C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU til iteitsbou w48 cement 2008 6Op het terrein van de Kromhoutkazerne wordt het operationeleHoofdkwartier van de KoninklijkeLandmacht gevestigd, samen metenkele andere defensieonderdelenuit de regio. Het project omvat denieuwe huisvesting voor circatwee- tot drieduizend defensieme-dewerkers. In feite is het projecteen volledig nieuw kantorenpark.Er worden zeven kantoorblokkenvan vijf lagen gerealiseerd diedeels met elkaar zijn verbonden.Daarnaast komt er een poortge-bouw (entree), een restaurant envergaderruimten, een sporthal eneen tweelaagse ondergrondse par-keergarage met hierop tweelogiesgebouwen.C o n t r a c tHet PPS-contract vertegenwoordigteen waarde van ruim 300 mil-joen. Eind juni 2008 is het defini-tief ontwerp afgerond en is debouwaanvraag ingediend. De bouwstart begin 2009 en moet in okto-ber 2010 worden afgerond. Hetproject is aanbesteed als DBFMO-project. Het gaat hierbij dus omalle schakels van het project: ont-werp, bouw, financiering, facilitairediensten onderhoud en beheer. Naeen Europese aanbesteding werdin april 2008 het consortium Kom-fort aangewezen als voorkeursin-schrijver. Ingenieursbureau Bar-tels, vestiging Utrecht, neemt alsconstructeur deel aan het project.I n v u l l i n g c o n s t r u c t e u rOmdat het hier om een PPS-projectgaat, is in het ontwerp met meerrekening gehouden dan volgenshet Bouwbesluit strikt noodzake-lijk. Zo is er aandacht besteed aan:? zokortmogelijkebouwtijd;? zominmogelijkonderhoud;? zolaagmogelijkebouwkosten;? zolaagmogelijkekansopbouwfouten.Mede dankzij deze uitgangspun-ten is het constructief ontwerpbe?nvloed door een aantal belang-rijke uitgangspunten:? duurzaamheid;? flexibiliteit;? sterkte;? kosten;? integratievandeconstructieende installaties.Deze punten waren mede vaninvloed op de aanbieding en hetverwerven van het project.Uiteraard moest alles gerealiseerdworden binnen de architectoni-sche randvoorwaarden van dearchitect.D u u r z a a m h e i dDuurzaamheid is een zeer breedbegrip waaronder aspecten van alleverschillende disciplines in hetproces kunnen vallen. Wat betreftde constructie spitst dit punt zichtoe op een aantal concrete zaken.Zo is er naar gestreefd zo effici?ntmogelijk gebruik te maken vanmateriaal en materieel: veel prefa-bricage, waar mogelijk optimalisa-tie van de onderdelen, gewichtsbe-sparingen door toepassen vankanaalplaatvloeren, etc. Ook herge-bruik van materialen kreeg aan-dacht, bijvoorbeeld door het toepas-sen van betongranulaat. Dankzijmakkelijke verbindingen kunnende gebouwen (relatief) eenvoudiggemonteerd en ? indien dit nodigKromhout kazerne is eerste defensieproject in PPSGe?ntegreerde benaderingvan de constructieing. R.L.M. Massop, Ingenieursbureau Bartels UtrechtHet ministerie van Defensie heeft besloten om de staf van het CommandoLandstrijdkrachten te centraliseren op het terrein van de huidige KromhoutKazerne. De nieuwbouw die hiervoor nodig is, is het eerste project van hetministerie van Defensie dat met publiek-private samenwerking (PPS) wordtuitgevoerd. Mede dankzij PPS is in het constructieve ontwerp meer aandachtbesteed aan bouwtijd, onderhoud, bouwkosten en bouwfouten.1 |Project Kromhout kazer-ne bestaat uit verschil-lende onderdelenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou wcement 2008 6 49mocht zijn ? worden gedemon-teerd. Elementen als geheel kun-nen worden hergebruikt, mede alsgevolg van het gebruik van eenstandaard assenstelsel. De binnen-wanden zijn gemaatvoerd op eenveelvoud van 1,35 m. Voor de con-structie zijn de basismaten in demeeste gevallen 7,2 m of een veel-voud daarvan. De bouwelementenzijn standaard waardoor de presta-tie-eisen en mogelijkheden bekendzijn wat hergebruik zonder "down-grading" mogelijk maakt.F l e x i b i l i t e i tFlexibiliteitingebouwenkanopverschillende manieren gereali-seerd worden. Bij dit project gaathet om indeelbaarheid en instal-laties.Flexibiliteit in de indeelbaarheidIn het gebouw worden diversefuncties gehuisvest. Deze ver-schillende functies hebben sterkvari?rende gebruikseisen maarmoetenzoflexibelmogelijkindeverschillende gebouwen wordenondergebracht. Het is hierbij vanbelang dat bij een eventuele her-indeling de functies geen hinderondervinden van de draagcon-structie van het gebouw. Toepas-sing van dragende wanden in deplattegrond zou in de toekomstdus tot beperkingen kunnen lei-den. Deze zijn dan ook zoveelmogelijk vermeden. Er is voorna-melijk gekozen voor kolom-balk-structuren en in de gevelzoneszijn dragende wandconstructiestoegepast. Daar waar minderflexibiliteitnodigis,bijvoorbeeldter plaatse van verticaal transport(lift, trappen en installaties) zijndragende wanden toegepast die3440344034403440344017110+13670+90?3350+10230+6790+19500+2390?350mmprefabbetonkolomDA82800B C7200720072003 |Overzicht project2 |Constructieprincipegevels kantoorgebouwenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU til iteitsbou w50 cement 2008 6tevens voor de stabiliteit van degebouwen gebruikt worden.Flexibiliteit in positie installatiesDe constructie en de installatieszijn zo op elkaar afgestemd, datde installaties zo weinig mogelijkhinder ondervinden van de con-structie. Door deze integratie kande dikte van het vloerpakket mini-maal worden gehouden, waardoorde gebouwen effectief minderhoog hoeven te worden. Uiteinde-lijk is gekozen voor een verdie-pingshoogte van 3,40 m.S t e r k t eSterkte is de weerstand die eenconstructie kan bieden tegengebruiksbelastingen en de zoge-naamde incidentele gebeurtenis-sen zoals brand, aanrijden vanauto's en/of vrachtwagens. In feitezijn er drie manieren om hetgebouw tegen een dergelijkeextremebelastingtebeschermen:1. Voorkomen dat de incidentelebelasting op de constructie kankomen.2. Zorgen dat de constructie deincidentele belasting op kannemen.3. Zorgen dat een incidentelebelasting niet tot bezwijken vanhet gebouw(onderdeel) leidt(secundaire draagweg) of dathet bezwijken van een gebouw-onderdeel niet leidt tot bezwij-ken van het gebouw (tegengaandomino-effect of progressivecollapse). Deze secundairedraagweg betekent dat de krach-ten die in de oorspronkelijkesituatie door het bezweken con-structief element naar de funde-ring geleid worden, na het inci-dent via een andere draagwegalsnog afdracht vinden.K o s t e nOm de kosten van het gebouwzoveel mogelijk te beperken en omervoor te zorgen dat een ambiti-euze planning haalbaar is, zijn deconstructieprincipes waar mogelijkgelijk gehouden en is er zoveelmogelijk gekozen voor constructie-onderdelen die volledig in defabriek geproduceerd kunnen wor-den: prefab beton (vloersystemen,kolommen, balken en wandele-menten) en staal. Hierdoor wordtde uitvoeringstijd van het gebouwaanzienlijk verkort en wordt dekans op fouten beperkt. Door(vooral) de prefab-betonelementenzoveel mogelijk identiek te hou-den, kan de productietijd wordenverkort en kan er verdere kosten-besparing plaatsvinden op de pro-ductie omdat bekistingen en der-gelijke meerdere malen kunnenworden gebruikt.I n t e g r a t i e c o n s t r u c t i e e ni n s t a l l a t i e sZoals gesteld zijn de ontwerpenvan de constructies en de instal-laties zoveel mogelijk op elkaarafgestemdomtoteenzoflexibelmogelijk gebouw te komen. Inplaats van de constructie en deinstallaties als afzonderlijkeonderdelen te beschouwen, die losvan elkaar worden geoptimali-seerd, worden de onderdelen alseen geheel beschouwd en wordthet geheel geoptimaliseerd. Aaneen aantal constructieonderdelenworden door zowel het installatie-technische als het bouwfysischeontwerp specifieke eisen gesteld:? Tenbehoevevanbetonkernacti-vering is voor het restaurant ende vergaderzalen een betonnenvloer/dak-systeem gekozenluifeltrappenhuis3310+3310+kanaalplaath=200mmkanaalplaath=200mm3310+kanaalplaath=200mm3310+3310+kanaalplaath=200mm3310+kanaalplaath=200mmprefab kolom?350mmprefab kolom?350mmprefab kolom?350mmprefab kolom?350mmTHQ-ligger7200A187004217075ABBCC7200DD7200 72007200828007200 7200 7200767533950T-balkT-balkT-balkbetonbalk:250x500betonbalk:250x5001435300lifthoeklijnhoeklijn2750255020025502002750kanaalplaath=200mm3310+3310+kanaalplaath=200mmkanaalplaath=200mm82800luifelsparingBSHCBA81004050o.k. 9000? N.A.P.2500+NAP1000+NAPgordingHE240BdamwandtypeAZ13groutanker h.o.h. 2,68m8000trekkrachtopgroutankervlgs.geotechnischrapportl=18,5m60?700+ N.A.P.waternivo=schotel?260x30S355kolom300x500kolom300x500kolom300x500kolom300x50020024052002515200mm kanaalplaatvloer60mm druklaag260mm kanaalplaatvloer70mm druklaag277527353515?6290?160?300780?6206590?6940?7940?3501000b.k. druklaagb.k. druklaago.k. onderwaterbetonpeil1604 |Constructie principe ker-nen en verdiepingsvloe-ren kantoorgebouwen5 |Doorsnede ondergrondsekelderC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou wcement 2008 6 51waarin de leidingen ge?ntri-geerd zijn.? Opeenaantallocatieszijnmos-sedum-daken voorgesteld diedienen als waterbuffer en zor-gen voor een verbetering van deisolatie van het dak. Een derge-lijk mos-sedum-dak heeft echtereen groter gewicht dan eenregulier dak. Hiermee moet dusin het ontwerp rekening wordengehouden.? Delay-outvandekernenisafgestemd met uitgang vankanalen uit de schacht. Hetprincipe van deze lay-out isgekozen om te voorkomen datinstallaties en constructieselkaar kruisen.O n t w e r p k a n t o o r b l o k k e nVoor de kantoorgebouwen is geko-zen voor een uitvoering in prefab-betononderdelen. Dit betekent eenopbouw uit dragende betonelemen-ten in de gevel (zogenaamde-elementen, fig. 2) en twee even-wijdig lopende betonbalken halver-wege de plattegrond die gedragenworden door betonnen kolommen.Ter hoogte van de kernen die zichin de regel in het midden van hetgebouw bevinden, komen de beton-nen liggers te vervallen en dragende vloerelementen direct af op debetonnen kernen (fig. 4). Voor devloeren is gekozen voor kanaal-plaatelementen met een dikte van200 mm, zonder druklaag. Schijf-werking wordt verzorgd door eentrekband (wapening in randdetail)en een drukboog. De stabiliteit vande gebouwen wordt verzorgd doorbetonnen kernen.O n t w e r p p a r k e e r g a r a g eDe begane grond van de tweelaag-se ondergrondse parkeergarage iseen in het werk gestorte vloer. Debuitenzijde bestaat uit in het werkgestorte wanden (eventueel eenhollewandsysteem) (fig. 5). Deverdiepingsvloer bestaat uitkanaalplaten met een gewapendedruklaag, geplaatst op prefabbetonnen balken en kolommen.Ter plaatse van kolommen komener in de garage verzwaringen vande vloerfundatie. Door het diepeaanlegniveau van de garage kandeze op staal gefundeerd worden.De bouwkuip zal met stalen dam-wanden en een werkvloer vanonderwaterbeton worden gereali-seerd. In de bouwfase engebruiksfase wordt deze vloersamen met de constructievloermet trekankers gefundeerd. Heteventueel bemalen van de bouw-put is geen optie omdat het zand-pakket waarin de garage komt testaan dusdanig waterdoorlatend isdat dit een te grote invloed zouhebben op de omgeving. nProjectgegevenscontract:DBFMOopdrachtnemer:Komfort, bestaande uit BallastNedam, Strukton en John Laingarchitect:Meyer en Van Schooten Architectenlandschapsarchitect:Karres en Brands landschapsarchitectenfacilitaire diensten:ISS Facility Servicesinstallatieadviseur:Worksphereconstructeur:Ingenieursbureau Bartels Utrechtbouwfysica:Peutz6 |Artist impression entree