C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB eves t ig i n g encement 2004 632Reeds begin jaren tachtig werdingezien dat met de intrede vannieuwe bouwmethoden ook eennieuwe normering voor klimaatbe-heersing in gebouwen moestworden ontwikkeld. Er werdeneisen gesteld aan de binnenopper-vlaktetemperatuur (s;i), uitgedruktin de binnenoppervlaktetempera-tuurfactor (fri). E?n en ander terbeperking van de vorming vanallergenen/schimmels. Dezefactor wordt bepaald volgens NEN2778 "Vochtwering in gebouwen"[1], waarbij is aangegeven dat debouwkundige details voor debeoordeling moeten wordengeschematiseerd tot driedimensio-nale rekendetails.Thermische bruggen ontstaan bijbouwkundige details van beton-constructies die worden blootge-steld aan een buitenklimaat engekoppeld aan de achterliggendebetonconstructie die is blootge-steld aan een binnenklimaat. Deverbinding buiten/binnengeschiedt doorgaans met een kou-debrug-onderbrekingssysteem dat,afhankelijk van de bouwkundigedetaillering, alleen dwarskrachten,??n- of tweezijdig, of dwarskrach-ten ?n momenten, ??n- of tweezij-dig kan overbrengen op de achter-liggende betonconstructie.Koudebrug-onderbrekingssyste-men kunnen worden gedefinieerdals dragende verbindingselemen-ten tussen bouwdelen van beton.Ze bestaan uit een isolatielaag vandoorgaans `harde' isolatie zoalspolystyreen en uit een wapenings-constructie van dwarskracht- en/oftrek-/drukstaven. Het staal in despouw en in een vastgestelde dek-kingszone in het beton wordtveelal door RVS gevormd.Buiten de gangbare koudebrug-onderbrekingssystemen wordenook nog alternatieve systemen ont-worpen zoals doorgaande wape-ning, hoeklijnen en staal-op-staalop-lossingen. Deze komen echterweinig voor, alhoewel bij bijzonderetoepassingen de ontwerper wel eensgeen andere keus wordt gelaten.B a s i s e i s e nKoudebrug-onderbrekingssyste-men moeten voldoen aan eenaantal basiseisen (prestatie-eisen),die veelal zijn ontleend aanpubliekrechtelijke regelgeving(Bouwbesluit). Daarnaast zijnenkele prestatie-eisen `privaat'overeengekomen.Deze prestatie-eisen laten zich alsvolgt omschrijven:? duurzaamheid;? constructieve veiligheid, metdaarbij:de sterkte van de constructie inde gebruiksfase en in de uiterstegrenstoestand;de sterkte van de constructie bijbrand;? brandveiligheid;? vervormingen in de gebruiks-fase;? wering van vocht van binnen.Voorts worden aan de toegepasteproducten in de koudebrug-onder-brekingssystemen eisen gesteld aande mechanische, chemische en/ofbouwfysische eigenschappen.DuurzaamheidDe wapening die zich in de spouwbevindt moet voldoen aan de duur-zaamheidsklassen die gelden voorKoudebrug-onderbrekingssystemen:hoogwaardige constructievebouwproductening. J.B.M. de Lange, KIWAAan wapeningssystemen voor onderbreking van thermische bruggen in betonzijn vele jaren van ontwikkeling en laboratoriumbeproeving voorafgegaan.De zogenoemde koudebrug-onderbrekingssystemen zijn eind jaren `80, beginjaren `90 in ontwikkeling genomen en inmiddels dusdanig geperfectioneerddat bij een goede uitvoering een bouwsysteem met kwalitatief hoog niveauontstaat. Voor systeemhouders van koudebrugonderbrekingen is het moeilijken kostbaar per opdracht steeds opnieuw te moeten aantonen dat de gele-verde producten aan alle gestelde eisen voldoen. Vandaar dat zij belang heb-ben bij een attest-met-productcertificaat. Prestaties en randvoorwaarden vandiverse modelleringen van koudebrug-onderbrekingssystemen worden erinopgenomen met als doel de verantwoordelijken in de bouwketen zoals archi-tect, ontwerper, constructeur en aannemer, betrouwbare informatie mee tegeven. Het Bouwbesluit versterkt het denken in die richting; immers bij eenterugtredende overheid kunnen deeltaken worden overgenomen door een cer-tificatie-instelling.1 |Voorbeeld koudebrug-onderbrekingssysteem>B25buiten>B25binnenvormkaderpos. 1pos. 21003020160H250mm3030C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB eves t ig i n g encement 2004 6 33metalen in de spouw. Een NPRhiervoor is in voorbereiding enzolang deze nog niet is vastgesteldis voor deze wapening gekozenvoor een RVS-corrosiebestendigeuitvoering met werkstofnummers:1.4571 of 1.4401.De lassen (overgang RVS/koolstof-staal) bevinden zich dusdanig verin de betonconstructie dat deduurzaamheid daarvan is gewaar-borgd.Constructieve veiligheid; gebruiksfaseen uiterste grenstoestandHet koudebrug-onderbrekingssys-teem wordt berekend conformNEN 6700/6702 en 6720 [2, 3]. Inafwijking hiervan is een aantalaanvullende uitgangspuntenbepaald ten aanzien van de beton-dekking voor corrosiegevoeligedelen, betondekking in de langs-richting van de staven, ombuigin-gen en vermoeiing als gevolg vantemperatuurwisselingen op deuiterste staven.Eventueel later aan te brengenombuigingen mogen bijvoorbeeldnimmer in de zone van het vorm-kader (fig. 1) plaatshebben; dit tervoorkoming van mogelijk splijtge-vaar in de betreffende zone.Een ander bijzonder aspect betreftde rotatie van het koudebrug-onderbrekingssysteem. Hoe groterde spouwbreedte, des te groter zalde rotatie zijn, met als gevolg eenadditionele verplaatsing bij eenuitkragende plaat.De belastingssituatie `vermoeiingals gevolg van temperatuurwisse-lingen op de uiterste staven' wordtdoor beproeving aangetoond. Bijeen prefab balkonplaat bijvoor-beeld die door een koudebrug-onderbrekingssysteem verankerdis aan de achterliggende construc-tie, is sprake van een `uiterstestaafafstand'. Indien de uitersteafstand tussen de staven 6000mm dan worden er BTD-proeven(Buig-Trek-Dwarskracht-vermoei-ingsproef) op staal uitgevoerd.Indien de uiterste afstand tussende staven > 6000 mm dan wordener BTD-proeven op staal met betonuitgevoerd.Aan de hand van ??n van deze ver-moeiingsproeven wordt vastge-steld of een staaf uit het wape-ningssysteem voor onderbrekingvan thermische bruggen voldoetaan de eisen van het bezwijkge-drag in een driedimensionalespanningstoestand inclusief detemperatuurverlenging/-verkor-ting.Opgemerkt wordt dat de resulta-ten uit de beproevingen geldenvoor symmetriegevallen. Als deontwerper langs een vloerrand eenasymmetrische wapeningssituatieheeft ontworpen, of als een vorm-vast medium aanwezig is (bijvoor-beeld als de prefab plaat ook aaneen kopwand wordt verankerd),dan zal de ontwerper met een stijf-heidsberekening de maximaal toe-gestane uiterste staafafstandmoeten berekenen.De stijfheidverhouding tussen deprefab plaat en de achterliggende(vloer) constructie bepaalt in hogemate de plaatsing van de koude-brug-onderbrekingselementenlangs de vloerrand (fig. 2). Bepaaldis dat indien de stijfheid van devloerrand significant groter is dande stijfheid van de balkonplaat,dan wel bij vloerdiktes > 1,2 maalde balkonplaatdikte, er koudebrug-onderbrekingselementen over degehele lengte (Lo) kunnen wordenaangebracht. Is dit niet het geval,dan kunnen de koudebrug-onder-brekingselementen nog wel over1/4 Lovanaf beide uiteindenworden toegepast.Het verdient overigens aanbeve-ling steeds de stijfheden van devloer en prefab plaat in de bereke-ning te verdisconteren.Elk koudebrug-onderbrekingsele-ment wordt gevormd door tenminste twee elementen. Hiermeewordt bij partieel bezwijken (??nelement wordt bezweken geacht)een tweede draagweg gecre?erd.De niet bezweken constructiedient dan met een veiligheid van = 1,0 de erop werkende krachtente kunnen weerstaan.Een andere calamiteit betreft hetgevaar van voortschrijdend bezwij-ken. In de ontwerpfase van hetbouwwerk moet dit worden onder-kend en moeten passende maatre-gelen worden getroffen. Dit ver-schijnsel betreft met name deprefab bouw met op twee of drieplaatsen ondersteunde elementen.Bij een onvoorziene situatie, zoalshet wegvallen van een constructie-onderdeel, heeft de constructeur3 |Toepassingsvoorbeeld: fri= 0,65Opbouw constructies van binnen naar buiten:- voorgevel: 90 mm beton - 80 mm isolatie - 30 mm spouw - 100 mmmetselwerk- kopgevel: kalkzandsteen- uitwendige hoeksituatie: combinatie voorgevel met kopgevel2 |Stijfheidsverhoudingvloer/balkon;a. relatief stijf vloerveldb. relatief slap vloerveldbalkonL1/4vloerLdragende wandL1/4 Ldragende wandooLo1bh>1,2xh-vloer balkonbalkonvloer21050100 30 80 901809 x 45 mmafdichtinga.b.C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB eves t ig i n g encement 2004 634een bijkomende taak, namelijk debewaking van de veiligheid van detotale constructie in die situatie.Door berekening moet wordenaangetoond dat bij een calamiteitgeen gevaar ontstaat van voort-schrijdend bezwijken; dus eentweede draagweg cre?ren.Constructieve veiligheid; sterkte vande constructie bij brandBij brand mag de uiterste grens-toestand van het koudebrug-onderbrekingssysteem bij bijzon-dere belastingscombinaties, zoalsbedoeld in artikel 9.2 van NEN6702, een vastgestelde tijdsduurvan brandwerendheid met betrek-king tot bezwijken niet overschrij-den. Daarbij moet het bouwdeelwaarin het koudebrug-onderbre-kingssysteem is opgenomen alstotaal worden beoordeeld.Hieraan wordt voldaan door in debouwkundige detaillering aanvul-lende brandwerende maatregelenop te nemen, bijvoorbeeld dooraan de boven- en onderzijde vanhet isolatiemateriaal een brandwe-rende plaat F90 (minimaal 60minuten) aan te brengen.BrandveiligheidDe weerstand tegen branddoorslagen brandoverslag in minuten moetworden bepaald (aangetoond) enis afhankelijk van de functie vande ruimte. Indien aanvullendebrandwerende maatregelen zijngenomen, door bijvoorbeeld hetaanbrengen van brandwerendplaatmateriaal zoals hierbovenvermeld, dan wordt ook aan dezeeis voldaan.Vervormingen in de gebruiksfaseDe vervormingen van het koude-brug-onderbrekingssysteemalsmede de invloed ervan op deomliggende betonconstructiesworden berekend conform NEN6700/6720. Bijzondere aandachtwordt gevraagd voor de extra ver-vormingen door de eigenschappenvan het product. Hierbij wordtonder meer gedacht aan de extrarotatie van het systeem in despouw en de invloed daarvan,vooral bij uitkragende platen.Wering van vocht van binnenHet ontstaan van koudebrug-onderbrekingssystemen is ingege-ven door de aangescherpte isola-160H250mm30>B25buiten>B25binnen303020100 vormkaderpos. 1pos. 2H=160-25030balkon / buitenPos. 4Pos. 3Pos. 1vloer / binnenPos. 2Pos. 3vormkadersterkteklasse B2530sterkteklasse B254 |Types `moment/dwars-kracht, eenzijdig'5 |Variant op figuur 4,inclusief mogelijkheidopnemen trekkracht203030>B25 >B25buiten binnen160H250mm20vormkaderpos. 1balkon / buiten vloer / binnen30H=180-250vormkader sterkteklasse B25sterkteklasse B25505030Pos. 1Pos. 1Tabel 1 | Koudebrug-onderbrekingssystemen onderverdeeld naar prestatiesvoor vloeren en platentype M V voorbeeld1 ??nzijdig ??nzijdig fig. 4/5/62 tweezijdig tweezijdig fig. 83 ??nzijdig fig. 74 tweezijdig fig. 9voor hogewandliggerstype M V N voorbeeld5 ??nzijdig ??nzijdig tweezijdig fig. 10voor consolestype M V N voorbeeld6 ??nzijdig tweezijdig tweezijdig fig. 11C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB eves t ig i n g encement 2004 6 35tie-eisen aan gebouwen, waardoorkoppelingen van buiten naarbinnen, in traditionele vormen,problemen veroorzaakten. Doortemperatuurverschillen in de con-structie (bij overgangen van mate-rialen en bij het doorkoppelen vanbetonconstructies (balkon opvloer)) kunnen er zodanig lagebinnenoppervlaktetemperaturenontstaan dat oppervlaktecondensa-tie mogelijk is. Afhankelijk vanhet vochtgehalte dat door conden-satie ontstaat in de materiaallaag,die grenst aan de binnenlucht,kunnen schimmels/allergenenoptreden/gedijen.Door de ontwikkeling van koude-brug-onderbrekingssystemenwaarbij de isolatiewaarde (indirectvia de f-factor) wordt bepaaldconform NEN 2778, is het moge-lijk geworden om bouwkundigedetails ook bouwfysisch goed teontwerpen. De f-factor wordt bere-kend ter plaatse van de laagst voor-komende temperatuur op het bin-nenoppervlak van een uitwendigescheidingsconstructie. Voorwoningen wordt conform hetBouwbesluit getoetst of dezefactor 0,65 (eis).Voor het opbouwen van een goedewarmteweerstand en `hoge' bin-nenoppervlaktetemperaturen zijngoede isolatiematerialen en dejuiste plaatsing daarvan vanbelang. Tevens zijn de hoeveelheidwapeningsstaal die benodigd isvoor de verankering en de bouw-kundige detaillering bepalend.Met name de wijze waarop lijnsi-tuaties (tweedimensionale aanslui-tingen zoals gevel ? gevel/dak/vloer) en hoeksituaties (driedi-mensionale aansluitingen zoalsgevel ? gevel ? dak/vloer) zijngedetailleerd.Een voordeel van RVS is dat dewarmtegeleidingsco?ffici?nt ()[W/(m.K] meer dan drie maal zolaag is als die van betonstaal.De afgeleide toepassingsvoorbeel-den in het certificaat vermeldenonder welke voorwaarden wordtvoldaan aan de wering van vochtvan binnen (voor een voorbeeldzie figuur 3).160H250mm1002020buiten>B25binnen>B25pos. 1vormkader6 |Type `moment/dwars-kracht, eenzijdig'drukelement van hoge-sterktebeton; brandwe-rende uitvoeringbuiten>B25binnen>B251505vormkaderpos. 1160H250mmvakwerkmodel7 |Type `dwarskracht, een-zijdig'160H25030302020balkon / buiten vloer / binnen30H=160-250vormkader sterkteklasse B25sterkteklasse B2530Pos. 1Pos. 2Pos. 1Pos. 2binnenB25 >B25buitenpos. 1vormkaderpos. 18 |Types `moment/dwars-kracht, tweezijdig'3020160H250mmB25buitenB25binnenZqDZqDpos. 1pos. 1vormkader9 |Type `dwarskracht, twee-zijdig'KrachtenschemaKrachtenschemaC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB eves t ig i n g encement 2004 636P r o d u c t e i s e nKoudebrug-onderbrekingssyste-men zijn verbijzonderingen vanwapeningconstructies. Daaromworden voor de producteisenzoveel mogelijk bestaande eisenvoor betonstaal en het lassen vanbetonstaal aangehouden:? betonstaal moet voldoen aanNEN 6008 [4];? het RVS-staal in de samenge-stelde verbinding (betonstaal-RVS) moet ten minste dezelfdemechanische eigenschappenhebben als het betonstaal.Omdat de materiaalfactor vanbetonstaal (m) 1,15 is, wordtdeze doorgaans ook voor RVS inkoudebrug-onderbrekingssyste-men aangehouden;? de samengestelde staaf (verbin-ding betonstaal/RVS) moeteveneens voldoen aan NEN6008, waarbij de aangegevenkarakteristieke waarden alsminimumwaarden gelden;? er is een additionele eis bepaaldvoor het hardheidsverloop inlangsrichting van de stomplas-verbinding. De hardheid aldaarmoet kleiner zijn dan 350 HV0,2;? eventueel toegepaste drukplatenvoldoen tenminste aan S 235 JRconform NEN EN 10025 en deminimale dikte is 10 mm.U i t v o e r i n g s v o r m e nAfhankelijk van het bouwkundigontwerp zijn diverse uitvoerings-vormen denkbaar, met doorgaansde volgende hoofdindeling:? systemen voor vloeren en platen;? systemen voor consoles enwanden;? systemen voor gevelbanden endakopstanden.Deze indeling is gemaakt om snelaansluiting te maken met derekenregels van de VBC.Een andere indeling is afgeleid uitde prestaties die koudebrug-onder-brekingssystemen met betrekkingtot de opneembare krachtenkunnen leveren. Ontwikkeld zijnonder meer types voor uitkra-gende platen, consoles, door-gaande vloeren/platen en vrijopgelegde platen/vloeren. Tabel 1vermeldt de prestaties van deopgenomen voorbeelden.Er zijn nog wel andere koudebrug-onderbrekingssystemen bekend;deze worden echter niet of nauwe-lijks in Nederland toegepast. Zovigeert er een systeem waarbij deverankering (doorsteek door despouw) wordt gevormd door beton-staal (koolstofstaal) dat ter lengtevan het spouwdeel tot en met devereiste betondekking wordt gevul-kaniseerd. Theoretisch kan dit deelook in verzinkte/gecoate uitvoeringop de markt worden gebracht, dochdaarvan zijn weinig voorbeeldenbekend.Een ander koudebrug-onderbre-kingssysteem, dat ook niet meer opde Nederlandse markt voorkomt,bestaat uit een RVS-beschermhulsom het betonstaal (zonder opgebo-gen staven). Het RVS mag geencontact maken met het betonstaal.Dit wordt gerealiseerd door de tus-senruimte op te vullen met niet-geleidend materiaal. Nadeel van ditsysteem was (is) dat ook de dwars-krachten opgenomen moestenworden door de boven- en onder-staven van het koudebrug-onder-brekingssysteem; een relatief zwaarsysteem was het gevolg.Er is onlangs wel een bestaandsysteem met succes gemodificeerd.Het betreft een koudebrug-onder-brekingssysteem waarbij demetalen drukelementen zijn ver-vangen door drukelementen vanstaalvezelversterkt hogesterktebe-ton. Vooral bij de zware types wordtdaarmee grotere warmteweerstandopgebouwd. Het type beperkt zich,overigens met vele andere types, tothet eenzijdig opnemen van mo-ment en dwarskracht (fig. 6).10 | Type hogewandligger,met brandwerendevoorzieningendrukwapeninghor.dwarskrachtwapening 2?8hor.dwarskrachtwapening 2?8vert. dwarskrachtwapeningonderelementvulelementbovenelementtrekwapeningvert. dwarskrachtwapening500H=500-2500500R EVEPUR-isolatiedrukplaatje S 235 JRbinnenbuitenrondom IsotecPromatec 20 mmrondom IsotecPromatec 20 mmL6060 803L3L1L1L3L3L211803053830601202ds?100?60?1003?6polystyreen EPS 30 SE2?12FeE235RA>roestvaststaalwerkstof 1.4571 K7002?10betonstaal FeB50011 | Type console, voor-beeld h = 180 mmC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB eves t ig i n g encement 2004 6 37V o r m k a d e rOp de tekeningen wordt een zoge-noemd `vormkader' aangegeven. Ditgebied is het `hart' van het koude-brug-onderbrekingselement. Aan-gezien de berekeningen en het typegoedkeuringen met die vermeldeuitgangspunten zijn uitgevoerd, ishet absoluut niet toegestaan in diezone de configuratie te wijzigen.Daarbuiten kunnen, mits deskun-dig beoordeeld, kleine wijzigingenin het systeem worden toegestaan.Te denken valt dan aan additioneleombuigingen van de wapening ofhet aanbrengen van een las.B i j l e g w a p e n i n gBij elk type koudebrug-onderbre-kingssysteem behoort ook bijlegwa-pening. Deze bijlegwapening,veelal haarspelden en langsstaven,wordt verondersteld een onlosma-kelijk geheel te vormen met hetbetreffende systeem. Het zijnechter losse onderdelen die op hetjuiste moment in de wapeningcon-structies gevlochten moeten wor-den. In de verwerkingsvoorschrif-ten wordt er nadrukkelijk opgeattendeerd waar de verantwoor-delijkheid ligt voor het meeleverenvan deze wapening en voor hetaanbrengen ervan. Ondanks ditsignaal blijkt dit onderdeel eenkwetsbare schakel te zijn in de `ke-ten van het voortbrengingsproces'.K w a l i t e i t e n g i n e e r i n gVan veel voorkomende types zijnberekeningen en tekeningen ge-maakt waarin eenduidig de presta-ties (elementhoogte M, V, N enz.)zijn vastgelegd. De verantwoorde-lijkheid daarvoor ligt in dit gevalbij de systeemhouder. Niet-stan-daardtypes worden projectmatigberekend en getekend. In dat ge-val zal de opdrachtgever meer in-vloed hebben uitgeoefend op hetuiteindelijke ontwerp.Er gaan stemmen op om de verde-ling van taken en verantwoorde-lijkheden met betrekking tot hetberekenen en tekenen van koude-brug-onderbrekingssystemen on-der de werking van de certificatie-regeling te brengen. Het gaathierbij om de verdeling van takenen verantwoordelijkheden tussenopdrachtgever, aannemer en sys-teemhouder. Gedacht wordt aaneen categorie-indeling, waarbijeen categorie een hoger nummerheeft naarmate de taken en verant-woordelijkheden van de systeem-houder toenemen. Een denkbarecategorie-indeling is:1 systeemhouder produceertvolgens opgave opdrachtgever;2 systeemhouder bepaalt zelf hettype koudebrugonderbreking opbasis van toegeleverde gewensteprestaties;3 systeemhouder bepaalt op basisvan toegeleverde bouwkundigetekeningen zelf de prestaties enhet type toe te passen koude-brugonderbeking.Door genoemde categorie?n wordttevens geregeld wie verantwoorde-lijk is voor de onderlinge samen-hang van de koudebrug-onderbre-kingssystemen ?n van de overigeaangrenzende bouwdelen binnende totale hoofddraagconstructie.I d e n t i f i c a t i e p r o d u c t e nHet koudebrug-onderbrekingssys-teem is voorzien van een eendui-dige en unieke merking. Elkelement is uniek, heeft slechts ??nplaatsingsmogelijkheid meegekre-gen en zal dan ook overeenkom-stig herkenbaar moeten zijn.Op het element worden de vol-gende noodzakelijke aanduidin-gen vermeld:? type aanduiding ? element-hoogte/-breedte;? `boven', `balkonzijde';? configuratie van de aanwezigestaven (diameters en aantallenboven-/onderstaven, diametersen aantallen diagonaalstaven);? projectnummer.I n b o u w e n e l e m e n tDe verwerking van de elementenbehoeft bijzondere aandacht. Deelementen kunnen op vele manie-ren worden ingebouwd en alleen alde diversiteit daarvan rechtvaardigthet inbouw- c.q. verwerkingsvoor-schriften te verlangen. Het recht-vaardigt in ieder geval te verlangendat bij elk project verwerkingsvoor-schriften worden meegeleverd,zeker als ook nog in aanmerkingwordt genomen dat de koudebrug-onderbrekingselementen nog eenlange weg te gaan hebben voordatze zijn ingestort en het beton is uit-gehard.Veelal bouwen wapeningscentralesen prefab leveranciers de elementenin de wapeningsconstructie in.Daarna wordt de wapeningscon-structie, al of niet getransporteerd,ingestort in het prefab-betonele-ment. Vervolgens komt het prefab-betonelement op de bouwplaats aanwaarna het, voorzien van de koude-brug-onderbrekingselementen, opde juiste locatie wordt afgesteld. Tenslotte wordt de constructie afgestort.De systeemhouders hebben ver-werkingsvoorschriften opgestelddie ten minste de volgende aanwij-zingen omvatten:TransportHet product moet ter beschermingvoldoende vormvast blijven, zodattijdens transport en montage geenvervormingen of beschadigingenkunnen optreden die nadelig zijnvoor de kwaliteit van het product.Verklaring van de unieke merkingDe merking op de elementengeschiedt vaak in code. Een verkla-ring hiervan is dan noodzaak.PlaatsingsaanwijzingenIndien het product een bijzondereori?ntatie kent, bijvoorbeeld bijinwendige hoekoplossingen, danmoet dit eenduidig op het elementzijn aangebracht.BijlegwapeningUiteindelijk moet ook de bijlegwa-pening zijn plaats krijgen in debetonconstructie. De hoeveelheidwapening en de plaatsbepalingmoeten eenduidig voor elke bouw-kundige detaillering zijn omschre-ven.Handleiding voor de montageDit is een eenvoudig hulpmiddelom puntsgewijs na te gaan of aanalle voorschriften voor `inbouw'wordt voldaan. In het kader is eenvoorbeeld uitgewerkt.C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gB eves t ig i n g encement 2004 638S a m e n v a t t i n gDe koudebrug-onderbrekingssyste-men zoals hier omschreven zijnhoogwaardige constructieve bouw-producten. De gespecialiseerdebedrijven (systeemhouders) staangarant voor goede ontwerpen,betrouwbare informatie engedegen adviezen. Bij afwijkendebouwkundige detailleringenkunnen zij zorgdragen voor pas-sende oplossingen.Koudebrug-onderbrekingssyste-men laten zich goed berekenen ener is voor bijna elk denkbaar detaileen oplossing te genereren. Bij desysteemhouders kan altijd infor-matie worden ingewonnen over debinnenoppervlaktetemperaturenbij gekozen oplossingen. Dezeprestatieparameter is voorname-lijk afhankelijk van de gevelop-bouw en van de aansluitingen metde andere gevel.Aan de metalen in de spouw wor-den hoge eisen gesteld; RVS 316 isdaarvoor een geschikt product.Elk project is uniek en daarommoeten bij leveringen van koude-brug-onderbrekingselementen ookbouwkundige (aansluit) detailsworden meegeleverd. Goede iden-tificatie van het product en verwer-kingsvoorschriften die zijn toege-schreven naar de montagelocatiesdragen ertoe bij, dat de hoogwaar-dige constructieve bouwproductenop een technisch verantwoordewijze worden ingebouwd.Een complexe doch noodzakelijkehandeling is het eenduidig vastleg-gen van taken en verantwoorde-lijkheden van het gehele bouwpro-ces; dit geldt voor het ontwerp totaan het moment dat het laatstebeton is uitgehard, en de laatsteondersteuningsconstructie is ver-wijderd. Immers, de uiteindelijkbereikte prestatie van koudebrug-onderbrekingssystemen is vanvele partners in de bouw afhanke-lijk, en deze zijn zo sterk als dezwakste schakel sterk is. L i t e r a t u u r1. NEN 2778:1991, Vochtweringin gebouwen ? Bepalingsme-thoden.2. NEN 6700:1991, Technischegrondslagen voor bouwcon-structies ? TGB 1990 ? Alge-mene basiseisen, en NEN6702:2001, Technische grond-slagen voor bouwconstructies ?TGB 1990 ? Belastingen en ver-vormingen.3. NEN 6720:1995, Technischegrondslagen voor bouwcon-structies ? TGB 1990 ? Voor-schriften beton. Constructieveeisen en rekenmethoden (VBC1995).4. NEN 6008:1991, Betonstaal.Voor alle typen geldt:- montagestaven (dwars op het element) mogendoorgeknipt worden;- betondekking conform:a. standaard details;b. voorschrift en opgave constructeur;- eventueel benodigde toog volgens voorschrift enopgave constructeur;- eventuele dilatatievoegen conform voorschriften opgave constructeur;- plaatwapening volgens voorschrift en opgaveconstructeur.- voor zekere en correcte plaatsing is van belang:a. element voldoende verbinden met wapening;b. beton gelijkmatig storten en verdichten;- bijlegwapening volgens standaard details;- het buigen van en het lassen aan trek- endwarskrachtstaven buiten het vormkader altijdconform de standaard details en in overleg metde systeemhouder en/of constructeur;- zowel de prefab plaat als de vloerplaat moetvlak naast de koudebrugonderbreking wordenondersteund totdat het beton voldoende is uitge-hard;- de elementen kunnen eventueel met de boven-staven boven de bovenwapening wordengeplaatst (let op dekking);- betonsterkteklasse B 25.Element (moment en dwarskracht; ??nzijdig)Pos. 5Pos. 2vloerplaatbalkonplaat) element op*aanvraag ook methaarspeldenPos. 5Pos. 3Pos. 6Pos. 1*)Pos. 6Pos. 4Pos. 3opleggingbalkonplaat:a. onderwapening (Pos. 5) plaatsenb. element plaatsenc. aanbrengen van haarspelden (Pos 1)d. splijtwapening (Pos. 3) bijleggene. haarspeld (Pos. 4) op kop van plaat plaatsenf. bovenwapening (Pos. 6) plaatsenvloerplaat:g. onderwapening (Pos. 5) plaatsenh. element inbouwen en stellen, bij prefab decomplete balkonplaat stelleni. aanbrengen van haarspelden (Pos. 2)j. splijtwapening (Pos. 3) bijleggenk. bovenwapening (Pos. 6) plaatsenl. element aan wapening bindenV o o r b e e l d i n b o u w v o o r s c h r i f tOpmerkingen:1. Bij het stellen van de balkonplaat kan het eventueel noodzakelijk zijn deze omhoog te stellen (togen).In de standaard informatie is per type de rotatie voor elke elementhoogte bepaald en hiermee kan deadditionele verplaatsing worden vastgesteld.2. Balkonplaat als prefab element: in de regel is de bovenzijde van de balkonplaat de bekistingszijde enwordt de plaat omgekeerd gestort. Hierdoor zal ook het element, evenals de benodigde wapening,omgekeerd moeten worden aangebracht.