Wanneer in dit artikel enkele methoden en werk-tuigen voor het mechanisch laden van bulkgoede-ren worden besproken, dient men, in het kadervan dit blad, onder bulkgoederen voornamelijkdie categorie te verstaan, welke in enig verbandstaat tot het bouw-, beton- en grondbedrijf, zoalszand, grind, steenslag, bims, puin, grond, enz. Hettransport van onverpakt cement wordt buitenbeschouwing gelaten, aangezien dit reeds uitvoe-rig is behandeld.De stijging van de arbeidslonen en de noodzaakvan een versnelde goederenomzet drijven ookhier tot een grotere efficiency, welke vooral ge-zocht dient te worden in besparing op de trans -port- en overslagkosten door een doeltreffendemechanisatie, De moeilijkheid in deze sector isechter, dat de genoemde bulkgoederen een be-trekkelijk lagewaarde pervolume-eenheid hebben,zodat een grote omzet noodzakelijk is om de aan-schaffing van kostbare werktuigen te rechtvaar -digen.Alvorens tot mechanisatie te besluiten, dient mente berekenen, hoeveel materiaal per dag kan wor -den overgeslagen volgens de oude methode en watde kosten daarvan bedragen. Een zelfde bereke-ning dient te worden gemaakt voor elk van deeventueel in aanmerking komende werktuigen.Door vergelijking van die uitkomsten kan danworden vastgesteld, of in een bepaald bedrijf doormechanisatie een groter rendement kan wordenbereikt en met welke van de in aanmerking ko-mende werktuigen dit rendement het grootst zalzijn.Mechanisatie is een woord, dat vooral gedurendede jaren na de oorlog veel wordt gebruikt als eensoort tovermiddel, doch men dient wel in het oogte houden, dat de kracht van het middel voor eenbelangrijk deel wordt bepaald door de omstandig-heden in het bedrijf en door de werktuigen, waar -mee deze mechanisatie wordt uitgevoerd. Mecha-nisatie na grondig overleg kan tot verrassenderesultaten leiden, vooral in bedrijven, waar detransport- en overslagkosten een grote kosten-factor vormen, zoals bij bovengenoemde bulk-goederen vaak het geval is.Wanneer nu de door de moderne techniek ont -wikkelde hulpmiddelen nader worden bezien, danwillen wij ons hier beperken tot de uitsluitendvoor het laden van wagons en auto's bedoeldewerktuigen, en dus mobiele kranen e.d, buitenbeschouwing laten.Het laden met behulp vah stationnaire of verrijd-bare transportbanden wordt vrij veel toegepast,doch niet altijd met even gunstige resultaten. Deaard van het werk brengt mee, dat deze bandenvaak aan sterke slijtage zijn blootgesteld, terwijlde capaciteit over het algemeen aan de lage kantligt, tenzij het zeer grote en kostbare installatiesbetreft. Een nadeel is bovendien, dat het materi-aal in de meeste gevallen toch met handkracht opde band moet worden gedeponeerd. Arbeids -besparing is met deze banden echter vanzelfspre -kend te bereiken en voor kleinere bedrijven meteen beperkte goederenomzet biedt een solide enveilig geconstrueerde transportband goede moge -lijkheden. Ook in andere functies hebben trans -portbanden uiteraard voordelen; men denkeslechts aan de toepassingen in de mijnen.Voor het middelgrote en grootbedrijf is het aan-gewezen laadwerktuig echter de motorlaadschop,resp. een op een tractor gemonteerde hydrauli-sche of mechanische schop. Dit werktuig wordt invele typen en uitvoeringen gebruikt; het is bijbouwbedrijven, bouwmaterialenhandelaren, ge-meentewerken en bij vele takken van industriereeds op vrij grote schaal ingeburgerd. De uit -voering is over het algemeen zodanig, dat de schopin de laagste stand door de tractor in de hoop ge-drukt en aldus gevuld wordt, waarna de schophydraulisch of mechanisch opgeheven wordt. Detractor wordt daarna achteruit gereden en ge-keerd, teneinde de schop in de juiste positie tebrengen voor het leegstorten in wagon of auto.Ondanks de vele toepassingsmogelijkheden engoede eigenschappen van dezezgn. tractor voor-laders, blijft het nadeel, dat men telkens met degevulde schop achteruit moet rijden en naar deauto of wagon moet keren e.o., hetgeen uiteraardslijtage en verlies van tijd en brandstof betekent.Teneinde dit te ondervangen hebben de construc-teurs de zgn. overhead-loaders ontworpen,welke de aan de voorzijde van de tractor gevuldeschop over het hoofd van de bestuurder naar deachterzijde van de tractor brengen en dan lossen.Hierdoor wordt het vele keren van de tractor op-geheven, doch deze werkwijze vergt speciale maat-regelen ter bescherming van de bestuurder, waar-op bij aanschaffing van een dergelijke machineterdege gelet dient te worden.Vrijwel alle tractorvoor laders en overhead-loadershebben het nadeel, dat de hydraulische of mecha-nische schop gemonteerd is op een gangbaar trac-tortype, dat:niet is ontworpen voor de bij dit werk optre-dende bijzondere belastingen,wordt bestuurd op de kleine voorwielen,wordt aangedreven op de grote achterwielen.Dit laatste houdt in, dat de besturing bij gevuldeschop zwaar en de ,,greep" op de bodem minderwordt; vooral op minder gunstig terrein is dit eennadelige factor.Een geheel nieuw type motorlaadschop is doorzijn byzondere eigenschappen een hoogtepunt inde technische ontwikkeling van laadwerktuigen.Dit is de ,,Ahlmann All Round" zwenkendemotorlaadschop, een zeer robust uitgevoerdegrote machine, waarvan schop en onderwagen als??n complete unit worden vervaardigd (tek. 3).Het belangrijkste kenmerk van deze machine is:de hydraulisch werkende schop, die 180? zwenktop de onderwagen d.m.v. 2 hydraulische plunjersen een kogeldraaikrans. Bij het laden van auto'sbijvoorbeeld kunnen de wagens beurtelings rechtsen links van de machine staan; met de aan de voor-zijde gevulde schop zwenkt de machine steeds 90?naar ??n kant om de daar staande wagen te laden.Zodra dit geschied is, zwenkt de schop naar deandere zijde voor het laden van de inmiddels daaraangekomen tweede wagen, terwijl de eerste autovertrekt. Bijzondere plaatselijke omstandighedenvoorbehouden behoort het voortdurend heen enweer rijden en keren hiermee practisch tot hetverleden.De schop, met een nuttig hefvermogen van I ton,heeft, afhankelijk van het soortelijk gewicht vanhet te verwerken materiaal, een inhoud van 500 totI 000 liter. Inplaats van de schop kunnen ook nogverschillende andere werktuigen worden gemon-teerd.De onderwagen is speciaal voor dit doel ontwor -pen en voldoet aan de zwaarste eisen van het be -drijf en het chassis is sterk en robust uitgevoerden bestand tegen hoge belasting. De a a n d r i j v i n ggeschie dt hier op de grote voorwielen met zware14.00X24" terreinbanden en de b e s t u r i n g op dea c h t e r w i e l e n met 6.50x20" banden. De ma-chine heeft 4 snelheden vooruiten I achteruit; demaximumsnelheid bedraagt 19 km/h. De aandrij-ving geschiedt door een 45 pk luchtgekoelde diesel-motor. Het hydraulisch heffen, zwenken en kippenvan de schop geschiedt onafhankelijk van elkaar. Demax. hef hoogte is 4,65 m; de max. storthoogte be-draagt 3.55 m. De machine heeft een totale lengtevan 5,60 m, een draaicirkel van 9m en een eigengewicht van 6 ton. De hydraulische installatie be-staat uit I telescopische hefcylinder, 2zwenkcylin-ders en l kipcylinder, welke bediend worden d.m.v.3 kleppen en een hogedruk-tandrad pomp. Dezepomp is direct gekoppeld met de motor; bij rust-stand van de ventielen circuleert de olie zonderdruk.Voor bedrijven, waar continue inzet en hoge capa-citeit primair zijn, is deze machine rendabel. Degemiddelde capaciteit bedraagt ca 50 m3/h; in d?practijk zijn onder gunstige omstandighedenreeds capaciteiten tot 130 t/h bereikt. Bovendienbeperkt de toepassingsmogelijkheid van deze laad-machine zich niet meer tot zand, grind, steenslag,kolen, cokes e.d., doch wordt ze ook ingezet voorhet laden van aarde, puin, mergel, kunstmest, enz.Gezien de capaciteit en mogelijkheden is hetminder juist de (uiteraard hogere) prijs van dezemachine te vergelijken met die van een normalelichte tractorlaadschop; men dient bij vergelijkingtevens grijperkranen, draglines en lepelbaggersop te nemen.De bedrijfskosten, incl. gasolie- en smeeroliever-bruik, overige smeer- en poetsmiddelen, onder-delen en reparatie, afschrijving, alsmede loon vande bestuurder incl. sociale lasten bedragen fl. 9,62per uur. Per 8-urige werkdag kan tenminste8x50=400 m3worden geladen, waarvan de be-drijfskosten dus fl. 76,96 bedragen.Om hetzelfde werk met handkracht te verrichtenzijn ca 33 arbeiders nodig, waarvan de loonkosten,incl. sociale lasten, per 8-urige werkdag op cafl. 462,-- kunnen worden begroot. De zwenkendemotorlaadschop geeft dus per dag een besparingvan fl. 385,-- of ca 83% t.o.v. handarbeid.Bovenstaande berekening toont wel duidelijk aan,dat bij verantwoorde toepassing van mechanischelaadwerktuigen inderdaad verrassende bespa-ringen zijn te bereiken.Deze machine wordt tijdens de Voorjaarsbeurs teUtrecht aan de Croeselaan ge?xposeerd.foto 1. Ook moeilijk materiaal vormt geen bezwaar. foto 2. De max. storthoogte bedraagt 3,55 m.Mechanisch laden van bulkgoederendoor P.J. Holl