A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 1999 320MASKERIN BETONWoning van Jo?l Claisseir. Jef Apers, Federatie van de Belgische cementnijverheid (Febelcem), BrusselHet verhaal van deze woning begint met het bezoek vande bouwheer aan het gerenoveerde en tot kantoor omge-bouwde oude klooster van de zusters Franciscanen teWoluwe. De bouwheer was danig onder de indruk van dekracht die uitgaat van de minimalistische vormgeving enhet elementaire materiaalgebruik. Vooral de in het zichtgelaten nieuwe betonstructuur boeide hem. De opgeda-ne indrukken en beelden lieten hem niet meer los en wildehij toegepast zien in zijn toekomstige woning.Na de aankoop van een bouwterrein in een villawijkte Sint-Genesius-Rode contacteerde hij de architectvan het gerenoveerde klooster, Jo?l Claisse.De opdracht van Claisse was niet eenvoudig. De ge-vraagde `stijl' was niet verenigbaar met de bouw-voorschriften. Bouwheer en architect moesten alhun overredingskracht gebruiken om de bouwricht-lijnen, vervat in de verkavelingvergunning, te wijzi-gen. Hiervoor hadden zij de toestemming van deomwonenden nodig. Pas na een uitvoerige voorstel-ling van het ontwerp, de maquette en materialen,kregen ze die ook. De procedure om een bouwver-gunning te bekomen duurde een jaar. Daarna echterbleek de aanvankelijk gecontacteerde aannemer nietmeer ge?nteresseerd te zijn in de opdracht. Er werdook geen andere aannemer gevonden om voor deafgesproken prijs de woning te bouwen. Er was maar??n oplossing: de plannen opnieuw overdenken en.... de procedure herbeginnen!I n d e l i n gDe helling van het terrein bepaalde in belangrijkemate de planindeling. Het gelijkvloerse niveau is alshet ware de helling ingeschoven. E?n grote gevelo-pening geeft zowel toegang tot de carport als tot deinkomhal. De hal leidt via een trap naar de leef-ruimtenopdeeersteverdiepingdieuitzietopdetuin.Twee slaapkamers en een natte cel zijn onderge-brachtopdetweedeverdieping.Debouwheerwenstevoldoende privacy, bescherming tegen inkijk en tochbrede vensters met `panoramisch zicht'. Een omge-vingsstudie waarbij op verschillende hoogten foto'sin elke richting (360? rond) gemaakt werden, hielpbij het bepalen van de optimale plaats en afmetin-gen van de raamopeningen. Zo vrijwaart een langeraamstrook in de voorgevel de intimiteit van de leef-cement 1999 3 21foto's: Serge Brison1 carport2 entree3 vestiaire4 techniek5 projectieruimte6 living7 keuken8 eetkamer9 slaapkamer10 badkamerruimten en kadert tegelijkertijd juist de horizon terhoogte van de boomtoppen.Het gebouw staat op een doorlopende funderings-plaat van 0,30 m dik. De plaat is volledig omgevendoor een verloren bekisting die het gedraineerdewater opvangt en afvoert. De buitenmuur is alsspouwmuur uitgevoerd. Hij bestaat uit een binnen-en buitenwand van 0,18 m dik en een isolatielaag diebeide scheidt. Binnenwanden en vloerplaten zijnmonoliet verbonden.S c h o o n b e t o nHeel de structuur is ter plaatse gestort met eenbetonspecie die een Benor-merk bezit op basis vaneen hoogovencement met begrensd alkaligehalte(CEM III/A 42,5 LA). Aan de specie is tevens eenhulpstof toegevoegd met zowel een plastificerendeals dichtende eigenschap.Het beton is gestort in een standaardbekistingssys-teem bestaande uit: een stalen frame met daaropgecoate gladde multiplexplaten van 1,2 m breed en3 m hoog.Omdat het betonoppervlak van zowel de binnen- alsde buitenzijde van de wanden en de onderzijde vande vloeren zichtbaar blijft, zijn hoge eisen gesteldaan de zuiverheid, de dichtheid, de stijfheid en destabiliteit van de bekisting. Ook is de nodige aan-dacht besteed aan het storten (kleine stortsnelheid,beperkte valhoogte, aanvoer via verschillende stort-buizen), het trillen, het ontkisten en het nabehan-delen. Het oppervlak van de chape (cementgebon-den dekvloer) is voorzien van een waslaag en blijfteveneens in het zicht. Enkel de elektrische leidingenzijn ge?ntegreerd in het beton, de andere zijn samen-gebracht in een verticale technische koker.C o n s t r u c t i e v e o p z e tMarkant is het structureel concept. Voor- en achter-gevel zijn volledig doorgesneden. Zowel de lange,smalle raamstrook vooraan als de grote raampartijachteraan verbinden beide zijgevels. De wandenboven de openingen zijn opgevat als lange balken,die in beide zijmuren verankerd zijn. De horizontalewapening vormt eigenlijk een ringwapening die dewanden van de vier gevelvlakken samenhoudt en zoeen stijve koker vormt. Water dat door kleine scheur-tjes, voegen of contactvlakken met ramen in despouw terechtkomt, wordt via een speciale water-kerende laag afgevoerd.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 1999 322Claisse reduceerde de woning toteen elementaire geometrischevorm, een doos ontdaan van elkefranje. Ook het aantal materialenbeperkte hij tot een minimum.Hun mogelijkheden daarentegenbenutte hij maximaal.Het beton bijvoorbeeld draagtniet alleen de lasten, het over-spant ook, bakent af, schermt afen beschermt. Het materialiseertde doos en geeft het zijn onmis-kenbaar beeld. Het vormt de licht-grijze vlakke huid dat als eenongenaakbaarmaskerhetbinnen-volume omhult en verhult. Enkelde tijd zal die ongenaakbaarheidtemmen. Laagje na laagje zal zicheen patine vasthechten op hetmasker dat langzaam zal ver-groeien met de omgeving. sontwerpJo?l Claisse et Associ?s S.C.R.L.,Architecture Design Urbanisme,BrusselA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pWo n i n g b o u wcement 1999 3 23