O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eMater ialencement 2002 390? een langdurig hoog vocht-gehalte;? het dagelijks volstorten vaneen bekisting gedurende langetijd;? een te hoge stortsnelheid en? een verkeerde ondersteuningvan de plaat.De hoogste sterkte wordt verkre-gen als de ondersteuning haaksop de nerfrichting van het dekfi-neerisgeplaatst.Belangrijkisdanook, dat men een keuze maakt uitdwars- of langsgefineerde platenen dat de platen vervolgens op dejuiste wijze worden gemonteerd.B e s l u i tUit het voorgaande wordt duide-lijkdatveelfactoreneenrolspelenbij het kiezen van de juiste plaatvoor een bekisting. Kennis vanhet gewenste eindproduct, de to-leranties, het productieproces enkennisvanplaatmateriaalmoetenuiteindelijk ertoe leiden, dat defaalkosten worden teruggedron-gen en de efficiency wordt ver-hoogd. Een belangrijke advise-rende rol is hierbij weggelegdvoor de leverancier van het plaat-materiaal. 4 | Deze pijler van deErasmusbrug teRotterdam is een goedvoorbeeld van de moge-lijkheden op het gebiedvan bekistingenaannemer: CFE Nederland b.v.bekisting: TimmerfabriekDe Brug b.v.foto: P. MeinenKunststof plaatduurzaam alternatiefMet de almaar toenemende arbeidskosten wordt ook de roep om duurzamerplaatmateriaal steeds luider. De Duitse bekistingsfabrikant Meva nam vijftienjaar geleden alweer uit markttechnisch oogpunt het initiatief in eigen beheereen kunststof bekistingplaat te ontwikkelen. Sinds enkele jaren is het productop de markt. De reacties zijn tot dusver unaniem positief.De aanleiding voor het ontwik-kelen van een duurzame variantop het beproefde houten plaat-materiaal lag vooral in de nadelendie aan het natuurproduct `hout'kleven:? hout werkt (neemt vocht op)en vervormt daardoor;? hout veroudert snel en veroor-zaakt aldus aftekening in hetbetonoppervlak;? reparaties aan de bescherm-laag van het hout moetenaltijd met `houtvreemde'materialen worden uitgevoerd.Ook dit heeft vochtindringingen aftekening tot gevolg.De opgave was een houtvervan-gend product te ontwikkelen datniet alleen al deze nadelen zouelimineren, maar bovendien allevoordelen van hout zou behou-den.O n t w i k k e l i n g s t r a j e c tHet eisenpakket voor de alterna-tieve bekistingplaat luidde:? grote mechanische stijfheid inde buigverhouding (minstensdie van hout);? goed spijkerbaar voor hetbevestigen van sparingen enin te storten voorzieningen;? grote vormvastheid en weer-bestendigheid (vochtigheid,temperatuur);? geen warmtegeleiding die debetonbinding be?nvloedt;? kras- en schadebestendig;? milieuvriendelijk enrecyclebaar.Hoewel de keuze voor kunststofals alternatief materiaal snel wasgemaakt, was de daadwerkelijkeontwikkeling verre van eenvou-dig. Het grote probleem bij kunst-stof is de temperatuurgevoelig-heid van het materiaal: het ver-weekt bij hoge temperaturen enis bros bij lage temperaturen. Hetkostte de ontwikkelaars ongeveeracht jaar van uitgebreide proef-nemingen om dit probleem tetackelen.De oplossing werd uiteindelijkgevonden in een combinatie vantwee materialen: een geschuim-de polypropyleen binnenkern dievan de eveneens polypropyleendeklaag wordt gescheiden dooreen aluminiumstrip (fig. 1); bijde dunnere platen wordt hiervooreen glasvezelmat gebruikt. De be-1 | Schematische opbouw van een kunst-stof bekistingplaat1 Polypropyleen deklaag2 Aluminium of glasvezelmat3 Geschuimd polypropyleenO n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eMater ialencement 2002 3 91langrijkste reden om deze tus-senlaag van aluminium of glas-vezel toe te passen, is de bijdragedie het levert aan de E-modulusvan deze zogenoemde `kunst-stofgebonden' constructie.Op de samenstelling heeft Mevapatent aangevraagd.P e r s p e c t i e fDe kunststof plaat biedt nogal watvoordelen: nauwkeurige maatvoe-ring en vlakke aansluiting (onge-voelig voor vocht), eenvoudig spij-kerbaar (geen barsten), makke-lijk te repareren (ook op de bouw-plaats, geen aftekening op hetbetonoppervlak) en weinig onder-houd. Daarnaast behoeft slechtseen geringe hoeveelheid bekis-tingsolie te worden aangebracht,aangezien polypropyleen geenchemische reactie met beton aan-gaat.De kunststof plaat gaat verderzeven keer langer mee dan zijnhouten tegenpool, maar is welongeveer drie keer zo duur. Eenkunststofgebonden constructieheeft daarom vooral toekomst bijtoepassingen met een hoog repe-titie-effect. De houten bekisting-plaat zal dan ook zeker niet vande bouwplaats verdwijnen enzijn toepassing blijven vinden inonder meer het vormgeven aansparingen en diverse eenmaligetoepassingen.P r o d u c t i eDe kunststof bekistingplaat wordtin licentie geproduceerd doorAlkus, een samenwerkingsver-band tussen Meva en een aantalproducenten van kunststof mate-rialen (foto 2). Deze constructiemaakt dat de nieuwe plaat vooriedereen verkrijgbaar is. De prak-tijk leert inderdaad dat ook an-dere fabrikanten momenteel detoepassing ervan in hun eigenleveringsprogramma onderzoe-ken.De kunststofgebonden constructieis herbruikbaar. De totale plaat,dus inclusief aluminium of glas-vezel tussenlaag, wordt na inle-vering vermalen in een shredder,waarna het gemalen product op-nieuw voor de tussenlaag kanworden gebruikt. Er is evenweleen economisch einde aan hethergebruik: zodra de tussenlaageen overmaat aan aluminiumbevat, wordt het lucratief omdeze terug te winnen.Alkus-platen voor wandbekistingzijn er in dikten van 17, 20 en 23mm; voor vloerbekisting zijn pla-ten van 6, 10 en 12 mm lever-baar. Meva heeft inmiddels haargehele verhuurpakket van dezeplaten voorzien (foto 3). Bekistin-gen die in eigendom zijn van dematerieeldiensten, kunnen desge-wenst worden omgebouwd.T o e k o m s tNa de introductie van de kunst-stof plaat in 1998 en het sinds2000 seriematig inbouwen inhaar eigen leveringspakket, heeftMeva al aan diverse grote projec-ten geleverd. Bekende voorbeel-den zijn het Deurganckdok nabijAntwerpen en de pijlers vande nieuwe HSL-brug over hetHollandsch Diep. Ook bij detwee HSL-zinktunnels die mo-menteel in het bouwdok vanBarendrecht worden gebouwd,zijn deze bekistingen in gebruik.Bij deze laatste toepassing gafvooral de factor arbeid op debouwplaats de doorslag: weinigbekistingsolie en schoonmaaktussendoor nodig.Ontwikkelingen als `halftoepas-singen' waren er langer: hout inde kern, kunststof als dekplaat.Nieuw zijn toepassingen vanaluminium bekistingconstructiesmet kunststof beplating, en zelfsvloerbekistingen die geheel vankunststof zijn vervaardigd. Totslot toont nu ook de prefabindustrie belangstelling. Henk Wapperom2 | Productie van de kunst-stof bekistingplaat bijAlkus3 | Modelopstelling vanwandbekisting metkunststof bekistingplaat