? utiliteitsbouw? ? prefabricageing.J.P. van der Windt, ingenieursbureau Zonneveld BV, RotterdamIn het themacentrum Wonen 'Alexandrium 11I' in Rotterdam-Oost worden verschillendespectaculaire bouwideeen verwezenlijkt. E?n ervan is de reusachtige spiraalvormige op-rit naar een parkeerdak voor 1000 auto's. Deze oprit, die als bijnaam de Kurkentrekkerheeft gekregen, is geheel uitgevoerd in prefab betonelementen.Het bouwproject is in oktober 1996 opgeleverd. Hetomvat 62 000 m2winkeloppervlakindrie bouwlagen. Hetgebouw bezitverder een atrium met een bijzondere overkapping. De-ze atrium-overkappingis tevens het 'entreegebouw' voor de bezoekers die op het dak vanhet gebouw hun auto's kunnen parkeren.KURKENTREKKERALS OPRITNAARPARKEERDAK@ Overzichtsfoto Alexandrium 11/De afmetingen van het gebouw z?n zeergroot: breedte 150 m, lengte 225 m (foto 1).De winkelsworden vanuit het Atrium ontslo-ten waardoor de achterz?de van de winkelsaan de buitenomtrekvan hetgebouw isgele-gen.Om de achtergevels van het winkelcentrumondanks de grote afmetingen en de maga-z?nfuncties toch interessant te maken,heeft architect Fans Verhe?en de gevels openkele plaatsen onderbroken of be?indigdmet een b?zondere functionele toevoeging.Langs de Hoofdweg is om deze reden het be-staandePolderhuisin hetcomplex zichtbaarin de zuidgevel opgenomen.Ook de spiraalvormige oprit naar het par-keerdak is een element dat hetcomplex eenb?zonder kenmerk geeft.Architectonisch ontwerpDe oprit wordt door de automobilist bereiktvia het parkeerplein op het eerste verdie-pingsniveau (fig. 2) en een toerit dieals eenfly-over boven het water is uitgevoerd (fig. 3en foto 4).In twee?nhalve rondgang aan de buitenz?devan de spiraal wordt de staalbetonbrug be"reikt die de overspanning vormt naar het par-keerdak van het complex. Hierb? wordt eenhoogteverschil overwonnen van 8,5 m (fig.5).De kurkentrekker fungeert ook als uitrit. Aande spilz?de wordtna vier rondgangen de uit-rit bereikt die onder het parkeerplein door-loopt. De automobilist overwint hierb? een6 CEMENT1997/1iI i i i I I i---~--_ .__ --L--- ._--j,~--~----.i.-I I I I I Ij i i j iIIIrIVl? Plattegrond eerste verdieping? Aansluiting parkeerplein op kurkentrekker8) Toerit naar kurkentrekkerCEMENT1997/1\~ \\~ Ihoogteverschil van veertien meter. Hierdoorontstaat een ongel?kvloerse kruising methetinr?dende verkeer (zie ook fig. 2).De wens van de architect om de randen vande spiraal zeer slank uit te voeren heeft me-de geleid tot de keuze voor prefab beton.Veel aandacht isbesteed aan hetonderaan-zicht van de spiraal. Aan de rand heeft despiraal een vloeiende I?n gekregen doordatde vloerplaten voorb? de consoles z?n door-gezet en doordat deplaatrand aan de onder-z?de dezelfde schuinte heeft als de onderz?-de van de terugliggende consoles (foto 6).De kurkentrekker is 'voltooid' met een hoogstalen kunstwerk van de Rotterdamse kun-stenares Ineke Visser.Constructief ontwerpDe kurkentrekker is, zoals vermeld, uitge-voerd in prefab beton. In eerste instantie iseen geheel in het werk gestorte constructieoverwogen, omdat de vloeiende continudoorgaande vloerrand een belangr?k gege-ven was in het ontwerp van de architect.7? Dwarsdoorsnede kurkentrekker? utiliteitsbouwnivopark~~rdakE;!in"-?uitrjiituitt!f;i . i27m? prefabricageuit in.J ....Een00in"-ivopark~~rpl~inuit.J? Overgangvloerplaatjconsole in dezelfde schuinte(J) Vloeiende lijn aan de onderzijde van de vloerplaten8Het uitkragende r?dek was in dat geval als??n geheel met verlopende dikte uitge-voerd. De keuze voor prefab is gemaaktna-dat was aangetoond dat de detaillering vaneen constructie, bestaande uit meerdereelementen, ook een vloeiend beeld kon op-leveren (foto 7).De prefab constructie bestaat uit verticalespilelementen die op drie niveaus aan el-kaar z?n gekoppeld waardoor ze ??n afge-knotte kegel vormen.Op de spilelementen zijn uitkragende conso-les meteen lengte van maximaalS,2 m doormiddel van voorspanstaven ingeklemd. Deprefab betonplaten van hetz?dek werden optwee consoles opgelegd en kragen ten op-zichte van het einde van de console nog2,60 m uit. De totale lengte van de grootsteuitkraging is daarmee 10,SO m.B? het ontwerp is er met succes naar ge-streefd zoveel mogel?kelementen van exactgel?ke vorm te maken. B? de vloerplaten isdatvolledig geluktdoor de platen scheluw temaken en ook het bovenvlak van de conso-les scheluw te laten verlopen (foto 8).Vanwege de tapse vorm van de spil z?n alleconsoles iets verschillend van lengte maarkonden met een verplaatsbaarkopschot indezelfde bekisting worden gefabriceerd.De consoles lopen vanaf de spil gezien van'smal en hoog' naar 'breed en een geringerehoogte', dus in twee richtingen taps (fig. 9 en10).MontageNa het stellen van de spilelementen op defundering z?n van onderaf de consoles aan-gebracht. De korte consoles zijn niet alsvoorgespannen elementen uitgevoerd. DeCEMENT1997/1? Scheluw bovenvlak van vloerplaten en consoles? Bovenaanzicht en z?aanzicht consolesIr:::::m n::-----,lange consoles zijn op hoogte gesteld metbehulp van stempels en met krimparmemortel aangegoten. Vervolgens is de verbin-ding met de spilelementen tot stand ge-bracht met behulp van de voorspanelemen-tendie tevens als bovenwapening in de uit-kragende consoles dienst doen. Op de con-soles zijn de vloerplaten gelegd (foto 11). Deverbindingen van de consoles en de vloer-platen onderling zijn aangegoten met krim-parme mortel in de daarvoor gehouden spa-ringen (foto 12). De voorspanverankering opde koppen van de consoles zijn na het leg-gen van de vloerplaten afgewerkt (foto 13). @ Het monteren van vloerplatenBetrokkenenopdrachtgever: MAB BV, Den Haagarchitect: Architektenbureau Verheijen Ver"koren De Haan BV, Leidenaannemer: NBM-Amstelland Bouw Hoofd-dorp/Rotterdamleverancier prefab: Bouwbeton BV Bestadviseur prefab-leverancier: Adviesbureauvoor bouwconstructies, ing.L.Snijdersconstructeur: Ingenieursbureau ZonneveldBV, Rotterdam @ Verbinding console/vloerplaat?CEMENT1997/1@ Doorsnede en bovenaanzicht vloerpla"tenFoto's 1, 5,8,11,12 en 13, Tom de Roo? Foto-grafie, Moordrecht; de overige foto's z?n vanJan van der Windt.@ Voorspanverankering op het uiteindevan de console9