Kwaliteit:hoegaan weerindebouwmeeom?In deze aflevering als eerste een bijdrage vande BNA. Daarnaast de kwaliteitsbeheersingin de betonmortelindustrie als voorbeeld.Zie voor de eerste aflevering van deze serieCement 1992 nr. 5, blz. 34.46KWALITEIT ~II), ,DE BNA EN KWALITEITSZORGVOOR ARCHITECTENKwaliteitszorg neemt in het be-leid van de Koninklijke Maat-schappij tot Bevordering derBouwkunst Bond van Nederlandse Ar-chitectenBNAeenbelangrijke plaats in.Onlangs heeftdeBNAindatverband dehandleiding 'Kwaliteitszorg voor Ar-chitecten' gepubliceerd. Deze handlei-ding is geschreven door irD.Spekkinken ir.M.Wijk, namens de Ontwikkel-groep Kwaliteitszorg Bouwvoorberei-ding.Met deze publikatie wordt een hulp-middel geboden bij de ontwikkelingvan kwaliteitssystemen binnen archi-tectenbureaus. Eerder al bracht de BNAeen brochure uit over de betekenis voorde architectenpraktijk van de op kwali-teitszorg betrekking hebbende NEN-ISO 9000 normen.De handleiding bestaat uit drie delen:introductie, beschrijving van het bouw-voorbereidingsproces en een stappen-plan voor het opzetten van kwaliteits-systemen op architectenbureaus. Daar-bij dient een analyse van de sterke enzwakke punten van de bestaande ma-nier van werken op een bureau als uit-gangspunt. Er ontstaat een kwaliteits-systeemdataansluitop deeigenbureau-cultuur. De medewerkers van het bu-reau vervullen hierbij een belangrijkerol.De basisstructuur voor de opzet vankwaliteitssystemen binnen architecten-bureaus is het Model KwaliteitssysteemArchitectenbureaus (MKA). De opzetvan het MKA sluit aan op soortgelijkemodellen dievooranderebranches indebouw zijn of nog worden ontwikkeld,zoals hetModelkwaliteitssysteemBouw(MKB) voor het uitvoerend bouwbe-drijf Dezeaanpakopentmogelijkhedenvoor aansluitende kwaliteitszorg tussende verschillende participanten in hetbouwproces.DeBNAzal inde begeleiding van de ar-chitectenbureaus voorzien door middelvan het aanbieden van een introductie-cursus 'Kwaliteitszorg voor Architec-ten'. Ook zal een pilot-project wordenopgezet, waarbij een aantal bureaus zaldeelnemen aan eenzogenaamde 'kwali-teitskring'. Het uitwisselen van ervarin-gen in zo'n kwaliteitskring blijkt zeerstimulerend te werken bij het opzettenvan een kwaliteitssysteem.BNACERTIFICATIE BETONMORTELCirca 95% van de in ons land toe-gepaste betonmortel is afkom-stig van betonmortelbedrijvendie zijn goedgekeurd door deBetonver-enigingen daarmee beschikkenoverhetKOMO-Betonverenigingscertificaat.Omdat in de meeste bestekken de toe-passingvangecertificeerdebetonmortelis voorgeschreven, wordt voor bouw-constructies vrijwel uitsluitend gecerti-ficeerde betonmortel toegepast. Alleenvoor betonwegen wordt het beton nogveelal op hetwerk geproduceerd in mo-biele centrales. Het certificatiesysteemvoor betonmortel is echter in overlegmet de Vereniging van CementbetonWegenbouwers uitgebreid tot wegen-bouwbeton, zodat ook daar binnenkortsprake zal zijn van gecertificeerd beton.Belang van certificatieCertificatie van betonmortel betekentdat de produktie van dit basismateriaalvoor de bouw plaatsvindt in een goed-gekeurde installatie, waarin de grond-stoffen worden gedoseerd op basis vangewichtsdosering met geijkte weeg-werktuigen.Het produktieproces is een beheerstproces, waarbij elk deelproces aan vastecontroles is onderworpen. De toegepas-te grondstoffen moeten aan de betref-fende normenvoldoen, debetonsamen-stelling is in recepten vastgelegd, die al-tijd gereproduceerd kunnen worden envan iedere vracht wordt de samenstel-ling vastgelegd. Bij moderne centralesvindt zelfs registratie van elke wegingplaats. Steekproefsgewijze wordt hetCement 1992 nr. 6produktbemonsterd ter controlevan deverwerkbaarheid en van de water-ce-mentfactor, terwijl proefstukken wor-denvervaardigd voorhetbepalenvan dedruksterkte.De Certificatie-instellingBMC is belastmet de keuring van de centrales bij aan-vragen om goedkeuring en, naverleningvan het certificaat, met de controle opde bedrijven.Volgens de betonvoorschriften moetworden aangetoond dat toegepaste be-tonmortel voldoet aan de gestelde eisenten aanzien van sterkte en duurzaam-heid. De VBT geeft aanwijzingen opwelke wijze de afnameconrrole dient teworden uitgevoerd.Dezelfde VBT geeft echter ook aan datbij toepassing van gecertificeerde be-tonmortel de afnamecontrole op debouwplaats kan vervallen. Voor de be-oordeling van de kwaliteit mag gebruikworden gemaakt van de resultaten vande kwaliteitscontrole van het beton-mortelbedrijf. Die controle wordt im-mers uitgevoerd volgens de voorschrif-ten van het certificatiereglement, ter-wijl BMC erop toeziet dat de controlebetrouwbare resultaten oplevert.Het achterwege mogen laten van de af-namecontrole op de bouwplaats bete-kent voor de aannemer een aanzienlijkebesparing in controlekosten.KetenbeheerIn het kader van de certificatie van be-tonmortel wordt ook veel aandacht be-steed aan de kwaliteit van de toegepastegrondstoffen.Bij die grondstoffen, waarvan de eigen-schappen niet eenvoudig of niet be-trouwbaar bij afname zijn te controle-ren, streeft BMC naar certificatie vandie grondstoffen.Op dit moment zijn cement, lichte toe-slagmaterialen (Lytag) en vliegas gecer-tificeerd, terwijl voorbereidingen wor-den getroffen voor de certificatie vanhulpstoffen en harde, dichte toeslagma-terialen.In het kader van de certificatie van be-tonmortel is het gebruik van gecertifi-ceerd cement en gecertificeerde lichtetoeslagmaterialen voorgeschreven.Voorwaarde voor het treffen van eendergelijke maatregel is, dat een over-grootdeelvan hetop de marktaangebo-den produkt gecertificeerd is. Bij de an-dere grondstoffenis daarop ditmomentnog geen sprake van.Bij cementen lichte toeslagmaterialen isafnamecontrole tijdrovend en onvol-doende betrouwbaar, terwijl er boven-dien hoge kosten aan verbonden zijn.Voortdurende controle tijdens het pro-duktieproces, onder toezicht van eenonafhanklijke derde, ligt dan ook voorde hand.OntwikkelingenRecent is de regelgeving gereedgeko-men voor de certificatie van cement in-clusief het transport. Daarmee zal eengevarenbron, namelijk verontreinigingvan cement tijdens het transport, tot hetverleden behoren.Bij het certificatiesysteem voor beton-mortel is eveneens het transport inbe-grepen.De voorbereidingen zijn inmiddels ge-start voor de certificatie van vloeistof-dichte betonconstructies, die toepassingvinden bij tankstations, opslagterreinenvan vloeistoffen en dergelijke. BMCwerkt daarbij samen met de Verenigingvan Betonmortelfabrikanten (VBN) ende Vereniging van Cementbetonwe-genbouwers (VCW).BMCEntree naar de wereldtentoonstelling in Sevilla. Over dit viaduct, ontworpen door architect Calatrava wordt binnenkort inCement gepubliceerd. f?to: Van der Vlugt en Claus, Atnsterdam.Cement 1992 nr. 6 47