I IONDERZOEK ISCHADE IMODEL VOOR BESCHRIJVENEN BEOORDELEN VAN SCHADEAANBETONNENKUNSTWERKENir.P.A.M.Zuidgeest en ingJ.P.Straman,Technische Universiteit Delft, faculteit der Civiele Techniek, Sectie BetonconstructiesNu in het algemeen wordt erkend dat ook beton onderhoud behoeft, zien steedsmeer beheerders van betonconstructies de zin van regelmatig inspecteren in. In eengrote organisatie is het daarbij van belang dat de schadegevallen eenduidig enobjectiefworden gerapporteerd. In een studie bij de TU Delft is een modelontwikkeld als leidraad voor inspecteurs bij het vastleggen van alle noodzakelijkegegevens betreffende een schadegeval. Hierdoor biedt het opgestelde schaderapportin veel gevallen al genoeg informatie om direct te kunnen vaststellen ofreparatienodig is en zo ja, welke reparatie moet worden toegepast.B.? ij de Rijkswaterstaat, directie? Bruggen en directie Sluizen enStuwen, is in 1983begonnen metde ontwikkeling van een geautomati~seerd archiveringssysteem voor het be-heer van kunstwerken. Het projectkreeg de naam DISK (Data InformatieSysteemKunstwerken) enwerd met na~me ontwikkeld als geavanceerd hulp-middel bij het opstellen van inspectie-rapporten en bij het voorbereiden vanonderhoud.Bij het operationeel maken van hetsys-teem is door de medewerkers aan hetproject DISK nauw samengewerkt meteen inspectieteamvan de hoofdafdelingBetonconstructies van directie Brug-gen. Het bleek niet eenvoudig om deoorzaak, de ernst en de omvang vanschadegevalleneenduidig vast te leggen.Ditwasvoorde sectieBetonconstructiesvan de TU Delft reden om hiernaar af-studeeronderzoek te verrichten.Beheren is vooruitzienVoordat een inspectie-organisatiewordt opgezet, dient reeds vast te staanwelke acties zullen worden onderno-men bij geconstateerde schade. Zowelop grond. van visuele inspectie als opgrond van ervaringen in het verleden, ishet mogelijk tot een goed overzicht tekomen van alle mogelijke schadegeval-len. Aan de hand van zo'n overzicht kanworden onderzocht, welke extra gege-vens noodzakelijk zijnomzich eengoedoordeel te kunnen vormen over de.toe-stand waarin een kunstwerk zich be-52vindt. Met de resultaten van het onder~zoek worden de inspectieteams vervol-gens schriftelijk ge?nstrueerd, zodat zijin het vervolg tijdens inspecties in ??ngang voldoende gegevens verzamelenom over onderhoud te kunnen beslissen(fig. 1).Een nader onderzoek is nog slechtsnoodzakelijk om de omvang van een uitte voeren reparatie vast te stellen. Spe-cialistisch onderzoek wordt eventueeldoor derden verricht.Manier van beschrijvenEen systeem voor het beschrijven vanschadegevallen dient te voldoen aan be-paalde voorwaarden:FlexibiliteitDe ontwikkelingen op het gebied vanaantastingen, inspectie en meetmetho-den staan niet stil. Nieuwe kennis moetsnel in de werkwijze kunnen wordenmeegenomen.EenduidigheidOmdatverschillende mensen rapporte-ren, moet zoveel mogelijk worden ge-standaardiseerd. Een extra voordeel isdat later statistisch onderzoek geauto-matiseerd kan worden uitgevoerd.ObjectiviteitZoveel mogelijk gegevens moeten doormiddel van meting worden vastgesteld.Hiermee wordt de ernst van schade ob~jectiefweergegeven en worden moeilijkte interpreteren karakteriseringen als 'islicht aangetast' voorkomen.welk schademechanismeBetonaantastingen zijn veelal mecha-nismen met meerdere processen ofge-beurtenissen. Er moet vastgelegd wor~den welk mechanisme optreedt en inwelk stadium het zich bevindt.Ernst van de schadeDe ernst van de schade wordt bepaalddoor enerzijds het optredende (aantas-tings)mechanisme en anderzijds dedraagfuncrie van het betreffende con-structieonderdeel. Beide dienen in derapportage te worden meegenomen.Hetsysteem dat de inspecteurmoethel-pen bij hetzo volledig mogelijkvastleg-genvaneen schadegeval is tevergelijkenmet een expertsysteem in de medischewereld. Zo'n systeem helpt met het stel-lenvan de diagnose bij bepaalde ziektes.Vandaar dat voor de opbouw is gekekennaar dergelijke systemen. In 'frames'kunnenaanbepaaldesleutelwoordendenodige gegevens worden verbonden.Voor zover deze gegevens van tevorenbekend zijn, kunnen Ze worden vastge-legd in een database. De ontbrekendegegevens worden door de inspecteuraangevuld. Om praktische redenen isniet gewerkt-aan een volledig compu-tersysteem. Het ontwikkelde modelgaat ervan uit dat de inspecteur gebruikmaakt van een instructieboek, dat metbehulp van een computersysteem up-to-date wordt gehouden.DefinitiesAlvorens hetmodelvoorhetbeschrijvenCement 1987 nr. 9SchadecomponentEen schadecomponent is een gebeurte-nis ofeenproces.Eenschadecomponentkan zowel fysisch, chemisch als mecha-nischvan aard zijn. Een schadecompo-nent bedreigt op zich niet per definitiede constructie.SchademechanismeEen schademechanisme is een opeen-volging van schadecomponenten die deveiligheid, het functioneren en/of hetuiterlijk van een constructie,ofeen deeldaarvan, kunnen bedreigen.enbeoordelenvanschadegevallennaderuiteen te zetten, volgen hier de gehan-teerde definities van de belangrijkstebegrippen.SchadeEen schade is een ongewenst verschijn-sel aan een bepaalde constructie wat deveiligheid, het functioneren en/of hetuiterlijk van die constructie, ofeen deeldaarvan, kan bedreigen. Een schadewordt gekarakteriseerd door het typeconstructieonderdeel, zijn functie in deconstructie en het optredende schade-mechanisme.SchadekenmerkEen schadekenmerk is een kenmerkwaarmee vastgesteld kan worden of erbij een aangetroffen schade een bepaal-de schadecomponent deel uitmaaktvanhet schademechanisme.IIspecia listisehonderzoekIevaluatielkostenanalyseernstigeschadeverwachtingIIuitgebreidonderzoekIori?nterendonderzoekIevaluatie ~Ilaboratorium- ,onderzoek 1+--7------{~ inspeetiefrequentieverhogen/' I geen ernstige If----"""'