KANSEN, WAAROM NIET?ir.H.W.Bennenk, technisch directeur Schokbeton BV, ZwijndrechtDe positie van de Nederlandse prefab industrie op de EG-markt wordt bepaald doorde wijze waarop deze zich binnen eigen land heeft ontwikkeld en weet tehandhaven. Door veel inspanningen op het gebied van de procesbeheersing is delaatste jaren een zeer hoogwaardige industrie ontstaan. Ir. Bennenk baseert zich bijeen verdere uitbouw van deze industrie op de verwachting dat de totalebouwactiviteit in Nederland in de komende jaren iets zal toenemen, al zullen defabrikanten hun activiteiten in de verschillende sectoren opnieuw moeten bezien.De Bond van Fabrikanten vanBetonwaren in Nederland telt150 bedrijven met circa 7500werknemers. De toeleverantie aan debouw vertegenwoordigt f 2,5 miljard.Sprekend namens een sector van dezeindustrie waar grote, merendeels con-structieve elementen worden geprodu-ceerdvoorwoning- enutiliteitsbouwenvoorwaterbouwkundigewerken,wordtgewezen op de gevoeligheid voor con-juncturele veranderingen en de afhan-kelijkheid van het aannemingsbedrijf.Deactuelesituatieis gunstigen degebo-den kansen worden goed benut.De kracht van de prefab industrie vindtzijn oorzaakinondermeerde uitgebrei-de kennis van rnateriaaltechnische enbouwtechnische eigenschappen van hetprodukt, de produktiemogelijkhedenen het werken onder tijdsdruk. Daaromis de industrie dikwijls betrokken bij hetontwerpproces. Voor de opdrachtgever,V?rvolg vanpagina 18voor hun probleem. Als de consultanthierop inspeelt wordt hij gedwongenbuiten zijn vertrouwde paden te treden.2. De klassieke rolverdeling van op-drachtgever - consultant - aannemer issterk in beweging. De consultants moe-ten openstaan voor nieuwe vormen vansamenwerking, met overheden, aanne-mers, leveranciers, financiers, ontwik-kelaars, beleggers en anderen. Ook depPP'en (Public Private Partnership) zijndaar een uiting van.Het is van groot belang dat consultantszich bezinnen op hun positie en dat zijhun kennis envaardighedenverder ont-wikkelen enverbreden om een aantrek-kelijke partner voor anderen te zijn.Europa '92 biedt mogelijkheden. Maarer is ook een keerzijde aan deze medail-le. De Nederlandse markt kan aantrek-Cement 1988 nr. 12is deskundig advies vanuit het oogpuntvan verantwoorde geldbesteding vangroot belang. Dergelijke adviezen leid-den er in hetverleden dikwijls toe dat deopdracht aan het betrokken bedrijfwerd gegund.Het komt tegenwoordig steeds meervoor dat de aannemer optreedt als op-drachtgever. Inschrijvingen hebbenplaats op basis van besteken tekeningen.Voor de aannemer zijn bij het selecterenvan betonfabrieken de volgende criteriavan belang:- verscheidenheid aan te leveren pro-dukten;- beheersingvanproduktie en logistiek;- beheersing van kwaliteit in organisa-tie en produkt;- continue inspanning bij kostenredu-cering;- produktontwikkeling;- de algemene taakstelling bij het be-trokken bedrijf.kelijk zijn ofworden voor anderen. Datbetekent dat ook een analyse nodig isom vast te stellen waar wij op onzethuismarkt kwetsbaarzijn. Onderschat-ting van de concurrentie is daarbij ge-vaarlijk.Twee aspecten vragen bijzondere aan-dacht:- ons kostenniveau en de politieke op-stelling van Den Haag;- de openheidvan Nederlanden dievande andereEuropese landenmoeten, inde praktijk gemeten, niet uit de pasgaan lopen. Hetzelfde geldt ten aan-zien van de opheffing van protectio-nistische culturen die zich niet inwet-ten en regels laten vatten.Consultant van de toekomstGezien de plaats van handeling van ditsymposium (TU Delft), mag de vraag:De prefab-industrie heeft deze tijd vangunstige conjunctuurgoed besteedvoorde verdere ontwikkeling van haar scalaaan produkten. Zo is bijvoorbeeld hettoepassingsbereikvan kanaalplaten ver-ruimd, evenals dat van de combinatievan kanaalplaten en dragende wandel-ementen. Een industrieel vloerelementvan meer dan 12 m wordt als normaalervaren.De stap naar grotere overspanningen isook gezet in de bruggenbouw. Er wor-den geprefabriceerde brugliggers gele-verd van meer dan 50 mlDe prefabricagegraad neemt toe en dehoeveelheid beton per m' overspanningneemt af. Het rendement van het mate-riaalgebruik is vergeleken met 10 jaarterug spectaculair vergroot.Ook op ander gebied toont de industriegrote dynamiek, zoals bij de toepassingvan gevelelementen, waarvan het fysi-sche gedrag en de duurzaamheid aan-zienlijk geoptimaliseerd zijn.aan welke ingenieurs heeft de consul-tant straks behoefte?, niet onbeant-woord blijven.Het kan niet vaak genoeg worden ge-zegd dat er creatieve en orgineel den-kende mensen nodig zijn met een bre-dere belangstelling dan alleen hun vak-gebied. Toekomstige ondernemers metgevoel voor de markt en met een com-merci?le instelling. Sociale vaardighe-den en talenkennis worden nog belang-rijker bij de op handen zijnde interna-tionalisering. Hetzelfde geldt voor goe-de mondelinge en schriftelijke uitdruk-kingsvaardigheid. Het is te wensen datde technische universiteiten de ruimtekrijgen om op deze eisen in te spelen.Het is zonder meer een noodzaak omons voldoende sterk te kunnen blijvenopstellen.19Wezenlijk in deze evolutie speelt deprocesbeheersing mee en in het ver-lengde daarvan het toenemend gebruikvan automatisering bij verwerking vangegevens alsmede de integrale kwali-teitszorg.De vraag ofhiermee een kansrijke posi-tie wordt verkregen in de EG-markt,moet echter met neen worden beant-woord.EuropaInde prefab-industrie heerstde overtui-ging dat er een duurzamer relatie totstand moet komen tussen ontwerper enfabrikant. Ontwerpen voor bouwwer-ken dienen beter te worden afgestemdop de mogelijkheden van geprefabri-ceerd beton. Projecten die oorspronke-lijk als ter plaatse gestorte betoncon-structies zijn gedacht, kunnen moeilijkin geprefabriceerd beton worden ver-taald.De kansen zijn aanwezig dat de aanne-mer in de toekomst meer betrokkenraakt in hetvoorbereidingsproces.En debetonindustrie moet de aannemersovertuigen van het belang om de kennisbinnen de industrie reeds tijdens hetontwerp te mobiliseren. In de nabijetoekomst moet het mogelijk zijn datmeer partners bij het ontwerp wordenbetrokken via netwerken waarlangs ge-gevens uit een data-base bestand kun-nen worden uitgewisseld.Ook voor de betonindustrie geldt datontwikkelingeningangzijn gezetdie opzichzelf nog niets met de ??nwordingvanEuropavan doen hebben. Technischen organisatorisch hebben Nederlandsebedrijven zich al sterk gekwalificeerd,terwijl verwacht wordt dat de bouw-activiteiten in de komende jaren nogwat zullen toenemen.In het kader van Europa 1992 moetennog verschillende belemmeringen wor-den opgeruimd. Onder meer is er denoodzaak om de produktieomstandig-heden te harmoniseren. Voor de bouw-nijverheid als geheel is het van belangdat de regelgeving, normen en kwali-teitsverklaringen ??nzelfde basis krij-gen. Het is teleurstellend te ervaren datbij het totstandbrengen van de Euroco-des zo weinig vanuit Nederland wordtmeegewerkt, in tegenstelling tot landenzoals Duitsland en Engeland. Dat geeftte denken, te meer wanneer men zichrealiseert dat hiermee ook nationale be-langen zijn gemoeid.De mogelijkheden voor de betonindus-trie op de Europese markt kent beper-kingen vanwege het te transporterengewicht. Anderzijds betekent het ookdat slechts binnen bepaalde zones een20toename van concurrentie te verwach-tenvalt. De extra marktvoor de meer re-gionaal opererende betonindustriemoetwordengezochtinBelgi?, een deelvan Duitsland en het zuiden van Enge-land. Met name in de laatste twee landenis er alle ruimte om het aandeel prefa- .bricage te verhogen.Voorbeeld van export van prefab beton.Voor een project in Londen levertSchokbeton samen met Nijhuis Alconode complete gevel. Het project.Broadgate fase 9110, maakt deel uit vaneen groot stadsvernieuwingsprojectrond Liverpoolstreet Station. De foto'stonen de montage van de aluminiumramen bij de fabriek van Schokbeton teZwijndrecht, de opslag, het transportin de Rotterdamse haven en hetgebouw in aanbouw.De in het zicht komende vlakken zijnrose-rood van kleur; daartoe zijn .pigmentstoffen in het betonmengselverwerkt.Opdrachtgever: Rosehaugh StanhopeDevelopments PLCarchitect/constructeur:Skidmore-Owings-Merrillconstruction-management: Bovis-Schalprefab gevelelementen: Schokbeton enNijhuis Alcono.Cement 1988 nr. 12