C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gVer s ter kingcement 2006 638De constructieve werkzaamhedenaan de IJsselbrug bestonden uitdrie onderdelen: het versterkenvan de brug met externe voorspan-ning, het vervangen van de opleg-gingen en het vervangen van devoegovergangen.De werkzaamheden zijn uitge-voerd op basis van een Design &Construct-contract, met kwaliteits-borging, zoals beschreven in deUAV-GC. Concreet houdt dit in datde opdrachtnemer aan de handvan de door de opdrachtgever inde vraagspecificatie geformuleerdefunctionele en technische eisen,het door de opdrachtgever opge-stelde voorlopig ontwerp moet ver-talen in een definitief c.q. uitvoe-ringsontwerp.U i t v o e r i n g b e t o n w e r kDe opdrachtgever, RWS Oost?Nederland, stelde een goede door-stroming van het verkeer op de IJs-selbrug als eis. Dit betekende datde versterking van de brug geheelvanaf de onderzijde van de kokermoest worden uitgevoerd. Hetinvoeren van bekisting, wapening,beton en voorspanning in de brug-kokers heeft derhalve plaatsgehadvia de onderkant van de brug.De materialen werden vanaf deuiterwaarden, die een periode vanbijna drie maanden gedeeltelijkonder water hebben gestaan, aan-gevoerd door geboorde gaten? 800 mm in de ondervloer van debrugkoker. Een goede logistiekeaanpak, zowel onder de brug als inde kokercellen was daarbij cruci-aal. Vanwege de hoge bouwsnel-heid hadden er tegelijkertijddiverse werkzaamheden plaats:boorwerk (foto 1), straalwerk, tim-merwerk en vlechtwerk. Vanaf hetmoment dat de bekisting voor dedeviatoren was aangebracht (vari?-rend van 6 tot 12 m3beton), wasnauwelijks nog transport in dekoker mogelijk (foto 2).In de 1100 m lange brug zijn 124deviatoren gestort met zelfverdich-tend beton (C35/45). Om de 80 mlange pompslang op de juistelocatie te krijgen zijn hiervoor in dekokervloer twintig extra gaten? 300 mm geboord. De betonspecieis met een druk van gemiddeld180 bar, 15 m verticaal en 50 m hori-zontaal verpompt. Hiertoe is eenmengsel toegepast dat zowelcompact als zeer vloeibaar was, meteen hoog gehalte fijne delen dooreen verhoogd cementgehalte en eenvulstof, alsmede met een aantalsuperplastificeerders. Door de grotehoeveelheid wapening (250 kg/m3)IJsselbrug op drie frontenversterkting. D. van Dasler, Heijmans Beton- en Waterbouw b.v.ing. M. Makkink, Heijmans Verplaatsingstechnieken b.v.De bijzondere logistieke aspecten bij de uitvoering van het betonwerk vanafde uiterwaarden en de vervanging van de potopleggingen, maken de verster-king van de IJsselbrug tot een bijzonder project, waarop in dit artikel naderwordt ingegaan.1 |Gaten geboord door aan-wezige dwarsdrager2 |Bekisting deviatorenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gVer s ter kingcement 2006 6 39was de grootste zeefmaat van hetgrind 12 mm. Omdat het een rela-tief vloeibare betonspecie betrof,moest de bekisting vanwege deoverdruk nagenoeg waterdicht zijn.De keuze voor zelfverdichtendbeton bleek een juiste te zijn; demanier van werken was de meestoptimale en het resulteerde in eenstrak uiterlijk van het beton.V e r v a n g i n g v o e g o v e r -g a n g s c o n s t r u c t i e sDoor de extra verkorting van debrug, als gevolg van de uitwendigevoorspanning, bleken debestaande voegconstructies nietmeer alle brugbewegingen in detoekomst te kunnen volgen. Devoegen (type lamelvoeg) zijn ver-vangen door `uitkragende' vinger-voegen type Transgrip?(fig. 3) vanRW Sollinger H?tte GmbH.De voornaamste redenen voordeze keuze waren:? de voegen zijn een robuuste enbetrouwbare constructie, meteen aantoonbare levensduur vanmeer dan vijftig jaar, bestandtegen de zwaarste verkeersbelas-tingen;? er is sprake van minimaalonderhoud door het ontbrekenvan slijtagegevoelige onderde-len;? de voegen zijn waterdicht dooreen ruim bemeten, zware neo-preen afvoergoot;? de voegen zijn comfortabel engeluidsarm, door de vorm? geen dwarsspleten ? en doortoepassing van `Gripbeschicht-ung'.V e r v a n g i n g o p l e g g i n g e nDe IJsselbrug heeft per rijrichtingeen aparte brug. Elke brug is perpijler opgelegd op drie stuks (inlengterichting) ??nzijdig beweeg-bare potopleggingen. Dit is opzichzelf een bijzonder ontwerp,aangezien er doorgaans ??n indwarsrichting werkt.De aanwezige inbouwhoogte isbijzonder klein (circa 210 ?230 mm), op een pijlerbreedte van2,0 m.De redenen tot vernieuwing vande opleggingen waren:? de afdichtingen van de potopleg-gingen waren versleten, waar-door het rubber uit de pottenwas gedrukt (foto 4);? door de extra spitsstrook wordende krachten in de opleggingengroter;? door de extra uitwendige voor-spanning wordt de brug tot70 mm korter; deze extra glijd-weg is niet aanwezig in de oudeopleggingBinnen het UAV-GC-contract wasde opdrachtnemer verantwoorde-lijk voor het ontwerp. De nieuw inte bouwen opleggingen moestenvolgens het contract voldoen aande eisen voor brugopleggingenNBD 00702A in combinatie metNEN EN 1337 (Structural Bea-rings).De kenmerken voor de nieuweopleggingen zijn:? binnen de zeer kleine inbouw-ruimte van 210 mm met eenpijlerbreedte van slechts 2,0 m3 |Vingervoegen typeTransgrip?plunger met geleidingboutenrubber rond 655 x 44ingekamerd teflonRVS (2mm)bovensabeling/ondergietingdek/kolomingestorte ankerbushellend dek 1:50bovenplaat/onderplaat1.2.4.5.7.8.6.3.1.2.3.8.2.4.3. 5.7. 6.8.1.sealing ring9.9.opleggingspot4 |Versleten potopleggin-gen5 |Doorsnede over enkelzij-dig beweegbare opleg-gingC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gVer s ter kingcement 2006 640moeten alle handelingen(arbovriendelijk) kunnenplaatshebben;? horizontale krachten wordendoor de middelste ??nzijdigbeweegbare oplegging (fig. 5)opgenomen door middel vanwrijving. De overige tweeopleggingen zijn alzijdigbeweegbaar;? de opleggingen moeten volgensNBD 00702A vervangbaar zijn;? de fasering van het aanbrengenvan de uitwendige voorspan-ning mag de planning van hetinbouwen van de nieuwe opleg-gingen, inclusief voorspellin-gen ten aanzien van onwerk-bare situaties door hoogwaterin de IJssel, niet verstoren.Als hoofdkenmerk kan voor de uit-voering worden genoemd de feite-lijke statisch onbepaalde situatievan drie opleggingen op rij. DeNBD spreekt over een toelaatbarebandbreedte van ? 5% in de vijzel-krachten tijdens het vervangen.De beste manier om statisch onbe-paalde constructies te voorzienvan nieuwe opleggingen is demethode waarbij de feitelijkekracht in de oplegging (gerelateerdaan rubberdruk) nastelbaar is doormiddel van een wigvormige onder-plaat. Dit is onder meer toegepastbij de Ketelbrug. Door de zeergeringe beschikbare inbouw-hoogte was deze methode niet toe-pasbaar bij de IJsselbrug.Nieuwe potopleggingen blijkenbijzondere eigenschappen te bezit-ten ten aanzien van variatie encompressie, veroorzaakt dooropgesloten lucht en overtollig vet,alsmede door vervormingen vande diverse pasvlakken van deopleggingen, ook al zijn dezebewerkt binnen de toegestane tole-ranties.De variabelen in de compressie(? 0,5 mm) bleken in de praktijkdermate groot, dat geen betrouw-bare voorspelling van de opleg-krachten kon worden gedaan.Daarom is gekozen voor hetsturen op vijzelkrachten metgeminimaliseerde compressie-variabelen.Door een gestructureerde inbouw-methode is de variabele in de com-pressie teruggebracht van? 0,5 mm tot ? 0,1 mm.Het vijzelwerk voor het vervangenvan de oude opleggingen is uitge-voerd per pijler met circa twintigspeciale lage borgmoervijzels(Fmax= 3100 kN, slag = 25 mm).Deze zijn voorzien van inge-bouwde taatsen om de schuineonderzijde van het dek op tevangen. Al deze vijzels stonden inpakketten op de pijlers op ingeka-merde teflon glijdzadels (foto 6).Vanuit het UAV-GC-contractberust de aantoonbaarheid vanjuiste inbouw van de nieuweopleggingen bij de opdrachtne-mer. Dit is vormgegeven in eenzorgvuldige einddocumentatie.Steekproefsgewijs zijn door deopdrachtgever toetsen uitgevoerd.Een uitgebreid ontwerpprocestussen opdrachtnemer en leveran-cier, een zorgvuldig intern contro-leproces tijdens de uitvoering enconsensus met de opdrachtgeverzijn voorwaarden voor een goedeindresultaat bij het inbouwen vannieuwe opleggingen. Dit is bij deIJsselbrug zeker gelukt. nProjectgegevensopdrachtgever:RWS?Oost-Nederlandontwerp en uitvoering:Heijmans Beton- en Waterbouw b.v.voorspanning:DSI - Dywidag-Systeem Internationaalb.v.leverancier betonspecie:Basal Oost b.v.6 |Vijzelopstelling