A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInfras tr uc tuur cement 2007 2Pieter van Rooij, BenthemCrouwel ArchitectenDevernieuwingvandestationshalvanDenHaagCentraalis ??n van de Nieuwe Sleutelprojecten. De komst van dehogesnelheidslijn en het sterk verouderde station warenredenen om dit station als Nieuw Sleutelproject aan teduiden. Het Rijk stelt geld beschikbaar om deze stationste vernieuwen. Ook wordt een extra impuls gegeven omde omgeving te verbeteren. In Den Haag wordt hetgehele gebied rond het station aangepakt zoals in hetMasterplan Den Haag Nieuw Centraal staat en waarinhet station een centrale rol vervult.In 2002 heeft Benthem Crouwel een studie gedaannaar de inpassing van het station in het nieuweMasterplan. Gekeken is hoe de overzichtelijkheidvan de hal kon worden verbeterd en hoe het stationbeter kon aansluiten op zijn omgeving. Het huidigestation heeft slechts een nauwe toegang die aansluitop de Turfmarkt en aan de zijde van de Anna vanBuerenstraat heeft de Gemeente plannen om deaanwezige parkeergarage te slopen en hier eenplein te realiseren. Deze studie leidde tot eenschetsontwerp dat inspeelt op de toekomstverwach-ting van een groeiend aantal reizigers en dat deuitgangspunten definieert voor een OV-Terminaldie ruimte biedt aan de ontwikkelingen tot 2020.Tegelijkertijd was men met plannen bezig om hettramplatform aan te passen zodat vanaf eind 2006RandstadRail op Den Haag Centraal kan halteren.De vier kantperrons moesten worden vervangendoor twee eilandperrons en het platform zou ietsStadsgewest Haaglanden; OV-Terminal station Den Haag CentraalIMPULS VOORDEN HAAGCENTRAAL1 |Impressie tramplatformgezien vanuit de nieuwecentrale halImpressies: BenthemCrouwel ArchitectenA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInfras tr uc tuurcement 2007 2 moeten worden verbreed. De planning van de OV-Terminal liep achter op die van RandstadRail, waar-door het ontwerp van de hal moest worden aange-past zodat het tramplatform los van de rest konworden gebouwd. Het totale plan is opgeknipt intwee fasen. De eerste fase betreft de verbouwingvan het tramplatform. In de tweede fase wordt destationshal verbouwd.A l g e m e e n o n t w e r pHet ontwerp van de OV-Terminal heeft een aantalbelangrijke uitgangspunten die betrekking hebbenop het tramplatform. Om de overzichtelijkheid tevergroten is de wand tussen de oorspronkelijke halen het platform gesloopt. Hierdoor oogt het alsof deRandstadRail-voertuigen en de trams in de hal hal-teren (fig. 1). De verschillende modaliteiten zijndan van elkaar gescheiden om de overzichtelijkheidte vergroten. Het tramplatform is `losgeknipt' vanhet busplatform om hier in de toekomst een vide tekunnen realiseren. De vide wordt in de tweede fasegebouwd, maar een constructieve loskoppeling is inde eerste fase meegenomen.De ontsluiting van het tramplatform vond oor-spronkelijk plaats via de passerelles die aan beidezijden van de stationshal waren gepositioneerd.Een belangrijk uitgangspunt voor de nieuwe OV-Terminal is dat trein, tram en bus bereikbaar zijnvanuit de hal. De passerelles moesten daaromworden gesloopt. Hierdoor werd een aantal verbin-dingsroutes langer, maar de reiziger behoudt voort-durend het overzicht en kan eenvoudiger zijn wegvinden naar trein, tram of bus (fig. 2).De Gemeente wilde de bestaande parkeergarageachter Babylon slopen en een ondergrondse garagerealiseren. Deze garage krijgt een ondergrondsekoppeling met de bestaande garage onder Babylonen de nieuw te realiseren garage onder het pleinvoor het station, het Koningin Julianaplein. Desloop van de garage zou ook gevolgen hebben voorde tramverbinding tussen Ternoot en Den HaagCentraal en voor de keerlus voor HTM-tramsbovenop de garage. De oplossing werd gevonden inde bouw van een tramviaduct en door elders in destad keervoorzieningen aan te leggen. Onder hetviaduct ontstaat zo ruimte voor een plein dat Annavan Buerenplein gaat heten.T r a m v i a d u c tHet tramviaduct moet een solitair element wordendat het Muzenviaduct ter plaatse van VROM en hetJuliana van Stolbergviaduct bij de Koninklijke Bibli-otheek koppelt. Beide viaducten worden opgeno-men tot ??n viaduct door de vormgeving overal2 |Een overzichtelijk entransparant station,waar alle vormen vanopenbaar vervoer in ??noogopslag zichtbaar zijnA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInfras tr uc tuur10 cement 2007 2gelijk te houden. Het vluchtpad en de kabelgootlangs de buitenzijde bestaan uit prefab-betonele-menten die langs het gehele viaduct wordengeplaatst en aansluiten op de bestaande vluchtpa-den bij VROM en de Koninklijke Bibliotheek. Hetviaduct maakt op het Anna van Buerenplein eenbocht (fig. 3). Om deze vloeiend te laten verlopen,zijn langs de betonnen elementen rvs-buizen opge-nomen, zodat de gefacetteerde opbouw van hetvluchtpad vanaf het plein niet zichtbaar is.De constructie van het viaduct is een afgeleide vande constructie in de parkeergarage onder het plein.Het gehele viaduct is voorzien van een plafond datde balkenstructuur verbergt en bij de randen wordtomgezet. De plafondverdeling volgt de bocht. In destationshal zijn de plafonds alleen boven de trein-perrons aangebracht (zie ook fig. 1).T o e g a n k e l i j k h e i d t r a m p l a t f o r mIn het ontwerp van de OV-Terminal moesten depasserelles worden gesloopt en kreeg het tramvia-duct een rechtstreekse ontsluiting vanuit de hal. Denieuwe perrons worden 9,5 m breed en 75 m lang.De twee sporen in het midden zijn voor de rodeHTM-trams; RandstadRail rijdt over de twee bui-tenste sporen. De perrons zijn voorzien van kera-misch tegelwerk met in de randen een ledlijn omhet einde van het perron te markeren. De antracietekleur van het tegelwerk is in het gehele viaductovergenomen. De prefab-betonnen kabelgoot, hetvluchtpad en het dek tussen de sporen hebbendezelfde kleur. Hiermee wordt het viaduct nogmeer ??n geheel.In de lengterichting van de perrons zijn aan beidezijden trappen en roltrappen opgenomen. Aan dezijde van de Anna van Buerenstraat is per eiland-perron ??n lift aangebracht. De trappen en liftenzijn zo transparant mogelijk uitgevoerd om desociale veiligheid te vergroten en heldere zichtlij-nen te cre?ren voor de overzichtelijkheid. De liftenbestaan volledig uit glas en de trappen hebben geenstootborden. Op de trappen is natuursteen toege-past, bovendien zijn ze voorzien van rvs-strippen.De tweede fase start in de zomer van 2007. Datbetekent dat de bouwwerkzaamheden elkaar meteen korte onderbreking opvolgen en pas bij hetopleveren van de tweede fase in 2009 stoppen.Een lange periode waarin bouwwerkzaamhedenplaatsvinden, maar waar de toegankelijkheid vanhet station gewaarborgd moet worden. Daaromwordt onder het tramviaduct een tijdelijke gevelgeplaatst om een extra toegang tot het station terealiseren. n3 |Vloeiend verloop van hetAnna van Bueren-viaduct