I I IVOORSCHRIFTEN IKEURING BOUWMATERIALENOP DE HELLING DOOREUROPESE REGELGEVINGing.C.Souwerbren. Certificatie-instelling BMC, Gouda; voorzitter Voorschriftencommissie 12 'Beton'De open Europese tnarkt kotntsteeds dichterbij. De stapel Europese Richtlijnengroeit. Aan alle voorwaarden Otn ook daadwerkelijk de tnarkt in Europa voor hetonderlinge handelsverkeer te kunnen openen is weliswaar nog niet voldaan, tnaarklaar ofniet, eind 1992 is het Zover. Dan tnaar via interitn-regelingen, denkt tnen inBrussel.Dit artikel gaat in op de nieuwe aanpak van de keuring van bouwtnaterialen, ensluit aftnetde voorlopig gekozen keuringssystetnen voor decetnentgebondenprodukten en de grondstoffen daarvoor.BouwbesluitDoor middel van het Bouwbesluitwordt beoogd technische voorschriftente geven die zijn gericht op veiligheid engezondheid ten aanzien van nieuw-bouwen de staat van een bestaandbouwwerk, met het doel gevaar respec-tievelijk schadelijke of hinderlijke ge-volgen voor gebruikers van dat bouw-werk ofvoor derden te voorkomen oftebeperken. Daarnaastworden technischevoorschriften gegeven ten aanzien vanons land, waar de invoering zal geschie-den door middel van de Woningwet enhet daaraan gekoppelde Bouwbesluit.Het Bouwbesluit is nu echter beschik~baar en zal in werking treden op 1 juli1992, gelijktijdig met de herziene Wo-ningwet.Als aangetoond is dat bouwmaterialenvoldoen aan de bepalingen van deRichtlijn Bouwprodukten dan mogendie produktenwordengemerkt met hetCE-merk, een soort Eurol?eesy.aspoortdus voor intern gebruik (fig. 1 .Overigens mag van de voorgeschrevenprestatie-eisen worden afgeweken in-dien wordt aangetoond dat de gekozenoplossing gelijkwaardigis. Dit zal aan dedesbetreffende dienst voor Bouwtoe-zicht moeten worden aangetoond.Via het Bouwbesluit is dus de publiek-rechtelijke regelgeving vastgelegd. Alleswat in normen nog meer is opgenomenom praktische of uitvoeringtechnischeredenen heeft een privaatrechtelijk ka-In de praktijk zal het Bouwbesluit voorde diensten van Bouw- en Woningtoe~zicht de basis worden waar aanvragenvoor bouwvergunningen aan wordengetoetst, omdat het Bouwbesluit in deplaats komt van de technische bepalin-gen van de gemeentelijke bouwveror~deningen.Steeds zal moeten worden aangetoonddat de toe te passen bouwmaterialenaande in het Bouwbesluit genoemde voor-schriften voldoen.Dit kan onder meer door het overleggenvan eendoor deMinistervanVROM er-kende kwaliteitsverklaring, waaruitblijkt dat het bouwmateriaal of bouw-deel voldoet aan de bij ofkrachtens hetBouwbesluitgesteldeeisen, ondervoor-waarde dat het bouwmateriaal of hetbouwdeel ook overeenkomstig de kwa-liteitsverklaring is toegepast.de bruikbaarheid en de energiezui-nigheid. Ten slotte beoogt het Bouwbe-sluit de uitvoering van de EuropeseRichtlijn Bouwprodukten mogelijk temaken.Dit is zeer kort samengevat het doel vanhet Bouwbesluit.CE-merk1In Cement 1991, nr. 4 heeft ir.E.G.C.Cop-pens een beeld geschetst van de activi-teiten op het gebied van certificeringvoor de Nederlandse enEuropese bouw.Hij heeft daarin vermeld dat er al sinds21 december 1988 een Europese Richt~lijn Bouwprodukten beschikbaar is,waarin de regels voor onder meer dekeuring, de kwaliteitsverklaringen enhet merken voorkomen. Deze richtlijndiende op 27 juni 1991 in alle Europeselanden wettelijk te zijn ingevoerd.Dat is nog nergens het geval, ook niet inOm eenopen marktvoorbouw-materialen te kunnen instel-len moest de keuring vanbouwmaterialen zodanig worden uit-gedacht, dat er maar eenmaal wordtge-keurd enwel op de plaats van produktie.Alle bouwmaterialen verschijnen daar-na op de marktmet eensoort kwaliteits-verklaring, waarin alle relevante gege-vens voorkomen. Nogmaals keuren opde plaats van aankomst is niet de bedoe-ling. De afnamecontrole zal dus ver-dwijnen.Europese tnarktHet is illustratief de omvang van denieuwe Europese markt met een paarvergelijkingen te kenschetsen.De Europese markt wordt de grootsteconsumentenmarkt ter wereld. Het ge-zamenlijke bruto nationaal produktvande Europese landen en de omzet in debouw zijn groter dan die van bijvoor-beeld de Verenigde Staten ofJapan. Hetis dus niet zo verwonderlijk dat er vanverre met argusogen wordt gevolgd watde ontwikkelingen in Europa zijn.48 Cement 1992 nr. 3Tabel 1Interpretatiedocumenten voor de fundamentele eisenInterpretatiedocument voor de fundamentele eis:- mechanische sterkte en stabiliteit- brandveiligheid- hygi?ne, gezondheid en milieu- gebruiksveiligheid- geluidhinder- energiebesparing en warmtebehouda. met certificatie van de uitgevoerdeproduktiecontrole (een soort beperk-te kwaliteitssysteemcertificatie), na-der omschreveninguidance paper 10;b. met eentype-onderzoekvanhetpro-dukt door een erkende attesterings-instelling (in ons land een attest ge-noemd);c. met een type-onderzoek, uitgevoerddoor de fabrikant zelf.Tabel 2Guidance papers~ Guidance Paper7: Guidelines for the performanceofthe factory productioncon-trol for construction products- Guidance Paper 8: Choice ofconformity attestation procedure- Guidance Paper 9: Guidelines for the certiflcation ofconstruction products by anapproved certification body~ Guidance Paper 10: Guidelines for the assessment and certification ofthe factoryproduction control by an approved bodyrakter. Deze eisen zullen via overeen-komst, zoals het bestek, moeten wordenvastgelegd.Europese RichtlijuBouwproduktenDeze richtlijn van de Raad heetofficieel:'Richtlijn betreffende de onderlingeaanpassing van de wettelijke en be-stuursrechtelijke bepalingen der Lid-staten inzake voor de bouw bestemdeprodukten'.Evenals bij het Bouwbesluit gaat derichtlijn uitvan een aantal fundamente-le eisen die voor bouwwerken van toe-passing zijn. Deze fundamentele eisenzijn uitgewerkt in eenaantal interpreta~tiedocumenten, zie tabel I voor hetoverzicht.Bij het opstellen van de Europese nor-men voor bouwmaterialen moet reke-ning worden gehouden met bovenge-noemde interpretatiedocumenten enmet de publiekrechtelijke eisen, voor-zover van toepassing.Voor de uitvoering van de Richtlijn iseen Permanent Comit? voor de bouwingesteld, waarin iedere lidstaat tweevertegenwoordigers afvaardigt. Voorons land zijn deze afkomstig van deoverheid (EZ en VROM).Om aan te tonen dat aan de fundamen-tele eisen wordt voldaan kan gebruikwordengemaaktvaneenconformiteits-verklaring, waarvoor de fabrikant vanhet produkt de verantwoordelijkheiddraagt.De producent moet altijd beschikkenover eenproduktiecontrolesysteem,terwijl in bepaalde gevallen voor de be-oordeling ofvoor de bewaking een cer-tificatie-instelling moet worden inge~schakeld. Die certificatie-instellingenmoeten in de betreffende lidstaat zijnCement 1992 nr. 3erkend en als zodanigzijn aangemeld bijde Europese Commissie. Hetzelfdegeldt voor in te schakelen laboratoria.Terintroduktievan deRichtlijn heeft deCommissie een aantal documenten ge-publiceerd als aanbevelingen. Ze vor-men een soort leidraad voor de paragra~fen over kwaliteitsbewakingin deEuro-pese normen. Een overzicht van deze'quidance papers' is gegeven in tabel 2.CE-merkAls produkten voor de bouw voldoenaan de van toepassing zijndevoorschrif-ten en er is een conformiteitsverklaringbeschikbaar dan mogen de produkten,de daaraan bevestigde labels, de verpak-king of de begeleidende handelsdo-cumenten worden voorzien van eenEG-merkteken, het CE-merk.Aan het merk moeten altijd wordentoegevoegd:- naam of identificatie van de produ~cent;- eventueel aanduiding van de kenmer-ken van het produkt;- eventueel jaar van vervaardiging;- eventueel identificatie van de betrok-ken inspectie-instantie;~ eventueel het nummer van het con-formiteitscertificaat.KeuringssystemenVoor de produkten die voor de bouwbestemd zijn is gekozen voor twee mo-gelijkheden van conformiteitsver-klaringen:I certificatie van het produkt door eenerkende certificatie-instelling, naderomschreven in guidance paper 9;11 een conformiteitsverklaring van defabrikant zelf.Deze tweede mogelijkheid kent drie va-rianten:De keuze volgens welk keuringssysteemvoor een produkt de conformiteit metde Richtlijn moet worden aangetoondwordt gemaakt door deEuropese Com-missie, na raadpleging van het Perma-nent Comit? voor de bouw. De proce-dure daarvoor is vastgelegd in guidancepaper 8.Bij de keuze wordt gelet op het belangvan het produkt ten opzichte van defundamentele voorschriften, vooral watbetreft gezondheid en veiligheid, op deaard van het produkt, op de invloed vanveranderingen van de eigenschappenvanhetproduktop de bruikbaarheid er-van en op de mate waarin bij de fabrica-ge van het produkt gebreken mogelijkzijn.In ieder geval zal gekozen worden voorde minst kostbare methode, die vol-doende veiligheid biedt.Omdathetzowelvoor de CommissiealsvoorhetPermanentComit?onmogelijkis om het voor ieder produktjuiste keu-ring~systeem te kiezen, worden advie-zen mgewonnen.Een eerste concept-keuze wordt opge-steld door een werkgroep 'attestation ofconformity', ingesteld door het Perma-nent Comit?.De eerste instantie die om advies wordtgevraagd is de CEN-commissie die deEuropese norm opstelt. Ook de com-missies die de fundamentele eisen heb-ben opgesteld, kunnen om advies wor-den gevraagd.Vervolgenswordt deEuropese branche-organisatie van de producenten, als dieer is, geraadpleegd. Daarna mogen an-dere betrokken Europese organisatieshun voorkeur uitspreken.Tenslotte komen alle adviezen op tafelbij hetPermanent Comit?, die het eind-advies opstelt voor de Commissie.Bij dateindadviesis ookvanbelangwelkkeuringssysteem voor het betreffendeprodukt in de lidstaten gebruikelijk is.Hetvraagtweinig fantasie omjete reali-seren wat een enorme taak er nog ver-richt zal moeten worden door de Com-missie en haar organen en welke gevol~gen datvoor de keuring van bouwmate-rialen zal hebben.Alle producentenzulleneen produktie-49IVOORSCHRIFTENVraag 1 is duidelijk de belangrijkstevraag, want uit het beslissingsdiagram(fig. 2) blijkt dat deze vraag in wezen dekeuze min ofmeer vastlegt.M?1 Th\: partplaytd by the produd with re~pc!d lo ar Jcast. omot+he. LH; i~:01 '""",.., ("i,") ~_.__Smal1vdfidlions in thtprodlld's char.adtr?sficswh?ch.arE involvedinJhi, pArLlfe.02 ]ie'~."'~~"'''''\~Tht~e: (h.lrad2rr~b(~ arthktly la vary slgntfitanUyas d rtsuJl ar sm21lQ3 ~~"~.W""'~' ~.,." i~Such y.ari.dions in manutu.lurinqparame.le.rs aredjffituillo conhol :04 I r---.r---. ,______1= cpa ZO): certificatie" of the conformity ofthe product byan approvedcertification body~2?= CPO 2(iO tirst possibility : declaration of conformity of the productby the manufacturer, with certificatio"n of factory.productioh controlbyan approvedbody_3 :;: CPD2(;i)set:ond possibHity: dedarationofconformity of thepreductby the manufacturer, with initial type testihgby an approved body andfactory productien cant rol by themanufacturer~4 :;:CPO Z( iil third possibil ity: declaratien ofconformity of the productbythemanufacturer,with ;nitia.l type testing and factoryproductioncont rol by the manufacturer_4. Dergelijke variaties in de produktie-parameters zijn moeilijk te beheer-sen:- ja (Y)- neen (N)2 Beslissingsdiagratn (blanco)controlesysteemmoetenopbouwen,datbij voorkeur is opgezet naar model vande ISO 9000 kwaliteitsborgingsnor-men, zo vermeldt guidance paper 7.Zeer ambitieus, dat is duidelijk.ofhet ook op ieder bedrijfte realiserenis, is een andere zaak.Als hulpmiddel bij de keuze van hetkeuringssysteem, het systeem voor de'attestation of conformity', is gekozenvoor een viertal vragen en een beslis-singsdiagram.De vier vragen zijn:1. De rol die het produkt speelt ten aan-zienvan ten minste ??n van de funda-mentele eisen is:- belangrijk (I)- beperkt (M)- klein (L)2. Kleine variaties in de karakteristie-ken of eigenschappen van het pro-dukt die de rol van het produkt bepa-len, be?nvloeden de gebruiksge-schiktheid ofde gebruiksduur van deconstructie aanmerkelijk:- ja (Y)- neen (N)3. Deze karakteristieken ofeigenschap-pen zullen significant vari?ren tengevolge van kleine variaties in hetproduktieproces ofin de produktie-parameters:- ja (Y)- neen (N)Ql The part playedby the product with respect te at least one of theessentia1 requirements is:CRITERIA FOR C!lOICE OF ATTESTATIDH PROCEDURE:Que$tians:Q 1Essential requirement Part elared by the eroduct Shart explanatienM Lnot relevantnot relevantSmall vlU'1acions inth.product', chlU'act.nniCJ'Ilt'hichueinvolvedin thia pan u. Uk.lr to en?ani.C'siiJUf1cactly thes.rv1clacilityor th....orJUni' Ut. ot the woru:Firu"" 1 la ..