zijde) kan het aantal scheuren nog heel beperkt blijven en zalde scheurwijdtevrij grootkunnenworden.Een temperatuur-wisselbelasting, ten gevolge waarvan de scheuren nog wijderworden, zal bevorderen dat de constructie uiteindelijk opslechts enkele scheuren blijft'hangen'. Omin een dikwandigeconstructie, waarin aanzienlijke temperatuurspanningen teverwachten zijn, een fijn verdeeld scheurenpatroon te garan-deren, zal dus een vrij hoog wapeningspercentage noodzake-lijkzijn. Ditpercentage kanaanzienlijkgroterzijn danhet mi-nimum wapeningspercentage dat in de voorschriften wordtgevonden. De VB 1974/1984 deel E, eist voor wanden mini-maal 0,30 %. EenAmerikaans voorschrift, ACI-318 [9] eist0,40%voor wanden tot 305 mm dik en 0,25 %voor dikkere wan-den. Dus, in tegenstelling totwat uiteenanalysevan het effectvan temperatuurspanningennodig blijkt, eenlager minimumwapeningspercentage voor dikkere wanden. In [10] wordt, alsaanvulling op ACI-318, het minimum wapeningspercentageinwanden afhankelijk gesteld van de afstand tussen de dilata-tievoegen. Bij voegafstanden vari?rend van 9 m tot 15 m, zouhet minimum wapeningspercentage moeten toenemen van0,3 % tot 0,6 %. Deze percentages gelden echter voor rechtewanden die verhinderd worden om in hun vlak te verkorten.Een cilinder kan echter in zijn vlak wel vrij verkorten en eer-der genoemde minimum percentages van 0,3 %en 0,25 %lij-ken dan ookvan toepassing. Deze percentages kunnen echter,wanneer temperatuureigenspanningen een rol van betekenisgaan spelen, te kleinzijn omvloeienvan de wapening tevoor-komen!De onverwacht grote scheuren kunnen duurzaamheidspro-blemen geven indien agressieve stoffen aanwezig zijn die totde wapening kunnen doordringen. Tevens zal men er reke-ning mee moeten houden dat op den duur, als gevolg van hetwisselkarakter van de belasting, de scheuren tot doorgaandescheuren zullen uitgroeien. Het is bekend dat repareren niet-stabiele scheuren vaak weinig succesvol is. Verhogen van hetwapeningspercentage verdient dan ook de voorkeur. Een an-dere oplossing kan men zoeken aan de belastingkant van hetprobleem, bijvoorbeeld het toepassenvan uitwendige isolatie.Voor wanden dikker dan circa 800 mm gaat de in dit artikelgehanteerde rekenprocedure niet meer op. De aanname datvlakke doorsneden vlak blijven, geldt dan niet langer. De ge-wapende randzones gaan nu min ofmeer een eigen leven lei-den. In het inwendige van de wand vormen zich grote scheu-ren ('Sammelrissen'), die in de gewapende randzones uitwaai-eren in een aantal kl?inere, goed te beheersen scheuren. Hetbeheersen van het scheurenpatroon in massieve betoncon-structies is momenteel voorwerp van onderzoek bij de sectieBetonconstructies.In het komende nummer van Cement zal over de resultatenvan deze studie worden gerapporteerd.Literatuur1. van Breugel, K., Kan het scheurgedrag worden voorspeld;Cement 1988, nr. 1; pp. 47-512. STUVO rapport no. 43, Discussienota Temperatuureffec-ten ROBB;september 19763. Roa, D.S. Prakash,Temperature Distribution and Stresses inConcrete Bridges; ACI-Journal,juli-aug. 1986, nr. 4; pp. 588-5964. van Breugel, K.,van der Veen, c., Prediction ofcrack devel-opment in cylindrical concrete structures; ACI-Fall Conven-tion, Seattle, Washington, nov. 8-13, 19875. Clarke,].L., Thermal stress problems in offshore structures;Oceanology Int. '78; pp. 19-246. Kaminski, M.,Einfluss der dynamischenEinwirkungen desSch?tssguts auf die konstruktiven Zuverl?ssigkeiten derStahlbetonsilos;Beton- & Stahlbetonbau, Heft 11, 1985;pp. 288-2927. Brakel,]., van Breugel, K., Temperatuureffecten in beton-constructies; Delft, 19878. Wernsen, P., Betonnen reservoirs en silos voor opslag vanwarme procesprodukten; Delft, Sectie Betonconstructies,19879. ACI-318-77, Building code requirements for reinforcedconcrete; 197810. ACI-committee 350, Concrete Sanitary EngineeringStructures; ACI-Journal, nov.-dec., 1983, nr. 6; pp. 467-486KUNSTWERK INUITGEWASSEN BETONmeter lange gesloten wand, een kun-stenaar ingeschakeld.elementen hun afbeelding uitgewassenweer.Bij de bouw van een bibliotheek in hetFranse Lons-le-Saunier, heeft menvoor het verfraaien van een bijna 30Cement 1988 nr. 12Zijn tekeningen zijn 'omgezet' in eenvertragende hulpstof op papieren mo-dellen die in de bekisting zijn aange-bracht. Na verharding geven de beton-Het proc?d? is dat van het Franse be-drijfPieri, met een Nederlandse verte-genwoordiging in Aphen aid Rijn.67