themaICT in stroomversnelling820094themaICT in stroom-versnellingNaast BIM en Eurocode 2 is veiligheid binnen de ICT een actueelthema. "Ontwikkelingen in rekensoftware kunnen daar zowel inpositieve als in negatieve zin aan bijdragen", aldus Ruud van Tonge-ren, Manager Applications bij Arcadis en voorzitter van Stumico.1Leveranciers besteden veel aandacht aan BIM,Eurocode 2 en gebruikersvriendelijkheidICT in stroomversnelling 82009 5ICT speelt in het constructeursvak een steeds grotere rol.Ruud van Tongeren, zelf van huis uit constructeur, is zich bijArcadis vanaf een bepaald moment volledig gaan toeleggenop dit vakgebied. Hij is verantwoordelijk voor alle applicatiesbinnen Arcadis, dus ook alle zogenoemde business applicati-ons: CAD, rekensoftware, bestekken, begrotingsprogramma's.Sinds 2002 is hij voorzitter van Stumico. Zo maakt hij zijnervaring bij Arcadis ook voor de hele branche nuttig. Vooralde connectie tussen ICT en engineering boeit hem enorm."Ik heb veel contacten met mensen die de applicaties toepas-sen. Het is erg interessant de behoeftes van hen te vertalennaar oplossingen. En te proberen processen te verbeteren."De redactie van Cement vroeg hem naar de nieuwste ontwik-kelingen op ICT-gebied.1 Amsterdam Arena is alsnog gedeeltelijk inBIM gezet2 Model van het dak van de ArenaBIMDe belangrijkste ontwikkeling van de laatste jaren is ontegen-zeggelijk Building Information Modeling ofwel BIM. "BIM gaateen allesbepalende rol spelen. Bijna alle softwareleverancierszijn bezig met het ontwikkelen van programma's die op ditprincipe aansluiten: modelleerprogramma's, rekenprogramma's,begrotingsprogramma's." Maar BIM is veel meer dan software."BIM is feitelijk geen ICT-issue maar een business-issue. Ikspreek altijd over 80% proces en 20% tools. Iedereen krijgtermee te maken: van secretaresse tot directeur."BIM mag dan voor de bouw heel vooruitstrevend zijn, voorandere branches geldt dat allerminst. De vliegtuigindustrie,de scheepsbouw, de offshore zijn al jaren met deze technolo-gie bezig. Door de segmentering is BIM voor de bouw echtereen stuk ingewikkelder. "Men beseft nu dat er beter moetworden samengewerkt. BIM is dan een logisch gevolg.Bovendien zie je steeds meer D&C-contracten. Omdat erdaarbij al in een vroeg stadium veel belanghebbenden zijn,komt BIM beter van de grond. Immers, hoe vroeger in hetproces je BIM implementeert, hoe meer profijt je ervan hebt.En dat profijt geldt voor de hele lifecycle, ook voor hetonderhoud." Als voorbeeld noemt Van Tongeren de Amster-dam Arena (foto 1). "Nu moet er bij elk groot evenement2themaICT in stroomversnelling8200963 BIM-model van de Rechtbank Zwolleconstructieve gevoel. Ze leren nu weer globale inschattingente maken. En ook de leveranciers zijn zich bewust van de risi-co's. Zij doen er dan ook veel aan de berekeningen zo inzich-telijk mogelijk te maken om zo een zogenoemde `black box' tevoorkomen."Want een black box heeft negatieve gevolgen voor de veilig-heid. Als een gebruiker niet signaleert dat er iets fout gaat kandat ernstige gevolgen hebben. Bovendien worden door demoderne rekentechnieken de constructies steeds meer uitge-knepen. Ook daardoor is de veiligheid gereduceerd. Vroegerwas de werkelijke veiligheid veel groter dan de voorgeschrevenveiligheid. Die marge is er nu uit. "Als een betonvlechter eenpakje sigaretten in de bekisting laat vallen heb je bij wijze vanspreken kans dat de constructie instort!," chargeert Van Tonge-ren.Gelukkig heeft het gebruik van rekensoftware ook positieveinvloed op de veiligheid. Als de invoer goed is en de program-ma's zijn goed getest, zijn de uitkomsten betrouwbaar. Bij hand-berekeningen is een foutje zo gemaakt. En bij lange handmatigerekenexercities zijn fouten moeilijk te traceren. Ook bij uitwis-seling gaat geen informatie verloren.EurocodeBovenaan de agenda van veel leveranciers staat momenteelnatuurlijk ook de Eurocode. Iedereen is er erg druk mee, maarnog lang niet iedereen is klaar. Leveranciers gaan er verschil-lend mee om. "Sommigen ervaren de komst van de Eurocodeals een invloedrijke wijziging. Anderen zien het meer als hetaanpassen van enkele regeltjes. Wij proberen met Stumicogebruikers daarover zelf te laten oordelen, zonder een meningte geven." Er zijn nog wel veel dingen onduidelijk in de nieuwenorm. Nu geven veel ontwikkelaars noodgedwongen vaak noghun eigen interpretatie. "Gelukkig zijn er veel goede vakinhou-delijke mensen. Die kunnen ver de diepte in gaan. Bovendienzijn veel leveranciers vertegenwoordigd in commissies en doenzo veel kennis op."Zoals gezegd zitten er grote verschillen tussen de programma's.Er zijn programma's die zich vooral richten op het voldoen aande norm. Andere programma's richten zich meer op complexegevallen die nauwkeuriger moeten worden geanalyseerd. "Voorbeide is er een markt. Maar de gebruiker moet goed weten welkprogramma hij wanneer inzet. Zeker bij de complexereprogramma's moet je goed weten wat je doet. Eigenlijk zou je erworden doorgerekend wat voor voorzieningen er nodig zijnom een podium te kunnen dragen. Als het bij voorbaat inBIM had gestaan, had dat een hoop tijd gescheeld." Arcadisheeft er nu zelfs voor gekozen de Arena alsnog gedeeltelijk inBIM te zetten (fig. 2).Maar er is nog een lange weg te gaan. De focus ligt nu vooralop een standaard uitwisselingsformaat. De meeste partijensluiten momenteel aan op IFC. Maar dat formaat kent zekernog zijn beperkingen. Dat bleek ook op een Stumico-avondwaar twee programma's `live' werden gekoppeld.Constructief gevoelDe ontwikkelingen in automatisering gaan erg snel en reken-programma's worden steeds complexer. Tel daarbij op dat deafzetmarkt in Nederland relatief maar klein is, dan is zelfontwikkelen nauwelijks meer haalbaar. Mede om die reden zijnveel leveranciers gaan samenwerken met buitenlandse partijen.En het programmeren zelf wordt vaak gedaan in lagelonenlan-den als India.Er zit ook een keerzijde aan het grote belang van rekensoft-ware. "Het `fingerspitzengef?hl' is bij veel constructeurs verlo-ren gegaan. Vroeger gaf een ervaren constructeur op voor-hand aan waar je berekening op uit moest komen. Als je erdan naast zat kon je gewoon opnieuw beginnen." Gelukkig isin het onderwijs een kentering zichtbaar: "Ik hoor geluidendat daar toch weer meer aandacht wordt besteed aan hetStumicoDe doelstelling van de verenging Stumico is het bevorderen van het gebruikvan computertoepassingen in de civiele techniek en de bouw. De vereniging isaangesloten bij de Betonvereniging en de Vereniging Bouwen met staal. Deoorsprong ligt bij constructeurs die zelf aan de slag gingen met het ontwikke-len van rekensoftware. Tegenwoordig is de achterban veel breder en zijn eronder de leden ook onder meer architecten en aannemers. Belangrijke activi-teit van de vereniging zijn avondbijeenkomsten, circa zes keer per jaar. Hierwisselen leveranciers en gebruikers kennis en ervaringen uit. Zo wordenidee?n van leveranciers getoetst aan de ervaringen uit de praktijk. De bijeen-komsten hebben doorgaans bepaald actueel thema. Verder dragen ook dejaarlijkse sponsoravond, korte cursussen, een nieuwsbrief en de website bijaan de doelstelling.ICT in stroomversnelling 82009 7neemt het risico toe dat ook de uitvoer niet meer overzichte-lijk is." Leveranciers zijn goed op de hoogte van de eisen enwensen. Via gebruikersgroepen en contact met de gebruikerszelf, komt er veel informatie los.ToetsingUiteraard is het van groot belang dat je programma's kuntvertrouwen. Dat je als eindgebruiker een bepaalde kwaliteits-waarborg hebt. Certificering is dan ook een lang gekoesterdewens. Er zijn en er worden nog steeds veel pogingen daartoegedaan. Maar toch wil het niet goed van de grond komen."Het is ook wel eens aan Stumico gevraagd hier een rol in tespelen. Maar dat is onmogelijk. Er moet een onafhankelijkeorganisatie komen die dit oppakt. Met een soort geheimhou-dingsplicht. Daar is best wat geld voor over." Want het zouook een hoop geld kunnen besparen. Op dit moment doetArcadis bijvoorbeeld de toetsing zelf, op basis van eigenbenchmarks. Elke update gaat er door heen. Dat kost enormveel tijd. "En nu, met de Eurocode 2, zou het prachtig zijn alsde toetsing centraal wordt opgepakt. Want nu moeten weerindividueel nieuwe benchmarks worden gemaakt. Dieworden gewoon weer de hand berekend." Jacques Linsseneen soort intern toelatingsexamen voor moeten doen. Bijvoor-beeld als het om dynamica gaat. Er is geen norm die je daarbijhelpt."SelectieHet selecteren van het juiste pakket is erg lastig. Gebruikersgaan daarbij onder meer af op informatie die ze bij beurzenopdoen, bijvoorbeeld op de Betondag. "Daar staan bijna alleleveranciers bij elkaar. Je krijgt zo een beeld van wat andereprogramma's kunnen. Dat kun je weer aan je eigen leveranciervoorhouden. Als blijkt dat die op dat gebied achterblijft, kandat een reden zijn te switchen. Dat doe je echter niet zomaar.Het heeft behoorlijke impact. Zo zit je met bestaande projectenen met ervaring van mensen, die weer opnieuw moetenworden opgeleid." Deze vorm van concurrentie houdt de leve-ranciers scherp. Maar ze moeten het meestal wel allemaal zelfuitzoeken. Inhoudelijke informatie over de programma's wordtniet uitgewisseld.Een van de belangrijke punten is ook de gebruikersvriende-lijkheid. Gebruikers stellen op dat gebied hoge eisen. "Zewillen alles met een pakket kunnen, zonder daar veel moeitevoor te hoeven doen. Leveranciers steken hier veel energie in.Proberen de uitvoer bijvoorbeeld zo transparant mogelijk temaken. Want met het complexer worden van de voorschriften3