 0,45 0,45 0,55 0,45 0,55 0,5 0,45 0,5 0,55 0,5 0,45Belgi? 1 0,65 0,6 0,55 0,5 0,5 0,5 0,45 0,5 0,45 0,45 0,55 0,5 0,55 0,5 0,55 0,45 0,5 0,55 0,5 0,45Duitsland 0,75 0,75 0,65 0,6 0,55 0,5 0,45 0,55 0,5 0,45 0,6 0,5 0,55 0,5 0,55 0,5 0,6 0,5 0,45minimum EN 206-1 260 280 280 300 300 300 320 300 320 340 300 300 320 340 300 320 360cement Nederland 200 260 280 280 300 300 300 300 300 300 320 300 300 300 300 320 300 300 320 340gehalte Belgi? 260 280 300 320 320 320 340 320 340 340 300 320 300 320 300 340 320 300 320 340Duitsland 240 240 260 280 300 320 320 300 320 320 280 320 300 320 300 320 280 320 320NEN 8005 en in overeenstemming met NEN-EN 206-1NEN 8005 afwijkend t.o.v. NEN-EN 206-1Lichtere eis in wcf en/of cementgehalte dan in NEN 8005Zwaardere eis in wcf en/of cementgehalte dan in NEN 8005Tabel 2 | Indeling in consistentieklassenconsistentie verdichtingsmaat C zetmaat S schudmaat Fklasse klasse mm klasse mmdroog C0 1,46aardvochtig C1 1,45 ? 1,26 S1 (10-40) F1 (