? ? ? voorschriftening.C.Souwerbren, Certificatie-instelling BMC, Gouda/voorzitter voorschriftencommissie VC12Met de publikatie van het Bouwbesluit en de Ministeri?le Regelingen is ons land gecon-fronteerd met een schier onontwarbaar net van ondoorzichtige regelgeving. Door in nor-men aangebrachte technische wijzigingen moeten vele documenten worden geraad-pleegd om een totaalbeeld van de regelgeving voor beton te verkrijgen. Een door het NNIuitgebrachte handleiding is daarbij een nuttig hulpmiddel gebleken. Dat de wijzigingenechteronverminderd doorgaan, wordt bewezen doorhet uitkomen van de tweede drukvande Handleiding, ongeveer twee jaar na de eerste druk.Ditartikel geeft een toelichtingop het Bouwbesluiten dewijze waarop ditBouwbesluitviaMinisteri?le regelingen is begeleid. In een apart kaderwordteen opsomminggegeven vande praktische gevolgen waarmee betontechnologen rekening moeten houden.De praktische gevolgen voor de constructeur komen in een volgende uitgave aan bod.DEINVLOEDVANHETBOUWBESLUITOPDEVBT58Het Bouwbesluit beoogt een uniforme regel- bouwen, woningen en kantoorgebouwen.geving voor hetgehele land te bieden terver- Voor bijzondere bouwwerken wordt aan eenvangingvan de tot dan bestaande gemeen- tweede Bouwbesluit gewerkt.telijke bouwverordeningen. Bij het aanvra-gen van een bouwvergunning bij burgemees- Een tweede bedoeling van het Bouwbesluitteren wethouders moetworden aangetoond is de wettelijke invoering van de Europesedat wordt voldaan aan de krachtens het Richtlijn Bouwprodukten. Een EuropeseBouwbesluit gegeven technische voorschrif- richtlijn krijgt alleen wetskracht als de richt-ten voor het bouwen van bouwwerken. lijn door de landen van de Europese Unie inHet Bouwbesluit verwijst daarbij naar een de nationale wetgeving is opgenomen. Alleaantal normen, eerste-lijns-normen, die op EU-landen hadden zich verplicht om die in-hun beurt weer doorverwijzen naar volgende voering uiterlijk in 1992 afte ronden. Neder-normen. Zo ontstaat er een reeks van nor- land heeft zich daar keurig aan gehouden,men met aansluiting aan het Bouwbesluit. maar recent hadden twee landen die ver-Het Bouwbesluit is van toepassing voor zo- plichting nog steeds niet ingelost.wel nieuwbouw als bestaande bouwwerken.Onder bouwwerken wordt verstaan: woonge- Wettelijke statusHet Bouwbesluitontleenthaarwettelijkesta-tus aan hetfeit dathet als Algemene Maatre-gel van Bestuur, gekoppeld aan de Woning-wet, is uitgevaardigd.Door de wettelijke status van het Bouwbe-sluit is de in normen voorkomende regelge-vinggesplitst in publiekrechtelijke en privaat-rechtelijke regelgeving.Alles wat te maken heeft met het Bouwbe-sluit is publiekrechtelijke regelgeving, de restis privaatrechtelijk. De publiekrechtelijke re-gelgeving is zoveel mogelijk prestatiegerichtopgesteld. De bouwtechnische inhoud vanhet 'Bouwbesluitdeel' in de normen maggeen niet-technische bepalingen bevatten,zoals het regelen van verantwoordelijkhe-den.CEMENT1995/10Aansluiting van normen aan hetBouwbesluitIn het Bouwbesluit wordt op betongebiedverwezen naar de Voorschriften Beton Con-structief 1990 (VBC). Dit is immers het ont-werpvoorschrift voor het berekenen en ont-werpen van betonconstructies. De VBC ver-wijstop haarbeurtweer naarde VBT, de Voor-schriften Beton Technologie.Daarin wordt weerverwezen naarde normenvoor de grondstoffen cement, toeslagmate-riaal, water, hulpstoffen en vulstoffen. DeVBC verwijst eveneens naar normen voorconstructieve betonelementen.Door die doorverwijzingsstructuur ontstaatde zogenoemde aansluiting aan het Bouw-besluit.De publikatie van de Ministeri?le Regelingenis, evenals die van het Bouwbesluit, de ver-antwoordelijkheid van het ministerie vanVROM. Voordat in een MR artikelen uit eennorm worden aangewezen, wordt doorVROM nagegaan of die artikelen in overeen-stemming zijn met de uitgangspunten vanhet Bouwbesluit en met de eisen die opgrond daarvan aan de normen worden ge-steld.Met het oog daarop worden in een MR voor-schriften gegeven in de geest van: 'in zijn ge-heel toepassen', 'moet worden gelezen alsvolgt' of 'blijft buiten toepassing'. Die beoor-deling is nieteenvoudiggebleken en eris ookhet nodige misgegaan. In gesprekken tussenCUR en VROM is dringend verzocht de groot-zigingen is ofde Minister ofStaatssecretarisvan VROM ook bereid is om de aansprakelijk-heid te aanvaarden voor de eenzijdig en zon-der overleg met de desbetreffende norm-commissie aangebrachte wijzigingen.Bij de normcommissies heeft deze eenzijdi-ge actie van VROM nogal wat irritatie opge-wekt. Het is immers onbegrijpelijk, dat eenbepaald artikel, dat wellicht na uitvoerigoverleg en na afweging van alle oorzaken engevolgen door de commissie is vastgesteld,zonder enig overleg door VROM wordt gewij-zigd. ,En dan nog vaak in een vorm die for-meeljuist lijkt maartechnisch onuitvoerbaarofzelfs foutis. Van vele kanten is een beroepop VROM gedaan om een dergelijke proce-ste uitglijders op korte termijn te corrigeren, dure niet meer toe te passen en de norm-De onderdelen uit de normen waarnaar hetgeen inderdaad is gebeurd. commissie bij het voorbereiden van een MRwordt doorverwezen bevatten ook weer al- te betrekken, vooral indien deze technischeleen de publiekrechtelijke bepalingen, geba- Administratieve en juridische voorwaarden aanpassingen betreft.seerd op prestatie-eisen. De privaatrechtelij- Een belangrijke functie van de MR is hetke bepalingen kunnen uit betontechnolo- exact aangeven van de aangewezen norm of Huidige stand van zakengisch oogpunt minstens zo belangrijk zijn als een gedeelte daaruit, met vermelding van In de laatste MR is de aanvankelijk buitende publiekrechtelijke, maar een rol in het ka- jaartal, eventueel van toepassing zijnde aan- toepassing verklaarde vervanging van tender van het Bouwbesluit spelen ze niet. vullingen of herzieningen. hoogste 20% hard, dicht toeslagmateriaalOok een beoordeling van de gebruikte for- doorbetongranulaatofmenggranulaatofdeMinisteri?le regelingen mulering in de aangewezen delen van deDe eerste Ministeri?le Regeling (MR), gepu- normen maakt onderdeel uit van de beoor-bliceerd in de Staatscourant in de zomer van deling door VROM.1992, onttrok zich vrijwel aan de aandacht Via het Bouwbesluit kunnen alleen normenvan bouwend Nederland omdat het moment worden aangewezen en geen andere eisenvan publikatie midden in de bouwvakvakan- stellende documenten, vond VROM. Daaromtie viel. De MR omvatte de volgende nadere werden in alle normen voorkomende verwij-voorschriften voor hetgebruikvan de normen: zingen naarCUR-Aanbevelingen als 'nietvan? Regeling Bouwbesluit constructieve- en toepassing' beschouwd.gebruiksveiligheid;? Regeling Bouwbesluit brandveiligheid; Technische wijzigingen in normen? Regeling Bouwbesluit gezondheid; Bij de beoordeling door VROM werd hier en? Regeling Bouwbesluitschadelijke materia- daar geconcludeerd, dat een normartikellen;? Regeling Bouwbesluit bruikbaarheid;? Regeling Bouwbesluit energiezuinigheid.De regelingen met betrekking tot gezond-heid en schadelijke materialen hebben dui-delijke raakpunten met het binnenkortte pu-bliceren Bouwstoffenbesluit.Eind september 1992 kwam de tweede MRover het Bouwbesluit in de Staatscourant,waarin omissies en onvolkomenheden in deeerste druk werden gecorrigeerd. In decem-ber 1993 kwam de derde MR. In maart 1994verscheen de vierde ter correctie van de der-de MR.CEMENT1995j10niet ondubbelzinnig genoeg was geformu-leerd of dat een bepalingsmethode, lees be-proevingsmethode, niet voldoende presta-tiegericht was.Het resultaat was dan een technische wijzi-ging in de MR in de zin van: 'artikel... uitNEN... moet worden gelezen als' en danvolg-de de wijziging. Ook de VBT was bij die kriti-sche beoordeling slachtoffer, naar de me-ning van de voorschriftencommissie ten on-rechte. Gelukkig werd gehoor gevonden bijVROM en werden de meeste problemenweer opgelost.Een interessante vraag bij die technische wij-vervanging van ten hoogste 10% door lichttoeslagmateriaal, weer ongedaan gemaakt.Blijftover de bepaling in de MR dateen bouw-materiaal of bouwdeel met een lagere indivi-duele waarde dan de voor de betreffende ei-genschap opgenomen grenswaarde, niet ineen bouwconstructie mag worden verwerkt.Onder individuele waarde moet in dit ver-band worden verstaan de gemiddelde waar-de van een steekproef van 6, dan wel 12 ku-bussen, zodat het normale keuringscrite-rium uitdeVBT hierbij kan worden toegepast.HandleidingDe door het NNI gepubliceerde handleidinggeeft per norm een overzicht van de wijzigin-gen die in de MR ten opzichte van de normzijn aangebracht. Om te beoordelen of eenbepaalde toepassing die wordt beoogd, vol-doet aan het Bouwbesluit, moeten wordengeraadpleegd: het Bouwbesluit, de van toe-passing zijnde normen en de handleidingomte beoordelen welke wijzigingen in die nor-men van toepassing zijn.Door het gebruikvan de handleidingwordt inelk geval voorkomen, dat een viertal Staats-couranten moet worden nageplozen om dewijzigingen op te sporen. ~59? ? ? voorschriftenPRAKTISCHE GEVOLGEN VOOR DE BETONTECHNOLOOGAlgemeen chloridegehalte moet worden bepaald, niet NEN 6720Het Bouwbesluit, te zamen met de Ministe- geldt. Artikel 5.1.1.3: Betonspecieri?le Regelingen gepubliceerd in de Staats- De water-cementfactor, bepaald volgenscourant, vormt de thans van toepassing zijn- Artikel 10.5.2.1: Karakteristieke kubusdruk- methode 3 uit NEN 5960 ...moet voldoende bouwverordening, op basis waarvan sterkte aan...wordt beoordeeld of voor een te bouwen Voorzover in de norm sprake is van partijkeu-bouwwerk een bouwvergunning kan worden ring blijft die partijkeuring bij toepassing in Toelichting: De weinig nauwkeurige en zel-afgegeven. In het Bouwbesluit worden eisen het kader van het Bouwbesluit buiten toe- den toegepaste oplosmethode wordt hier-gesteld aan constructies en daarmee ook passing. Voorts mag een bouwmateriaal of mee aangewezen. Hetisverstandig de bepa-aan de toe te passen bouwprodukten. Een bouwdeel meteen lagere individuelewaarde Iingen uit te voeren volgens de methode 1bewijs van keuring, bijvoorbeeld een pro- dan de voor dat bouwmateriaal of bouwdeel (voorkeur), dan wel volgens 2a of 2b. De be-duktcertificaat, wordt als voldoende bewijS opgenomen grenswaarde, niet in een bouw- trouwbaarheid van de bepaling is daarbijaanvaard dataan het Bouwbesluit wordt vol- constructie zijn verwerkt.daan.aanzienlijk beter dan bij methode 3.Toelichting: Onder individuele waarde moet NEN 6720In de ministeri?le Regelingen wordt aange- in dit verband worden verstaan de karakte- ArtikeI9.2e.1: Betondekkingvoorvoorafver-geven welke normen van toepassing zijn en ristieke waarde (f~x) van de steekproef.of van de vigerende normen wordt afgewe-ken. NEN 5968vaardigde elementenDe water-cementfactor, bepaald volgensmethode 3 van NEN 5960, moet kleiner zijnArtikel 2.5: 'Drukbank volgens NEN 2876' dan wel gelijk zijn aan 0,50 bij milieuklasse 1De wijzigingen van praktische betekenis zijn moet zijn: Geijkte drukbank. of 0,45 bij milieuklasse 2.de volgende (de toelichtingen zijn van dehand van de auteur). Toelichting: Bij de ijking zal moeten worden Toelichting: Deze afwijking van de VBC wijstbepaald ofde krachtsaanwijzing voldoet aan alleen methode 3(oplosmethode) van NENVBr 1986 NEN 2876. Daarnaast regelt de norm de 5960 weer aan. Dit artikel betreft de voor-Artikel 10.4.5: Gehalte aan chloriden beoordeling van de krachtsoverdracht. De waarden voor vermindering van de beton-Ditartikel blijftbuiten toepassing, datwil zeg- frequentie van hetonderzoekis in NEN 2876 dekking met 5 mm voor vooraf vervaardigdegen dat de voorschrifttekst wanneer het aangegeven (7.2.1 en 7.2.2). betonelementen.Vergelijking met de ?uropese Richtlijn besluit echter via Ministeri?le Regelingen isBouwprodukten begeleid, heeft de toepassing van de pu-De essenti?le eisen die in het Bouwbesluit bliekrechtelijke regelgeving complex en on-worden genoemd, zijn dezelfde als de in de overzichtelijk gemaakt.Europese Richtlijn Bouwprodukten genoem-de essenti?le eisen. Het grote verschil tus-sen het Bouwbesluit en de Richtlijn is echter,dat het Bouwbesluit voorschriften bevat tenaanzien van te bouwen constructies (bouw-werken), terwijl de Richtlijn eisen bevat tenaanzien van in bouwwerken toe te passenbouwprodukten. De Richtlijn heeft als doel-stellinghet bevorderen van hetvrije handels-verkeer van goederen (produkten voor debouw) in Europa, terwijl het Bouwbesluit deveiligheid enz. van het bouwwerk beoogt tewaarborgen.ConclusiesDe harmonisatie in de bouwverordeningen isongetwijfeld een nuttige operatie geweest.De bureaucratische wijze waarop het Bouw-60Het op stapel staande Bouwstoffenbesluit,dat is gericht op de bescherming van gronden grondwater tegen verontreiniging, heefteen andere bedoeling dan de beschermingvan bewoners en gebruikers van gebouwen.Integratie van regelgeving, maar vooral eennuchtere afwegingvan watwel en wat nietre-levant is, zal moeten plaatshebben wil bou-wen nog een vakgebied blijven, waarin optechnisch en economisch verantwoorde wij-ze kan worden gewerkt.?CEMENT1995/10